Porzeczka czarna

Morfologia

Właściwości porzeczki czarnej

Układ moczowy

Liście czarnej porzeczki stosowane są w celu łagodzenia dolegliwości układu moczowego oraz oczyszczenia organizmu z toksyn. Dzięki diuretycznym właściwościom nieznacznie zwiększają ilość wydalanego moczu oraz szkodliwych produktów przemiany materii, w tym kwasu moczowego. [1] Do tego regulują pracę nerek, działają napotnie, łagodzą lekkie stany zapalne oraz stosowane prewencyjne, zapobiegają zakażeniom układu moczowego. [3] Polecane są również w mieszankach ziołowych wspierających leczenie artretyzmu oraz reumatyzmu. [2]

Nowotwory i aktywność przeciwutleniająca

Owoce porzeczki posiadają wysokie stężenie antyoksydantów, które poza usuwaniem metali ciężkich z organizmu, hamują powstawanie toksycznych związków odpowiedzialnych za choroby nowotworowe. Do tego działają zwiększają odporność błon krwinek czerwonych na działanie wolnych rodników, spowalniając proces starzenia. [4], [8] Jak pokazują badania, ekstrakty z czarnej porzeczki wykazują działanie przeciwutleniające, z czego młodsze liście (najlepiej z połowy czerwca) posiadają wyższą aktywność w stosunku do tych, które zostały zebrane w późniejszych stadiach wzrostu. Jest to powiązane z całkowitą zawartością fenoli w surowcu. Najlepszym rozpuszczalnikiem okazał się alkohol etanolowy. [3]

Układ krążenia i objawy menopauzy

Porzeczka polecana jest również w przypadku układu sercowo-naczyniowego. Antyoksydanty oraz pektyny pomagają kontrolować poziom trójglicerydów oraz cukru we krwi. Spowalniają one wchłanianie tłuszczów oraz cukru do organizmu, przez co obniżają poziom cholesterolu we krwi, zmniejszając ryzyko miażdżycy i zawału, a także zapobiegają hiperglikemii. [4] Jest to szczególnie użyteczne dla kobiet w okresie menopauzy, które z powodu zmniejszonego wydzielania estrogenu, doświadczają wzrostu masy i zwiększonych objawów menopauzy, takich jak nieprawidłowy metabolizm lipidów, a także niealkoholowe stłuszczenie wątroby (dyslipidemia menopauzalna). [5] Do tego pomocniczo poprawiają krążenie, regulują ciśnienie krwi, powodują stopniowy zanik obrzęków oraz wzmacniają serce i usprawniają jego czynności. [8]

Przewód pokarmowy i drobnoustroje

Z kolei garbniki i antocyjany wykazują skutecznie działanie przeciwbakteryjne oraz delikatnie ściągające na błonę śluzową żołądka. Zwalczają drobnoustroje (zwłaszcza przewodu pokarmowego), w tym bakterie E. Coli, Odmienica pospolitego, Kropidlaka czarnego, Candida albicans, a także hamują ich rozwój, łagodząc dolegliwości układu pokarmowego. Co ważne, ekstrakty z owoców wykazują silniejszą aktywność od przetworów z liści. [6] Jak podają odrębne badania, bakterie Gram-ujemne są mniej podatne na działanie porzeczki, aniżeli bakterie Gram-dodatnie. Najsilniejsze działanie odnotowano wobec Gram-ujemnych – Campylobacter jejuni i Yersinia ruckeri oraz Gram-dodatnich – Laseczka woskowa i Listeria monocytogenes. [7] Ponadto, sok z czarnej porzeczki (zwłaszcza odmiana Ometa) zmniejsza kurczliwość mięśni gładkich, przez co zwalcza kolkę, biegunki oraz dolegliwości wątrobowe, nerwicę żołądka, a także stany zapalne błon śluzowych żołądka i jelit. [11]

Działanie zewnętrznie oraz zmęczenie fizyczne

Stosowane zewnętrznie liście posiadają właściwości przeciwzapalne, słabo ściągające, antybakteryjne i grzybobójcze. Działają pomocniczo przy trudno gojących się ranach oraz w przypadku ukąszeń owadów. Ponadto, polecane są w formie płukanek jamy ustnej w stanach zapalnych oraz w razie drobnych schorzeń skóry. Badania potwierdzają, że ekstrakty z czarnej porzeczki wykazują korzystny, kosmetyczny wpływ na skórę, a także łagodzą wypadanie włosów. [9], [10] Z kolei inne badania potwierdziły, że ekstrakty z surowca, nie tylko zmniejszają zmęczenie fizyczne, ale także zwiększają tolerancję wysiłku. Z tego względu, szczególnie polecane są osobom aktywnym fizycznie. [12]

[1] Źródło: Anti-inflammatory evaluation op a hydroalcoholic extract op black currant leaves (Ribes nigrum), 1989
[2] Źródło: Antioxidant Capacity of Black Currant Varies with Organ, Season, and Cultivar, 2006
[3] Źródło: Antioxidant capacity, phenolic compounds and minerals content of blackcurrant (Ribes nigrum L.) leaves as influenced by harvesting date and extraction method, 2014
[4] Źródło: Phenolic Composition, Mineral Content, and Beneficial Bioactivities of Leaf Extracts from Black Currant (Ribes nigrum L.), Raspberry (Rubus idaeus), and Aronia (Aronia melanocarpa), 2020
[5] Źródło: Blackcurrant (Ribes nigrum) Extract Prevents Dyslipidemia and Hepatic Steatosis in Ovariectomized Rats, 2020
[6] Źródło: Bioactive compounds and antimicrobial activity of black currant (Ribes nigrum L.) berries and leaves extract obtained by different soil management system, 2017
[7] Źródło: Antibacterial and antioxidative properties of different parts of garden rhubarb, blackcurrant, chokeberry and blue honeysuckle, 2018
[8] Źródło: The health benefits of blackcurrants, 2012
[9] Źródło: Blackcurrant Anthocyanins Increase the Levels of Collagen, Elastin, and Hyaluronic Acid in Human Skin Fibroblasts and Ovariectomized Rats, 2018
[10] Źródło: Blackcurrant Extract with Phytoestrogen Activity Alleviates Hair Loss in Ovariectomized Rats, 2019
[11] Źródło: Antispasmodic Effect of Blackcurrant (Ribes nigrum L.) Juice and Its Potential Use as Functional Food in Gastrointestinal Disorders, 2018
[12] Źródło: Antifatigue Activity and Exercise Performance of Phenolic-Rich Extracts from Calendula officinalis, Ribes nigrum, and Vaccinium myrtillus, 2019

Rośliny o podobnym działaniu

Praca nerek – Perz właściwy
Nowotwory – Baobab afrykański
Cholesterol – Cebula jadalna
Pałeczka okrężnicy (E. coli) – Borówka czernica
Zapalenie jamy ustnej – Hyzop lekarski

Przeciwwskazania do stosowania porzeczki

Ze względu na stosunkowo wysoką zawartość kwasów organicznych i celulozy w owocach, lepiej unikać ich spożywania w przypadku wrzodów żołądka, nieżytów żołądka z podwyższoną ilością kwasu solnego oraz przy rozwolnieniu, zwłaszcza u dzieci.

Pozyskiwanie

Zbierać należy tylko dojrzałe owoce, natomiast suszyć można tylko w suszarni, stąd owoce najlepiej wykorzystać w formie nalewek, soków, dżemów, itp. Liście natomiast najlepiej zbierać w suchy, słoneczny dzień, w czasie kwitnienia rośliny. Zrywać nie więcej niż ¼ surowca z krzewu. Suszyć w przewiewnym, ciemnym miejscu, rozkładając cienką warstwą zdrowych liści na papierze. Przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach.

Składniki aktywne

Przepisy z wykorzystaniem porzeczki