Ruta graveolens

Ruta zwyczajna

Roślina zwana potocznie rutką, jest mrozoodporną rośliną, obecnie nieco zapomnianą w zielarstwie. Jest jedną z najstarszych roślin wykorzystywaną w celu leczenia cukrzycy, ponieważ dzięki obecności pochodnej guanidyny, była prekursorem grupy leków obniżających poziom cukru we krwi. Dziś, ze względu na swoje rozkurczowe właściwości, jest bardzo polecana kobietom, które odczuwają silne bóle menstruacyjne oraz jako skuteczny środek odstraszający insekty i koty.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 15 do 50 cm.

Łodyga
Wyprostowana, u nasady zdrewniała, rozgałęziona na górze.

Liście
Podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne, o podługowatych odcinkach, przy czym odcinek szczytowy jest odwrotnie jajowaty.

Kwiaty
Obupłciowe, promieniste, zebrane w wiechowate kwiatostany, wyrastające w kątach górnych liści. Kwiaty boczne są czterokrotne, a szczytowe pięciokrotne. Płatki korony żółte, na szczycie wgłębione.

Owoc
Wielonasienna torebka z trójkanciastymi, ciemnobrązowymi nasionami.

Występowanie
Występuje w południowej Europie oraz afrykańskim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Uprawiana w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce. Rośnie na stepach. Wymaga dużo słońca. Podłoże powinno być żyzne, wapienne. Nie lubi zbyt dużej ilości wilgoci.

zwiń

Właściwości ruty zwyczajnej

Przewód pokarmowy

Obecne w rucie kumaryny i alkaloidy wykazują działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie dróg żółciowych, moczowych, a także obwodowych naczyń krwionośnych. Dzięki temu wspomaga leczenie schorzeń przewodu pokarmowego, łagodzi dolegliwości trawienne, wzmaga wytwarzanie i przepływ żółci oraz poprawia apetyt. Zalecana jest w przypadku skurczy żołądka i jelit, wzdęć, refluksu, zastojach żółci oraz biegunki. Dodatkowo łagodzi skurcze mięśni oraz bóle mięśni, reguluje miesiączkę oraz łagodzi bóle menstruacyjne (niestety zwiększając przy tym krwawienie).

Układ krążenia

Rutka jest skutecznym środkiem poprawiającym funkcjonowanie układu krwionośnego. Zawarte w surowcu rutozydy wzmacniają ściany naczyń krwionośnych oraz zmniejszają ich przepuszczalność i kruchość. Nieznacznie obniża ciśnienie krwi, poprawia krążenie obwodowe, a także ogranicza przenikanie czerwonych krwinek i osocza na zewnątrz. Zalecana jest pomocniczo w leczeniu miażdżycy i podwyższonego ciśnienia. Do tego poprawia mikrokrążenie, przez co wspiera walkę z pajączkami, żylakami, opuchniętymi nogami oraz zalecana jest do pielęgnacji cery naczynkowej.

Drobnoustroje

Ponadto zioło wykazuje słabe właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Zmniejsza stany zapalne mięśni i stawów, chroni przed infekcjami bakteryjnymi, zwalcza infekcje jelit i dróg moczowych oraz przeciwdziała salmonelli i zatruciom pokarmowym. Do tego dzięki rutynie i kwercetynie hamuje wydalanie jodu z organizmu, zwiększa poziom wapnia we krwi i działa odtruwająco.

Zewnętrznie

Stosowana zewnętrznie ruta przyspiesza regenerację, działa oczyszczająco, antyoksydacyjnie i przeciwgrzybiczo. Zmniejsza obrzęki, przez co zalecana jest w celu przyspieszenia gojenia ran, w przypadku siniaków, stłuczeń oraz cery trądzikowej. Ponadto wykorzystywana jest do leczenia bielactwa oraz jako skuteczny środek w przypadku trudnej do pozbycia się łuszczycy. Do tego łagodzi swędzenie i zapalenie skóry, zwalcza grzybicę, łojotok oraz chroni przed działaniem wolnych rodników i przedwczesnym starzeniem się skóry.

Rośliny o podobnym działaniu

Zastój żółciMniszek lekarski
NadciśnienieGwiazdnica pospolita
ŻylakiNagietek lekarski
Zapalenie mięśniArnika górska
StłuczeniaBabka lancetowata

Przeciwwskazania do stosowania ruty

Nie stosować w czasie ciąży, ponieważ ma niebezpiecznie silne działanie poronne. Nie stosować w przypadku nieżytu żołądka i jelit, chorobie wrzodowej, nadkwaśności, dwunastnicy i niskiego ciśnienia. Ruta ma działanie fotouczulające, stąd nie powinno się jej stosować przez dłuższy czas. Zalecane są krótkie i nieczęste kuracje.

Pozyskiwanie

Ruta jest bardzo łatwa w uprawie i można ją sadzić w ogródku lub doniczce. Suszenie ruty polega na zebraniu szczytów pędów przed ich zakwitnięciem. Suszyć w ciemnym i przewiewnym miejscu, a przechowywać najlepiej w szczelnie zamkniętym pojemniku, również w ciemnym miejscu. Stosowanie ruty najlepiej skonsultować z lekarzem.

Składniki aktywne

rozwiń

Furanokumaryny (do 0,1%) – rutamaryna, rutaretyna, psoralen, bergapten
Olejek eteryczny (0,7%) – metylo-n-nonyloketon (90%) i metylo-n-heptyloketon (10%)
Flawonoidy (do 2,2%) – rutyna i kwercetyna
Alkaloidy (0,2%) – skimianina, rutamina, graweolina, arboryna
Związki lignanowe – sawinina
Kwasy organiczne
Witamina C
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem ruty

Napar z ruty

Dawkowanie:

Maksymalnie 2 porcje dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżeczka ziela, 200 ml wody.

Świeżą lub suszoną roślinę zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i parzymy przez 15 minut. Po tym czasie przecedzamy i wypijamy.

Olej rutowy

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

4 czubate łyżki suszonej ruty, 250 ml oliwy (lub olej z pestek winogron).

Rutę zalać oliwą i pozostawić w ciepłym miejscu na 14 dni. Następnie przecedzić i zlać do butelki z ciemnego szkła.

Nalewka z ruty

Dawkowanie:

2 razy dziennie, po 5 kropli na cukrze

Przygotowanie:

50 g ziela, 300 ml alkoholu (40-60%).

Zioła zalać alkoholem i pozostawić do maceracji w chłodnym i ciemnym miejscu na 2 tygodnie. Po tym czasie przefiltrować i zlać do butelki.