Ruscus aculeatus

Ruszczyk kolczasty

Znany także pod nazwą Myszopłoch kolczasty, jest kolczastym, zimozielonym podkrzewem. Jego polska nazwa nawiązuje do sztywnych i ostrych liści, którymi obkładano żywność, aby uchronić ją przed gryzoniami. Medycyna ludowa wykorzystuje go przede wszystkim ze względu na dolegliwości układu krążenia, a dawniej wchodził w skład „syropu pięciu korzeni”, który był popularnym lekiem diuretycznym. W krajach śródziemnomorskich młode pędy spożywane są jak szparagi, a nasiona służyły jako substytut kawy. Surowcem zielarskim są jego korzenie oraz kłącze.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Kłącza osiągają wysokość do 10 cm.

Pędy
Sztywne, wzniesione, wyprostowane, rozgałęzione.

Liście
Gałęziaki, zielone łuski, struktury przypominające liście.

Kwiaty
Małe, żółtobiałe.

Owoce
Czerwone jagody.

Nasiona
Drobne, o średnicy 15 mm.

zwiń

Właściwości ruszczyku kolczastego

Układ krwionośny oraz obrzęki

Przetwory z ruszczyku wykazują bardzo korzystne działanie na układ krwionośny, a ich regularne spożywanie pozwala przeciwdziałać dolegliwościom związanym z żylakami, a także hemoroidami (w otwartej próbie aż 75% uczestniczących lekarzy potwierdziło jego skuteczność jako dobrą lub doskonałą). Badania potwierdzają, że ekstrakty te stosowane w przypadku osób z przewlekłą niewydolnością żylną, czy limfatyczną, (po 8-12 tygodniach) skutecznie zmniejszają obrzęki (również limfatyczne oraz wtórne), osłabiają syndrom ciężkich nóg oraz obniżają napięcie w kończynach dolnych. Z kolei inne badanie z próbą losową udowodniła, że surowiec jest skuteczniejszy od rutozydu w leczeniu pacjentów z przewlekłą niewydolnością żylną.

Ciężkie nogi, hemoroidy, cellulit

Preparaty stosowane są w przypadku ciężkich bolących nóg, nocnych skurczów, swędzenia, opuchlizny nóg, kostek oraz stóp. Ponadto wspomaga leczenie objawów związanych z hemoroidami – swędzenie, pieczenie, bóle oraz pęknięcia – a także kruchych naczynek włosowatych – krwawe wybroczyny i czerwone plany na skórze. Pobudzając mikrokrążenie, poprawia również wygląd skóry, jej miękkość oraz wspiera walkę z cellulitem.

Zastój krwi oraz limfy

Do tego wzmacnia żyły i zwęża naczynia krwionośne, przez co poprawia hipotensję ortostatyczną. Inaczej zastój krwi w kończynach (lub niedociśnienie ortostatyczne), który głównie dotyka osób starszych, z chorobą Parkinsona, chronicznie przemęczonych, jak również diabetyków (surowiec wykazuje skuteczniejsze działanie niż trokserutyna w przypadku retinopatii lub cukrzycy typu 2). W przeciwieństwie do wielu leków na niedociśnienie ortostatyczne, ruszczyk nie powoduje nadciśnienia w pozycji leżącej. Ponadto podnosi ciśnienie żylne krwi oraz wzmaga przepływ krwi w żyłach oraz limfy. To działanie, wedle kolejnych badań, pozytywnie wpływa również na przyspieszenie leczenia skręceń oraz stłuczeń.

Układ moczowy, cholesterol, dolegliwości kobiece

Myszopłoch jest również lekkim środkiem moczopędnym i obniżającym cholesterol. Usprawnia filtrację płynów przez nerki oraz stymuluje ich wydalenie wraz z moczem do organizmu. Wspomaga leczenie kamicy moczowej, przy zatrzymaniu moczu, a także w chorobie reumatycznej. Wzmacnia ściany obwodowe i włosowate, przez co łagodzi miażdżycę naczyń, a także zapobiega krwawieniom i plamieniom z dróg rodnych w trakcie zażywania preparatów antykoncepcyjnych oraz działa kojąco w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego – skutecznie redukuje objawy mastalgii oraz zaburzeń nastroju.

Zastosowanie zewnętrzne

Stosowany zewnętrznie np. w formie kremu lub maści pomaga załagodzić objawy żylaków, wspomaga walkę z pajączkami oraz łagodzi stany zapalne skóry i naczyń krwionośnych. Do tego łagodzi opuchliznę m.in. nóg, okolic oczu i twarzy, objawy alergii i wspiera pielęgnację cery naczynkowej. Krem w znacznym stopniu jest wstanie zmniejszyć subiektywny poziom odczuwania bólu.

Potwierdzone badaniami naukowymi
Thieme, 2002
Alternative Medicine Review, 2001

Rośliny o podobnym działaniu

Żylaki (niewydolność żylna)Kasztanowiec zwyczajny
OpuchliznaŻywokost lekarski
NiedociśnienieOrzech włoski
Działanie moczopędneBrzoza brodawkowata
Cera naczynkowaJarzębina

Przeciwwskazania do stosowania ruszczyku

Nie stosować razem z roślinami rozszerzającymi naczynia krwionośne. Może powodować nadmierną potliwość i sporadycznie lekkie dolegliwości żołądkowe oraz nudności. Nie stosować w przypadku nadciśnienia oraz przerostu prostaty. Brak badań na temat negatywnych działań stosowania ruszczyku przez kobiety w ciąży, karmiące oraz dzieci (w jednym teście z udziałem kobiet w ciąży stosujących ruszczyk na niewydolność żylną płodową i pourodzeniową nie stwierdzono żadnych niekorzystnych skutków). Maksymalna dawka ekstraktu alkoholowego to 1,5 ml, 3 razy dziennie, a w formie kapsułek – 7-11 mg ruskogeniny dziennie.

Pozyskiwanie

Kłącze oraz korzenie zbieramy jesienią, najlepiej we wrześniu.

Składniki aktywne

rozwiń

Saponozydy steroidowe (wyższe stężenie w korzeniu) – ruscyna, neoruskogenina, ruskogenina, ruskozyd
Trójterpeny
Sparteina
Tyramina
Fitosterole – sitosterol, stigmasterol, kampesterol
Pochodne benzofuranu
Flawonoidy
Kumaryny
Żywiczny olejek eteryczny
Kwasy tłuszczowe
Cukry

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem ruszczyku

Nalewka ruszczykowa

Dawkowanie:

5-6 ml, 2 razy dziennie, przez 2-3 miesiące i wznowić po pół roku.

Przygotowanie:

Proporcjonalnie 1 część ziela na 10 części alkoholu 50-60%.

Ziele zalewamy alkohole, zamykamy i odstawiamy na czas 7 dni, po czym przefiltrowujemy.

Odwar z ruszczyku

Dawkowanie:

1 odwar podzielić na 4 części i wypić w ciągu dnia. Stosować przez 2-3 miesiące i wznowić po pół roku.

Przygotowanie:

1 łyżka suchych kłączy lub 2 łyżki suchego ziela, spirytus 70-80%, 250 ml wody.

Surowiec zwilżamy alkoholem, po 5 minutach zalewamy zimną wodą, doprowadzamy do zagotowania, po czym odstawiamy pod przykryciem na czas 40 minut i przecedzamy.

Napar z mielonego kłącza ruszczyku

Dawkowanie:

2 razy dziennie

Przygotowanie:

1 łyżeczka zmielonego kłącza ruszczyku, 250 ml wody.

Surowiec zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i odstawiamy na czas 10-15 minut.

Odwar z korzenia ruszczyku

Dawkowanie:

1 napar, podzielony na 3 części pijemy w ciągu dnia.

Przygotowanie:

2 łyżeczki rozdrobnionego korzenia, 250 ml wody.

Surowiec zalewamy zimną wodą, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy na małym ogniu przez 5 minut. Odstawiamy pod przykryciem na 30 minut, po czym przecedzamy i pijemy.