Matricaria chamomilla

Rumianek pospolity

Rumianek jest jednym z najpopularniejszych ziół w Polsce, a spotkać go można bardzo często na polach i rabatkach. Swoją popularność zawdzięcza nie tylko częstotliwości występowania, ale również sporej ilości właściwości leczniczych, chętnie stosowanych są w ziołolecznictwie. Surowcem leczniczym są jego kwiaty, które posiadają rzadko występujące w świecie roślin substancje, w tym działający przeciwalergicznie chamazulen. Należy zwrócić szczególną uwagę na niego podczas zbiorów, gdyż bardzo łatwo pomylić go z Rumianem polnym (inaczej zwanym „rzymskim”).

Galeria

źródło: xulescu_g

źródło: Hedera Baltica

źródło: Rykerstribe

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 15 do 60 cm.

Łodyga
Naga, silnie rozgałęziona, na końcach poszczególnych rozgałęzień zawiązują się koszyczki, wewnątrz pusta.

Liście
Skrętoległe, siedzące, 2- lub 3-krotnie pierzastodzielne. Łatki w kształcie nitkowatym, równowąskie, ostro zakończone.

Kwiaty
Kwiatostany tworzą koszyczki o średnicy do 2,2 cm, o stożkowatym i pustym w środku dnie. Kwiaty brzeżne są białego koloru, języczkowate, środkowe są rurkowate, żółte.

Owoc
Podłużna niełupka długości 0,1 mm, na szczycie lekko wygięta, z pięcioma żeberkami, bez puchu kielichowego.

Korzeń
Palowy, cienki, mocno rozgałęziony.

Występowanie
Występuje w całej Europie, w wielu regionach Azji, Ameryce Północnej oraz Australii. W Polsce rośnie dziko na polach i nieużytkach na całym niżu, w dolnej części strefy górskiej. Preferuje gleby wilgotne i gliniaste.

zwiń

Właściwości rumianku pospolitego

Alergie i stany zapalne

Olejek eteryczny rumianku działa przeciwalergicznie, hamując wydzielanie histaminy i łagodząc stany zapalne błon śluzowych oraz skóry. Jego skuteczność porównywana jest do oksatomidu – przeciwhistaminowego leku pierwszej generacji. Zalecany jest również w formie kompresu w razie alergicznych zmian skórnych, stanu zapalnego spojówek, a także uciążliwego jęczmienia na oku. Z kolei inhalacje działają znieczulająco i łagodząco w przypadku zapalenia górnych dróg oddechowych.

Przewód pokarmowy

Zawarte w surowcu flawonoidy i kumaryny działają rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, przez co regulują i stymulują ruchy perystaltyczne. Ekstrakty rumiankowe zapobiegają wzdęciom, nieznacznie wzmagają wydzielanie żółci, działają wiatropędnie, łagodzą stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego oraz wspierają leczenie bólu brzucha i wrzodów żołądka. Do tego przeciwskurczowe właściwości pomagają załagodzić kolki niemowlęce, bolesne skurcze jelit u dzieci oraz bóle związane z napięciem mięśniowym, w tym bóle menstruacyjne.

Dodatkowo rumianek doustnie stymuluje apetyt i poprawia funkcje trawienne. Wykazuje on zauważalne działanie w kuracji wobec choroby Leśniowskiego-Crohna, pomocniczo łagodzi zgagę, niestrawność, zapalenie przewodu pokarmowego oraz biegunki, w tym uciążliwe biegunki u małych dzieci.

Układ krążenia

Rumianek działa przeciwcukrzycowo i ochronnie na trzustkę oraz obniża stężenie cholesterolu we krwi. Zapobiega nadmiernemu wzrostowi glukozy we krwi i zmniejsza stres oksydacyjny związany ze zbyt wysokim poziomem cukru. Do tego wykazuje właściwości antykoagulacyjne, hamując tworzenie się zakrzepów.

Układ nerwowy

Medycyna ludowa zaleca stosowanie rumianku jako słaby środek uspokajający i nasenny. Ułatwia zasypianie, wycisza i łagodzi zaburzenia na tle nerwowym, w tym stres i umiarkowane stany lękowe. Do tego może mieć też działanie przeciwdepresyjne.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie rumianek pospolity działa silnie przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie ran skóry i błon śluzowych, a także bliznowacenie. Hamuje nieznacznie wzrost bakterii i drożdży, polecany jest przy oparzeniach (I i II stopnia, słonecznych, promieniowanie Roentgena), wysypce, owrzodzeniach, ropniach, żylakach nóg, (pomocniczo) hemoroidach, przy odleżynach oraz świądzie skóry i pochwy. Do tego w formie płukanek skutecznie zwalcza infekcje gardła, zakażenia grzybicze jamy ustnej oraz stany zapalne dziąseł. Jego kojące i przeciwzapalne działanie jest porównywane z preparatami zawierającymi hydrokortyzon.

Rośliny o podobnym działaniu

AlergiaRumian rzymski
Skurcz mięśniJodła pospolita
Leśniowski-CrohnHerbata chińska
Stany lękoweMierznica czarna
Ropne zakażenia skóryPokrzywa zwyczajna

Przeciwwskazania do stosowania rumianku

W celu przemywania oczu lepiej skorzystać z rumianu rzymskiego, zamiast rumianku pospolitego. Zachować szczególną ostrożność w przypadku uczulenia na rośliny astrowate ze względu na ryzyko alergii krzyżowych.

Pozyskiwanie

Aby skutecznie zidentyfikować roślinę, trzeba przeciąć koszyczek wzdłuż. Rumianek pospolity ma zawsze dno kwiatowe puste i wydziela bardzo przyjemny zapach. W żadnym innym gatunku rumianku te cechy nie występują razem. Rumianek kwitnie od maja do września. Należy zbierać tylko kwiaty i suszyć je zaraz po zebraniu. W tym celu najlepiej rozłożyć je w ciemnym i przewiewnym miejscu, a gotowy surowiec przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, w ciemnym miejscu. Najlepiej sprawdza się jako napar.

Składniki aktywne

rozwiń

Olejek eteryczny (0,3-1,2%) – chamazulen (6-18%), alfa-bisabolol i jego tlenki (25-50%), spiroeter (6-10%)
Flawonoidy – apigenina, luteolina, kwercetyna oraz ich 7-glukozydy
Związki kumarynowe – umbeliferon i herniaryna
Substancje śluzowe – 17%
Spirocykliczne poliacetyleny
Cholina
Karotenoidy
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem rumianku

Napar z rumianku

Dawkowanie:

Pić porcjami, 3 razy dziennie, przed posiłkiem.

Przygotowanie:

Łyżka świeżych lub suszonych kwiatów, 200 ml wody.

Kwiaty zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i parzymy przez 15 minut. Przecedzamy i pijemy.

Olej rumiankowy

Dawkowanie:

Stosować w mairę potrzeby.

Przygotowanie:

Suszone lub świeże kwiaty rumianku, oliwa z oliwek.

Litrową butelkę zapełniamy do połowy suszonymi kwiatami rumianku lub świeżymi prawie do pełna. Zalewamy oliwą z oliwek lub olejem lnianym, szczelnie zamykamy i odstawiamy na 3 tygodnie w ciepłe, słoneczne miejsce. Codziennie wstrząsamy. Przecedzamy przez gazę, mocno dociskając przy tym zioła. Przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu.

Nalewka rumiankowa

Dawkowanie:

20-40 kropli dziennie.

Przygotowanie:

50g świeżych lub suszonych koszyków rumianku, 250 ml wódki, 2 łyżki miodu.

Rumianek zalewamy wódką i odstawiamy na miesiąc, często przy tym wstrząsając. Przecedzamy nalewkę i dodajemy 200 ml przegotowanej wody wymieszanej z miodem, po czym przelać do butelki.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Relaksująca kąpiel – 50 g kwiatów rumianku na 10 L wody – przyspiesza gojenie, łagodzi swędzenie, obniża napięcie nerwowe.

2# Napary polecane są przy bolesnym ząbkowaniu u dzieci.