Alchemilla vulgaris

Przywrotnik pospolity

Przywrotnik to wieloletnia roślina lecznicza o działaniu wielokierunkowym, która przede wszystkim znalazła uznanie wśród kobiet. Medycyna ludowa stosowała go w chorobach ginekologicznych, stanach zapalnych oraz obfitych krwawieniach. Natomiast w kosmetyce doceniono jej silne właściwości ujędrniające, antycellulitowe i przeciwzmarszczkowe. Surowcem leczniczym jest ziele przywrotnika pospolitego, ale także przywrotnika polnego, który wykazuje zbliżone właściwości.

Galeria

źródło: Melanie Shaw

źródło: 阿橋 HQ

źródło: Melanie Shaw

źródło: Melanie Shaw

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 10 do 50 cm.

Łodyga
Barwy szarawozielonej lub żółtawozielonej, omszona, więcej lub mniej podłużnie pomarszczona. Wewnątrz pusta.

Liście
Osadzone na długich ogonkach, zwykle dłoniasto-klapowane z 5-8 klapami (odziomkowe), liście łodygowe mają mniejszą liczbę klap.

Kwiaty
Kwiaty bezpłatkowe o średnicy około 3 mm są barwy żółtawozielonej lub jasnozielonej. Kielich jest podwójny z 4 małymi listkami kieliszka występującymi na przemian z 4 większymi zaostrzonymi lub trójkątnymi działkami. Zebrane są w luźne, szczytowe wiechy.

Owoc
Niełupka.

Występowanie
Występuje w Europie. W Polsce pospolicie rośnie na łąkach, pastwiskach, brzegach lasów oraz strefach górskich.

zwiń

Właściwości przywrotnika pospolitego

Dolegliwości kobiece

Badania kliniczne potwierdzają, że przywrotnik ma korzystne działanie w przypadku zaburzeń miesiączkowania. Ekstrakty zmniejszają czas trwania oraz intensywność krwawienia miesiączkowego, a także wzmacniają mięśnie, w tym macicy, przez co wspierają kobiety ze skłonnościami do poronień oraz w przypadku nietrzymania moczu. Do tego łagodzą bóle przedmenstruacyjne oraz (w formie nasiadówek i irygacji) stany zapalne narządów rodnych, upławy, czy świąd sromu. [1]

Przewód pokarmowy

Roślina ta pozytywnie wpływa na układ pokarmowy, wykazując delikatne działanie ściągające, stymulujące i żółciopędne. Przyspiesza przemianę materii, poprawia apetyt i zwiększa wydzielanie soku żołądkowego. [2] Dzięki temu, medycyna ludowa wykorzystywała surowiec do regulowania wypróżnień, zmniejszania nasilonych biegunek, ułatwiania przyswajania pokarmów oraz zapobiegania nadmiernej fermentacji jelitowej. [3] Jednak badania potwierdzają jedynie właściwości pomagające zwalczyć wrzody oraz niwelujące obrzęki. [6]

Działanie antyoksydacyjne

Ziele przywrotnika posiada również silne właściwości przeciwutleniające oraz przeciwwirusowe. Dzięki wysokiej zawartości polifenoli, spośród 20 badanych roślin (w tym yerba mate), przywrotnik wykazał najsilniejszą aktywność przeciwutleniającą oraz wychwytującą i zamiatającą rodniki hydroksylowe, które są najbardziej toksyczne dla organizmu. [5]

Układ krążenia

Z kolei ekstrakty metanolowe wykazują pozytywne działanie wobec układu krwionośnego, poprawiając m.in. jego krążenie. Niska w przypadku wodnych ekstraktów, spowodowana jest niską zawartością flawonoidów. Różnica, przede wszystkim, wynika z różnych procesów ekstrakcji. Surowiec obniża ciśnienie tętnicze krwi, łagodzi symptomy niewydolności żylnej (ciężkie nogi) oraz pomaga zapobiec chorobom sercowo-naczyniowym, zwłaszcza nadciśnieniu. [6] Do tego stymuluje rozrost komórek biorących udział w procesie gojenia ran, dzięki czemu skutecznie przyspiesza zabliźnianie. [3]

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie łagodzi stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła, hamuje krwawienie i przyspiesza gojenie dziąseł po usunięciu zęba, a także leczy afty. Pozytywnie wpływa na tkankę łączną, przyspieszając regenerację blizn po ranach i oparzeniach, niweluje wysypkę skórną oraz egzemy. [7] Do tego spłyca zmarszczki, pomaga usunąć plamy i odbarwienia na skórze. Działa też łagodząco przy stanach zapalnych spojówek lub podrażnieniach skóry wokół oczu. [1] Nalewką można również przemywać cerę tłustą, trądzik, opryszczkę i owrzodzenia, z kolei dodawany do kąpieli lub w formie kremu zmniejsza cellulit, rozjaśnia, uelastycznia i ujędrnia skórę. [8]

 

[1] Źródło: Flavonoid glycosides of Alchemilla vulgaris L., 1998
[2] Źródło: Effect of polyphenol fraction from Alchemilla vulgaris on the morphofunctional state of the thyroid in rats exposed to cold, 1999
[3] Źródło: Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris L.) – związki czynne, aktywność biologiczna oraz zastosowanie lecznicze, 2018
[5] Źródło: Assessment of anti-oxidant activity of plant extracts using microbial test systems, 2009
[6] Źródło: Vasorelaxant and blood pressure lowering effects of alchemilla vulgaris: A comparative study of methanol and aqueous extracts, 2015
[7] Źródło: Qualitative and quantitative analysis of gallic acid in Alchemilla vulgaris, Allium ursinum, Acorus calamus and Solidago virga-aurea by chip-electrospray ionization mass spectrometry and high performance liquid chromatography, 2020
[8] Źródło: Study of the refirming effect of a plant complex, 1998

Rośliny o podobnym działaniu

Obfite miesiączkiJasnota biała
Nieregularne wypróżnieniaPrawoślaz lekarski
PrzeciwutleniaczSzparag lekarski
NadciśnienieWąkrota azjatycka (Gotu kola)
BliznowacenieŻywokost lekarski

Przeciwwskazania do stosowania przywrotnika

Nie stosować w czasie ciąży, za wyjątkiem ostatnich 4 tygodni – łagodzi i ułatwia przebieg porodu.

Pozyskiwanie

Młode liście zrywamy wraz z kwiatami na początku ich kwitnienia tuż nad ziemią. Suszymy je, rozkładając cienką warstwą na papierze, w ciemnym i przewiewnym miejscu. Przechowujemy w szczelnie zamkniętym pojemniku z naturalnego materiału.

Składniki aktywne

rozwiń

Garbniki – do 8%
Kwasy organiczne – kwas elagowy
Węglowodór n-dotriakontan
Związki żywicowe i cukrowe
Substancja goryczowa
Flawonoidy
Galotaniny i elagitaniny – agrimonina, lewigatyna, pendunkulagina
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z przywrotnika pospolitego

Napar z przywrotnika

Dawkowanie:

1 szklanka, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżka suszonego przywrotnika, 250 ml wody.

Ziele zalewamy wrzątkiem i odstawiamy pod przykryciem na 15 minut do naciągnięcia.

Odwar z przywrotnika

Dawkowanie:

1 szklanka, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 czubata łyżka pokrojonego świeżego przywrotnika, 250 ml wody.

Zioło zalewamy letnią, przegotowaną wodą i odstawiamy na godzinę, Następnie delikatnie gotujemy przez 3-4 minuty. Przecedzamy i pijemy ciepły. Do odwaru najlepiej wykorzystywać świeże ziele z okresu maj-sierpnień, ponieważ wtedy jego substancje lecznicze działają najsilniej.

Krem przeciwzmarszczkowy

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby

Przygotowanie:

2 łyżeczki suszonego lub 4 łyżeczki posiekanego i świeżego przywrotnika, 1/3 szklanki wody, 1 łyżka euceryny (do kupienia w aptece), 3 łyżeczki oliwy z oliwek (lub olej z wiesiołka, ogórecznika), 1 łyżeczka gliceryny (do kupienia w aptece), 3 krople witaminy E (do kupienia w aptece), 2 krople olejku cytrynowego (lub innego).

Przywrotnika zalewamy wrzątkiem i odstawiamy na 15 minut do naciągnięcia. Następnie płyn przecedzamy i czekamy aż wystygnie. Do porcelanowego moździerza wkładamy eucerynę, , glicerynę, oliwę i mieszamy porcelanowym tłuczkiem. Dodajemy łyżeczkę zimnego naparu i ucieramy dotąd, do póki wszystkie składniki się nie połączą. Następnie czynność powtarzamy, aż wykorzystamy cały napar. Pod koniec ucierania kremu dodajemy witaminę E i olejek cytrynowy. Gotowy krem przekładamy do pojemniczka i przechowujemy w lodówce nie dłużej niż 2 tygodnie.

Nalewka z przywrotnika

Dawkowanie:

Wewnętrznie – infekcje gardła i jamy ustnej – 10 ml, 3 razy dziennie.

Zewnętrznie – przemywanie skóry tłustej, ropnie, wypryski, opryszczka, owrzodzenia – 10 ml, 4 razy dziennie.

Przygotowanie:

Szklanka ziela przywrotnika, 500 ml czystej wódki (40%).

Zioło zalewamy wódką i odstawiamy na 2 tygodnie. Przecedzamy przez gazę i rozlewamy do mniejszych butelek z ciemnego szkła.