Sedum acre

Rozchodnik ostry

Ziele to jest rozpoznawalne dzięki jaskrawożółtym kwiatom i często wykorzystywane jest jako roślina ozdobna, głównie sadzona na rabatach, czy skalniakach. Rozchodnik swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu, ostremu smakowi liści, które po okresie przekwitania opadają lub stają się białe i papierowate. Surowcem zielarskim jest kwitnące ziele. Choć w dużych dawkach jest rośliną trującą, to warto zastosować ją do produkcji miodu gruszkowego o fantastycznych właściwościach leczących bóle głowy.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 15 cm.

Łodyga
Płożąca się lub wzniesiona, naga z ulistnionymi pędami płonnymi.

Liście
Grube, jajowate, górą spłaszczone, krótkie i szeroko-jajowate, zwężające się od nasady ku wierzchołkowi, bez wyrostka. Mają długość do 4 mm, ustawione są dość gęsto na nie kwitnących pędach.

Kwiaty
Złotożółte, prawie poziomo odstające płatki korony, o długości 6–9 mm, zebrane w kilkukwiatowe podbaldachy na szczytach pędów.

Owoc
Torebka o długości (wraz z szyjką) do 5 mm, szyjka 2–3–krotnie krótsza od torebki.

Nasiona
Gładkie.

Występowanie
Występuje w Europie, północnej części Afryki, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośnie na nizinach, rzadziej w górach. Preferuje suche, piaszczyste lub żwirowe podłoże, ubogie w składniki odżywcze oraz świetliste stanowiska.

zwiń

Właściwości rozchodnika ostrego

Antyoksydacja i nowotwory

Rozchodnik ostry jest potencjalnym źródłem fenoli jako naturalnej substancji przeciwutleniającej i przeciwnowotworowej o wysokiej wartości. Aczkolwiek, zawartość fenoli w ekstraktach zależy od rozpuszczalników użytych do ekstrakcji. Aceton jest bardzo skutecznym rozpuszczalnikiem do ekstrakcji związków fenolowych z tej rośliny. Stąd największą zdolność neutralizacji rodników DPPH wykazał ekstrakt acetonowy, który w stężeniu 29,57 μg/ml neutralizował 50% wolnych rodników. Podobną aktywność stwierdzono dla ekstraktu w octanie etylu. Najniższą zdolność hamowania rodników DPPH oznaczono dla ekstraktu metanolowego. [1]

Ekstrakt metanolowy z rozchodnika wpływa na proliferację komórek i hamuje wzrost komórek. Na podstawie wartości IC50 można wnioskować, że ma on pośredni wpływ na proliferację komórek HCT116. [2]

Układ krążenia

Rozchodnik przede wszystkim wykazuje korzystny wpływ na układ krążenia. Zwiększa ilość wytwarzanego potu oraz dobowe wydalanie moczu, przez co obniża ciśnienie tętnicze krwi. Stosowany jest także w przypadku nadciśnienia oraz profilaktycznie przeciw rozwojowi miażdżycy.

Drobnoustroje

Jak podają badania, ekstrakty z surowca wykazują selektywne właściwości przeciwdrobnoustrojowe, a ich działanie zależy, zarówno od gatunku drobnoustroju., jak i od rodzaju i stężenia ekstraktu. Ogólnie rzecz biorąc, ekstrakty posiadają silne działanie hamujące na wzrost bakterii, a dość słabe dla grzybów. Najlepszy efekt uzyskano z ekstraktami acetonowymi i octanowymi na bakterie Gram-dodatnie – Laseczka woskowa i Sarcina lutea, a także Gram-ujemne – Pałeczka ropy błękitnej i Odmieniec dziwaczny. [3]

Podczas gdy ekstrakt octanowy ma dobre działanie przeciwgrzybicze na Aspergillus strictus, Candida albicans, jak również na Kropidlaka popielatego, inne ekstrakty z rozchodnika nie wykazują znaczącego działania na inne grzyby nitkowate. Aktywność ekstraktu acetonowego jest powiązana z całkowitą zawartością fenoli i flawonoidów. [2]

Górne drogi oddechowe

Z powodzeniem jest również wykorzystywany w przypadku obniżenia odporności i na różnego rodzaju infekcje. Jego przeciwzapalne właściwości zalecane są w formie płukanek w razie stanów zapalnych jamy ustnej, węzłów chłonnych, gardła i krtani oraz w przypadku anginy.

Przewód pokarmowy

Surowiec zawarty w nim ma też działanie lekko przeczyszczające. Wspiera on leczenie uporczywych zaparć oraz otyłości spowodowanej upośledzoną czynnością ruchową jelita grubego. Oddziałuje również na układ nerwowy, zmniejszając jego wrażliwość naczynioworuchową.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie, ze względu na właściwości przeciwzapalne, ściągające, przeciwbólowe i regenerujące. Pomaga łagodzić objawy różnych chorób skóry, w tym egzemy oraz przyspiesza leczenie ran. Dodatkowo pomaga w walce z żylakami odbytu oraz przy hemoroidach. Z kolei macerat ze świeżego ziela działa wybielająco na skórę usuwając przebarwienia, brodawki i piegi, a także rozmiękcza zrogowaciały naskórek.

 

[1] Źródło: Free-radical scavenging capacity and antioxidant activity of selected plant species from the Canadian prairies, 2004
[2] Źródło: Evaluation of biological activities of goldmoss stonecrop (Sedum acre L.), 2012
[3] Źródło: The in vitro antibacterial activity of dietary spice and medicinal herb extracts, 2007

Rośliny o podobnym działaniu

NadciśnienieSerdecznik pospolity
Zapalenie jamy ustnejNagietek lekarski
ZaparciaKruszyna pospolita
HemoroidyOrzech włoski

Przeciwwskazania do stosowania rozchodnika

Rozchodnik jest rośliną trującą w dużych dawkach, dlatego leczenie nim powinno się uzgodnić z lekarzem. Przedawkowanie może powodować drapanie gardła, duszności, bóle głowy, szumy w uszach. Jego działanie jest bardzo silne, stąd może on również podrażnić przewód pokarmowy. Sok z rozchodnika może działać drażniąco na skórę.

Pozyskiwanie

Ziele zbieramy na początku kwitnienia w suchy dzień. Suszymy w zacienionym, przewiewnym miejscu, rozkładając cienką warstwą na papierze. Warto zwrócić uwagę na to, że suszy się on bardzo długo, ponieważ woda w liściach potrzebuje sporo czasu na odparowanie. Przechowujemy go koniecznie w przewiewnym pojemniku, np. płóciennym worku. W szczelnie zamkniętym może spleśnieć.

Składniki aktywne

rozwiń

Alkaloidy – sedamina, sodymina i nikotyna
Flawonoidy – rutyna
Kwasy organiczne
Substancje śluzowe
Garbniki
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z rozchodnika ostrego

Miód gruszkowy

Dawkowanie:

3 razy dziennie – rano 1 łyżeczka do herbaty na czczo, po obiedzie 2 łyżki, przed snem 3 łyżki.

Przygotowanie:

250 g miodu, 5 dużych gruszek, 22g suszonego rozchodnika, 8g suszonych owoców kopru włoskiego, 26g mielonego imbiru, 24g korzenia lukrecji.

Gruszki dokładnie czyścimy, po czym dzielimy na 4 części i usuwamy gniazda nasienne. W małej ilości wody gotujemy je ze skórką, do miękkości, a następnie rozgniatamy w papkę. Do gruszek dodajemy miód oraz zioła, które wcześniej dokładnie odmierzamy i mielimy w proszek (każde oddzielnie), najlepiej w młynku do kawy. (Scukrzony miód możemy podgrzać w kąpieli wodnej do ok. 35 stopni, aby stał się płynny i nie stracił przy tym właściwości leczniczych). Wszystko dokładnie razem mieszamy i jeszcze ciepłe przekładamy do słoików. Przechowujemy w lodówce.

Napar z rozchodnika ostrego

Dawkowanie:

½ szklanki, 2 razy dziennie.

Przygotowanie:

5g ziela rozchodnika ostrego, 250ml wody.

Surowiec zalewamy wrzątkiem i parzymy pod przykryciem przez 30 minut, po czym przecedzamy.

Nalewka z rozchodnika ostrego

Dawkowanie:

20-30 kropli na 1 kieliszek wody, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

100g suszonego rozchodnika, 500 ml spirytusu (70%).

Ziele zalewamy spirytusem i odstawiamy na tydzień. Po tym czasie mieszankę przecedzamy.

Macerat z rozchodnika ostego

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Świeżo zerwane ziele rozchodnika ostrego miksujemy np. blenderem. Dodajemy trochę wody, aby poprawić konsystencję. Moczymy w nim wacik lub płatek kosmetyczny i przykładamy do skóry.