Morfologia
rozwińPokrój
Osiąga wysokość od 6 do 30 cm.
Łodyga
Kwiatostanowa bladożółta lub bladozielona, pokryta łuskowatymi, czerwonawymi liśćmi.
Kłącze
Cienkie, czołgające się, długości do 1 m.
Pędy
Kwiatostanowe bezlistne, pokryte łuskami.
Liście
Odziomkowe, długoogonkowe, duże, okrągławo-sercowate, z ząbkowanym brzegiem i płytkimi zatokami, pokryte od spodu srebrzystym meszkiem.
Kwiaty
Mały, złocistożółty koszyczek na każdej łodydze kwiatonośnej. Na brzegu liczne języczkowate kwiaty żeńskie, w środku obupłciowe, lecz płonne kwiaty rurkowate.
Owoce
Niełupki, duże i nagie, z białym puchem kielichowym.
Występowanie
Występuje w Europie, środkowej i północnej Azji, północnej Afryce oraz Ameryce Północnej. W Polsce pospolita na niżu i w górach. Dziko rośnie nad brzegiem wody, w wilgotnych zaroślach, lasach, przydrożach, gliniastych zboczach, czy torach kolejowych. Lubi stanowiska nasłonecznione.
Właściwości podbiału pospolitego
Kwiaty podbiału mają silniejsze od liści właściwości przeciwskurczowe, natomiast słabsze powlekające i ściągające.
Górne drogi oddechowe
Wyciągi z liści wykazują skutecznie działanie przeciwzapalne, wykrztuśne i osłonowe wobec dolegliwości górnych dróg oddechowych. [1] Podbiał działa ochronnie na błony śluzowe jamy ustnej, gardła i krtani, tworząc powłokę, która zmniejsza podrażnienie oraz hamując odruch kaszlu. Jednoczenie powoduje rozrzedzenie zalegającej wydzieliny i pobudzenie ruchów nabłonka rzęskowego, przez co ułatwia odkrztuszanie. [7] Zalecany jest w przypadku lekkich nieżytów górnych dróg oddechowych z objawami bólu gardła, utrudnionego przełykania oraz odkrztuszania, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Do tego wspiera leczenie gruźlicy, przewlekłego zapalenia oskrzeli, suchego nieżytu gardła u palaczy tytoniu i osób starszych, a także infekcji dróg oddechowych. Łagodzi przewlekły kaszel, chrypkę, stany zapalne jamy ustnej i krtani oraz astmę. [9], [10]
Układ nerwowy i nowotwory
Podbiał zawiera substancje, w tym tussilagon, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego. Działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, dzięki czemu skutecznie chroni komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym (ekstrakt metanolowo-wodny) oraz potencjalnie może wpierać leczenie schorzeń neurodegeneracyjnych, w tym chorobę Alzheimera. [3], [8] Jednocześnie badania potwierdzają, że wykazuje on potencjał w zapobieganiu chorobom nowotworowym. Hamuje ścieżkę sygnałową odpowiadającą za rozwój raka jelita grubego i okrężnicy, a także zatrzymuje uszkodzenia genetyczne spowodowane przez antybiotyk chinolinowy, które prowadzą do rozwoju raka. [4]. Badania potwierdzają również, że polisacharydy znajdujące się w surowcu, posiadają właściwości łagodzące skutki uboczne spowodowane chemioterapią. [5]
Układ krążenia
Podbiał zalecany jest również jako środek osłonowy dla układu naczyniowo-sercowego oraz w przypadku cukrzycy i otyłości. Zmniejsza koagulację płytek krwi, wykazując działanie przeciwzakrzepowe oraz zapobiegając chorobom naczyniowo-sercowym. Do tego stymuluje aktywność enzymów, które umożliwiają wątrobie uwalnianie glukozy do krwi oraz syntetyzowanie lipidów. Hamuje wzrost stężenia glukozy we krwi oraz magazynowanie tłuszczów, przez co podbiał może potencjalnie wspierać leczenie otyłości oraz cukrzycy typu 2. [6]
Zewnętrznie
Stosowanie zewnętrznie kwiatów podbiału zalecane jest w celu dezynfekcji oraz złagodzenia chorobowych zmian skórnych, w tym łuszczycy. [1] Badania potwierdzają właściwości bakterio- i wirusobójcze surowca, ale wyniki co do skuteczności są dość rozbieżne. [7] Ekstrakty zwalczają wypryski, czyraki, ropnie, odciski, siniaki, a także wspomagają pielęgnację cery tłustej. Z kolei liście podbiału mogą pomóc w przypadku wrzodziejących, trudno gojących się ran. [1] Odwary z kwiatów, stosowane w formie irygacji, mogą być skuteczne w łagodzeniu stanów zapalnych pochwy, z kolei wyciągi etanolowe znajdują zastosowanie do przygotowania roztworów do płukania jamy ustnej i gardła. Napary z liści i kwiatów mogą być używane jako dodatek do kąpieli w przypadku cery suchej i w stanach zapalnych. Odwary z kwiatów podbiału znajdują zastosowanie w preparatach przeznaczonych do cery podrażnionej i zaczerwienionej, również w wyniku oparzeń słonecznych I i II stopnia. [10]
[1] Źródło: Antitussive, expectorant, and anti-inflammatory activities of four caffeoylquinic acids isolated from Tussilago farfara, 2015
[3] Źródło: Neuroprotective and Antioxidant Effects of the Ethyl Acetate Fraction Prepared from Tussilago farfara L., 2005
[4] Źródło: Tussilagone Suppresses Angiogenesis by Inhibiting the VEGFR2 Signaling Pathway, 2019
[5] Źródło: Correction of Damaging Effects of Cisplatin-Containing Polychemotherapy on the Intestinal Epithelium with Tussilago farfara L. Polysaccharides, 2019
[6] Źródło: Biologically active compounds from two members of the Asteraceae family: Tragopogon dubius Scop. and Tussilago farfara L, 2018
[7] Źródło: A review of the ethnobotanical value, phytochemistry, pharmacology, toxicity and quality control of Tussilago farfara L., 2021
[8] Źródło: Evaluation of toxicity and antioxidative effects of Tussilago farfara and Verbascum thapsus water extracts in zebrafish and in bronchial epithelial cells, 2019
[9] Źródło: Discovering the Major Antitussive, Expectorant, and Anti-Inflammatory Bioactive Constituents in Tussilago farfara L. Based on the Spectrum–Effect Relationship Combined with Chemometrics, 2020
[10] Źródło: Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.), 2015
Rośliny o podobnym działaniu
Ból gardła – Brzoza brodawkowata
Stres oksydacyjny – Podbiał pospolity
Cukrzyca – Aloes
Czyraki – Babka lancetowata
Przeciwwskazania do stosowania podbiału
Leczenie podbiałem nie powinna trwać dłużej niż 4-6 tygodni rocznie. Nie stosować w czasie ciąży i karmienia piersią. Tabletki lub syrop nie powinny być zażywane przez osoby z problemami wątrobowymi. Nieodpowiednie dla dzieci poniżej 12 roku życia. [1]
[1] Źródło: Toxicity of plant extracts containing pyrrolizidine alkaloids using alternative invertebrate models, 2018
Pozyskiwanie
W przypadku kwiatów zbieramy same główki i suszymy, rozkładając na papierze w zacienionym, przewiewnym miejscu. Przechowujemy w papierowych torebkach lub płóciennym woreczku.
Liście zbieramy w słoneczny dzień, po bezdeszczowej pogodzie. Wybieramy tylko młode i zdrowe, bez ogonków. Nie wolno ich ugniatać. Liści nie myjemy, tylko delikatnie oczyszczamy je suchą ściereczką. Suszymy, rozkładając pojedynczą warstwą na papierze, spodem ku górze. Po wysuszeniu odrzucamy sczerniałe i pokryte rdzą. Przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach, ponieważ łatwo wchłaniają wilgoć.
Składniki aktywne
rozwińLiście (więcej śluzu i związków goryczowych)
Substancje śluzowe – 8%
Garbniki
Olejek eteryczny
Flawonoidy
Fitosterol
Kwasy polifenolowe – kwas galusowy
Cholina
Związki goryczowe
Sole mineralne – cynk
Kwiaty (więcej olejku eterycznego i flawonoidów)
Olejek eteryczny – beta-bisabolen
Flawonoidy – rutyna, hiperozyd, awikularyna
Kwasy polifenolowe – kwas kawowy i ferulowy
Karotenoidy – taraksantyna
Trójterpeny – faradiol
Fitosterole
Związki cukrowe
Substancje śluzowe
Związki goryczowe
Przepisy z wykorzystaniem podbiału
Syrop z kwiatów podbiału
Dawkowanie:1 łyżka płynu, 3 razy dziennie.
Przygotowanie:100 kwiatów podbiału, 1250 ml wody, 750 g cukru, cytryna.
Nieumyte kwiaty zalewamy zimną wodą i dodajemy wyszorowaną i pokrojoną w plastry cytrynę. Odstawiamy na 2 godziny, po czym gotujemy roztwór na małym ogniu przez 20 minut, pod przykryciem. Odstawiamy na 24 godziny. Następnie przecedzamy, a kwiaty z cytryną przeciskamy przez gazę. Do płynu dodajemy cukier i gotujemy 4-5 godzin, aż powstanie gęsty syrop. Gotowy, gorący roztwór przelewamy do słoików, zakręcamy i odwracamy do góry dnem. Syrop ma termin do następnych zbiorów, a otwarty przechowujemy w lodówce.
Nalewka z kwiatów podbiału
Dawkowanie:1 łyżka, kilka razy dziennie.
Przygotowanie:30 kwiatów podbiału, ½ litra spirytusu (70%), 250 ml wody, 250 g cukru.
Kwiaty wkładamy do słoja i zalewamy je wódką. Słój szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na 6 tygodni. Filtrujemy przez gazę i odciskamy kwiaty. Do nalewki dodajemy świeżo przygotowany ciepły syrop (zrobiony z wody i cukru), po czym odstawiamy roztwór na kolejne 2 tygodnie. Następnie nalewką filtrujemy ponownie przez podwójnie złożoną gazę i przelewamy do butelek. Nalewka jest bezterminowa.
Odwar z kwiatów podbiału
Dawkowanie:Stosować w miarę potrzeby.
Przygotowanie:1 łyżeczka suszonych kwiatów, 250 ml wody.
Kwiaty zalewamy wodą i gotujemy na wolnym ogniu około 3 minuty. Odstawiamy do naciągnięcia na 15 minut i przecedzamy. Pijemy tylko ciepły odwar.
Sok z liści podbiału
Dawkowanie:25 kropli na 1/3 szklanki wody, 3 razy dziennie.
Przygotowanie:50 liści podbiału, woda, spirytus.
Liście układamy w misce i zalewamy zimną wodą. Po 1 godzinie delikatnie je odsączamy i mielimy w maszynce. Wyciskamy przez gazę, przelewamy do słoika i konserwujemy spirytusem w stosunku 10:1 (1 część spirytusu na 10 części soku).
Napar z liści podbiału
Dawkowanie:2-3 razy dziennie, pierwsza porcja najlepiej tuż po przebudzeniu.
Przygotowanie:2 łyżeczki liści, 200 ml wody.
Liście zalewamy wrzątkiem i odstawiamy do naciągnięcia pod przykryciem na 10 minut i przecedzamy.
Inne
Dawkowanie:Przygotowanie:
1# Suszone i rozdrobnione liście nabite do fajki lub zwinięte w formie papierosa pomagają przy astmatycznych atakach duszności.