Morfologia
rozwińPokrój
Osiąga wysokość od 5 do 20 cm.
Łodyga
Wzniesiona, pozbawiona liści.
Kłącze
Walcowate i rozgałęzione.
Liście
Zebrane w różyczkę, łopatkowe lub odwrotnie jajowate, jedno-nerwowe, nieco karbowane lub ząbkowane. Zwężają się w ogonek liściowy.
Kwiaty
Zebrane w pojedynczy koszyczek na szczycie głąbika. Okrywa koszyczka składa się z tępo zakończonych listków ułożonych w dwu szeregach, krótko owłosionych. Dno koszyczka jest wypukłe, puste i ma powierzchnię pokrytą brodawkami. Na zewnątrz koszyczka jeden szereg białych lub różowych kwiatów języczkowych żeńskich. Wewnątrz koszyczka żółte, rurkowe kwiaty obupłciowe, długości ok. 2 mm. Korona kwiatów rurkowych dzwonkowata, 4–5 ząbkowa.
Owoc
Odwrotnie jajowata, gładka i żółtobrunatna niełupka długości ok. 1 mm
Występowanie
Rośnie w Europie, północnej Afryce i Azji Mniejszej. W Polsce występuje na pastwiskach, rowach, przydrożach i łąkach. Preferuje glebę lekko wilgotną o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym.
Właściwości stokrotki pospolitej
Układ moczowy
Stokrotka, dzięki obecności flawonoidów, przede wszystkim wykazuje pozytywny wpływ na układ moczowy. Zwiększa ilość wydalanego moczu oraz usuwanych wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii. Działa oczyszczająco, w tym pomaga oczyścić krew m.in. ze szkodliwego kwasu moczowego, przez co zalecana jest pomocniczo w przypadku dny moczanowej oraz reumatyzmu. [1] Do tego wspiera leczenie zaburzeń nerek i stanów zapalnych układu moczowego, a także zapobiega powstawaniu obrzęków (zatrzymywanie wody w organizmie) oraz kamicy moczowej. [10]
Górne drogi oddechowe
Z kolei wysoka zawartość saponin i śluzów wspomaga leczenie schorzeń górnych dróg oddechowych. Tworzą warstwę osłonową, dzięki czemu łagodzą stany zapalne i uporczywy kaszel, łagodzą duszności, działają ściągająco oraz ułatwiają wykrztuszanie zalegającej flegmy. Do tego stokrotka dostarcza dużą ilość związków mineralnych oraz witamin, dlatego pomaga również zwalczyć przeziębienie i grypę oraz działa ogólnie wzmacniająco. [2] Ponadto zwalcza gorączkę, migreny oraz poty nocne. [10]
Przewód pokarmowy i drobnoustroje
Właściwości odtruwające stokrotki poprawiają także czynność wątroby i regulują metabolizm. Usprawnia ona trawienie, poprawia apetyt, niweluje biegunki oraz łagodzi nieżyt żołądka i jelit. Łagodzi nerwobóle, bóle żołądka, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz zaburzenia czynności pęcherzyka żółciowego. [10] Dodatkowo ekstrakt wodny z ziela stokrotki wykazuje wysokie działanie antybiotyczne. [9] Hamuje rozwój grzybów patogennych z rodzaju Candida, Rhodotorula i Aspergillus. [3]
Cukrzyca oraz otyłość
Badania potwierdzają również, że ekstrakty ze stokrotki obniżają poziom glukozy we krwi i są odpowiednimi kandydatami do stosowania w profilaktyce oraz terapii towarzyszącej leczeniu cukrzycy typu 2. Surowiec hamuje wzrost poziomu trójglicerydów, a także wykazuje aktywność hamującą lipazę trzustkową. [4] Do tego tempo opróżniania żołądka i regulacja poziomu glukozy we krwi jest znacznie większa u osób z cukrzycą i otyłością. [5]
Działanie przeciwutleniające
Ponadto, stokrotka wykazuje aktywność przeciwutleniającą. Zawarte w niej flawonoidy posiadają silny potencjał antyoksydacyjny, zdolny do usuwania rodników hydroksylowych i tlenku azotu oraz potencjalnie może być wykorzystany w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych. Jego niska toksyczność i wysoka dostępność okazały się najbardziej korzystną opcją zapobiegania i leczenia chorób spowodowanych stresem oksydacyjnym, a także leczenia Alzheimera. [6]
Zewnętrznie
Mocny wywar stosowany zewnętrznie pomaga zmniejszyć obrzęki po uderzeniach i kontuzjach [7] oraz łagodzi ból, podrażnienia i choroby skóry. Działa bakteriobójczo i ściągająco, łagodzi stany zapalne skóry, przyspiesza gojenie ran oraz zalecany jest jako antybakteryjny środek do higieny intymnej (m.in. upławy). Do tego skutecznie zwalcza wypryski i trądzik, a także likwiduje przebarwienia, rozjaśnia piegi i rozświetla skórę. [8]
[1] Źródło: Qualitative and quantitative chromatographic investigation of flavonoids in Bellis perennis L, 2001
[2] Źródło: An ethnobotanical survey of medicinal plants in Sivrice (Elazığ-Turkey), 2010
[3] Źródło: Traditional medicine in Sakarya province (Turkey) and antimicrobial activities of selected species, 2003
[4] Źródło: Insulin Mimetic Properties of Extracts Prepared from Bellis perennis, 2018
[5] Źródło: Pharmaceutical Food Science: Search for Anti-obese Constituents from Medicinal Foods ―Anti-hyperlipidemic Saponin Constituents from the Flowers of Bellis perennis―, 2009
[6] Źródło: Phytochemical Profile and Qualification of Biological Activity of an Isolated Fraction of Bellis perennis, 2013
[7] Źródło: English Daisy (Bellis perennis L.), 2017
[8] Źródło: The effects of oxidative stress on phenolic composition and antioxidant metabolism in callus culture of common daisy, 2016
[9] Źródło: Poszukiwanie wyciągów roślinnych o wysokiej aktywności antybiotycznej, 2009
[10] Źródło: Siły natury kontra fibromialgia, czyli jak stokrotka, winogrona, ananas i oliwki wykorzystywane są by zmniejszyć napięcie mięśni, 2006
Rośliny o podobnym działaniu
Dna moczanowa/artretyzm – Fiołek trójbarwny
Kaszel – Czosnek niedźwiedzi
Brak apetytu – Bluszczyk kurdybanek
Obrzęki – Ruszczyk kolczasty
Przeciwwskazania do stosowania stokrotki
Brak.
Pozyskiwanie
W ziołolecznictwie wykorzystuje się liście i kwiaty stokrotki. Zbiór natomiast prowadzimy przez cały okres jej kwitnienia, w suchy i słoneczny dzień. Susz uzyskujemy poprzez rozłożenie ich cienką warstwą na papierze, w przewiewnym i ciemnym miejscu. Dobrze ususzone powinny zachować białą barwę płatków. Przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku.
Składniki aktywne
rozwińSaponiny
Garbniki
Flawonoidy
Antocyjanozyd
Substancje śluzowe
Kwasy organiczne – kwas jabłkowy i winowy
Substancje żywicowe i woskowe
Sole mineralne
Związek goryczowy – bellidyna
Olejek eteryczny
Przepisy z wykorzystaniem stokrotki
Napar ze stokrotki
Dawkowanie:Stosować w miarę potrzeby lub do picia: ½ szklanki, 3-4 razy dziennie.
Przygotowanie:1 łyżka świeżych lub suszonych kwiatów stokrotki, 200 ml wody.
Kwiaty zalać wrzątkiem i zostawić na godzinę pod przykryciem.
Syrop ze stokrotki
Dawkowanie:1 łyżka, 3 razy dziennie.
Przygotowanie:500g kwiatów stokrotki, 1 l wody, 1 cytryna, 750 g cukru.
Kwiaty rozkładamy wcześniej na prześcieradle lub papierze, żeby muszki i robaczki opuściły kwiatostany. Następnie wkładamy je do pojemnika i zalewamy wodą. Dodajemy wyparzoną i pokrojoną w plastry cytrynę, po czym odstawiamy na 5 godzin. Gotujemy na małym ogniu przez 30 minut pod przykryciem i odcedzamy wywar przez gazę, dobrze ją przy tym odciskając. Dodajemy cukier i całość znowu gotujemy przez kilka godzin aż uzyskamy konsystencję syropu. Gotowy, gorący roztwór przelewamy do słoików lub butelek i szczelnie zakręcamy. Odwracamy do góry dnem. Po otwarciu przechowywać w lodówce. Data przydatności to około 1 rok. Warto zmodyfikować przepis o kwiaty mniszka lekarskiego, z których syrop tworzymy na podobnej zasadzie.
Nalewka ze stokrotki
Dawkowanie:3 krople nalewki, 3 razy dziennie / stosować w miarę potrzeby.
Przygotowanie:300g kwiatów, 25ml soku z cytryny, 500ml (50%) wódki zrobionej ze spirytusu.
Kwiaty wkładamy do słoja, wlewamy sok z cytryny, zalewamy wódką i delikatnie mieszamy drewnianą łyżką. Szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciepły miejsce na miesiąc. Filtrujemy przez gazę i odciskamy kwiaty. Przelewamy do butelek i odstawiamy, aby nalewka dojrzała.
Olej ze stokrotek
Dawkowanie:Stosować w miarę potrzeby.
Przygotowanie:Świeże kwiaty stokrotki, olej rzepakowy lub oliwa.
Kwiaty ułóż w słoiku i zalej olejem lub oliwą, po czym zamknij słój i odstaw w ciepłe, ciemne miejsce na 2 tygodnie, co jakiś czas nim potrząsając. Następnie całość przelej do ciemnej butelki, dokładnie odciskając kwiaty.