Apium graveolens

Seler zwyczajny

Seler zwyczajny jest często podstawowym składnikiem wielu diet odchudzających oraz oczyszczających organizm. Dzięki wysokiej zawartości składników odżywczych wykorzystywany jest jako warzywo, roślina lecznicza, składnik kosmetyczny, a także jako aromatyczny dodatek do dań. Posiada około 16 kcal na 100g, przyspiesza metabolizm i z powodzeniem może zastąpić sól. W Polsce najczęściej uprawiany i stosowany jest seler korzeniowy oraz naciowy. Ziołolecznictwo wykorzystuje głównie owoce (nasiona), liście, ogonki liściowe oraz korzeń selera.

Opis rośliny

rozwiń

Łodyga
Osiąga wysokość do 1 m.

Korzeń
Bulwiasty, spichrzowy.

Liście
Zazwyczaj 3-sieczne, częściowo pierzaste, z ząbkowanymi krawędziami na długich nagich łodygach, błyszczące.

Kwiaty
Drobne, bladożółte, zebrane w kwiatostany (forma baldachu złożonego bez pokryw oraz pokrywek), złożone z 6 do 12 szypuł.

Owoc
Rozłupki.

Występowanie
Występuje w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie oraz w Afryce. Uprawiany w wielu rejonach świata. W Polsce dziko występuje tylko na wyspie Uznam.

zwiń

Właściwości selera zwyczajnego

Układ moczowy

Seler przede wszystkim wspomaga pracę nerek, a dzięki wysokiej zawartości potasu i niskiej sodu ma właściwości diuretyczne. Związki zawarte w surowcu zwiększają wytwarzanie i wydalanie moczu oraz ułatwiają usuwanie z organizmu toksyn zawartych m.in. w pożywieniu. Zalecany jest więc osobom z infekcjami dróg moczowych i kamicą moczową oraz pomaga załagodzić bóle stawowe i reumatyczne.

Układ nerwowy

Przetwory z selera wykazują również korzystne działanie, głównie ochronne, wobec układu naczyniowo-sercowego oraz nerwowego. Obniża ciśnienie tętnicze krwi, reguluje poziom lipidów i glukozy we krwi, a także obniża poziom złego cholesterolu LDL. Regularne spożywanie może pomóc zapobiec miażdżycy i chorobom serca oraz polecane jest w przypadku nadciśnienia. Do tego pomoże ukoić nerwy, poprawić pamięć, a nawet usprawnić zdolność uczenia się.

Przewód pokarmowy

Ekstrakty z selera działają również stymulująco na układ trawienny. Zwiększają produkcję żółci, jednocześnie zapobiegając jej zastojowi w woreczku oraz wspomagają procesy trawienne. Olejek eteryczny pobudza pracę przewodu pokarmowego i poprawia apetyt. Z kolei nalewka z nasion selera chroni wątrobę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez paracetamol w toksycznych dawkach. Seler wspiera walkę w leczeniu wrzodów żołądka, chroniąc jego błonę śluzową i obniżając kwasotę, a także pomaga zapobiec kamicy żółciowej. Ponadto niweluje zaparcia i lekko zwiększa wydzielanie soków trawiennych, ułatwiając przyswajanie składników odżywczych oraz pobudzając przemianę materii, poprzez usuwanie szkodliwych produktów ubocznych tego procesu.

Działanie znieczulające i wzmocnienie organizmu

Nasiona selera posiadają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Wykazują dodatkowe korzystne działanie przeciwko napadom dny moczanowej oraz w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów. Dzięki związkom o właściwościach przeciwskurczowych może być pomocniczo stosowany w trakcie bólów menstruacyjnych. Do tego ze względu na wysoką zawartość związków mineralnych pomaga utrzymywać prawidłowy stan kości oraz zębów, wzmacnia układ odpornościowy i zapobiega anemii.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie łagodzi objawy różnych chorób skórnych, zwłaszcza niegojących się, ropiejących ran. Dzięki przeciwutleniaczom seler zmniejsza szkodliwą aktywność wolnych rodników, przez co ma korzystny wpływ na skórę, odmładzając ją oraz niwelując zmarszczki. Natomiast sok z selera skutecznie odżywia włosy, nadając im zdrowy wygląd.

Rośliny o podobnym działaniu

Infekcje układu moczowegoJałowiec pospolity
Miażdżyca (arterioskleroza)Głóg
Wrzody żołądka i dwunastnicyRóża
RZS (Gościec stawowy)Wiązówka błotna
Ropne zakażenia skóryGlistnik jaskółcze ziele

Przeciwwskazania do stosowania selera

Nie stosować w przypadku chorób nerek, ponieważ olejki eteryczne mogą je podrażniać. Seler należy spożywać w kontrolowanych ilościach, ponieważ wysoka zawartość furanokumaryn może wywołać fotodermozę, czyli uczulenie na światło. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby uczulone na pyłki bylicy i brzozy (alergie skrzyżowane).

Pozyskiwanie

Roztwór z selera, całe i zmielone nasiona można kupić w aptekach i sklepach internetowych, natomiast herbatę w sklepach zielarskich. Najprościej zaopatrywać się jednak na targu lub uprawiać w ogrodzie.

Składniki aktywne

rozwiń

Flawonoidy – chryzoeriol
Kwasy fenolowe
Kumaryny
Poliny i sacharydy
Fitosterole – beta-sitosterol, stygmasterol, kampesterol
Lipidy – kwas petroselinowy (owoce)
Olejki eteryczne – ftalidy (sedanenolidy), selineny, limonen

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem selera

Napar z nasion selera

Dawkowanie:

1-3 filiżanki dziennie.

Przygotowanie:

½ łyżeczki do kawy nasion, 150 ml wody.

Nasiona rozdrobnić, zalać wrzątkiem i parzyć przez 10 minut.

Napar z korzeni selera

Dawkowanie:

1-2 razy dziennie.

Stosowany przed posiłkiem pobudza apetyt.

Przygotowanie:

1 łyżka suszonych korzeni, 250 ml wody.

Korzeń zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem przez 15 minut.

Nalewka z liści selera

Dawkowanie:

1 łyżeczka, 2 razy dziennie.

Przygotowanie:

Liście selera, 0,5l spirytusu, 0,5l wódki.

Pokrój liście selera i wsyp je do butelki. Następnie zalej je spirytusem i odstaw w ciemne miejsce na 2 tygodnie. Po czasie odlej nalewkę do osobnej butelki, a liście zalej wódką i odstaw na kolejne 2 tygodnie. Następnie obie nalewki połącz i zlej do butelek w ciemnej butelce.

Nalewka z selera korzeniowego

Dawkowanie:

3 razy dziennie, przed posiłkami.

Przygotowanie:

Około 370g obranego selera korzeniowego, 1L białego wina wytrawnego.

Seler zetrzyj na dużych oczkach tarki lub rozdrobnij je blenderem na drobne cząstki (ale nie na gładką masę). Umieść całość w słoju i zalej winem, po czym zamknięty przechowuj w zacienionym miejscu o temperaturze pokojowej przez 3 dni, codziennie nim wstrząsając. Następnie przefiltruj nalewkę i zlej do ciemnych butelek.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Regularne spożywanie ekstraktu wodnego z selera poprawia pamięć i zdolność uczenia się.

2# Inhalacje z soku selera są skutecznym środkiem na ból głowy oraz migreny.