Cetraria islandica

Płucnica islandzka

Płucnica jest efektem symbiozy pomiędzy grzybem, a mikroskopijnym porostem. Naturalnie występuje i zbierana jest przede wszystkim w Bułgarii, Rosji, Rumunii, a także w Polsce, gdzie popularnie nazywana jest porostem (lub tarczownicą) islandzkim i jest pod ochroną. Jak nazwa mogłaby sugerować, jest ona od XVII wieku stosowana przy chorobach górnych dróg oddechowych, ale też w przypadku problemów trawiennych oraz skórnych. Surowcem zielarskim porostu jest jego plecha w formie ususzonej.

Galeria

źródło: Björn S..

źródło: Björn S..

źródło: Björn S..

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość do 10 cm.
Rozgałęziona, spłaszczona i listkowata plecha, z wierzchu brunatnozielona, pod spodem popielata.
Brzegi ząbkowate, lekko zawinięte rynienkowato do wewnątrz.

Występowanie
Występuje w Europie północnej, wschodniej i środkowej. W Polsce pospolita na zachodniej części kraju. Lubi gleby piaszczyste, miejsca nasłonecznione. Rośnie na wrzosowiskach, torfowiskach, łąkach, wilgotnych skałach i pniach po ściętych drzewach.

zwiń

Właściwości płucnicy islandzkiej

Górne drogi oddechowe

Obecne w płucnicy polisacharydy i związki śluzowe działają korzystnie na drogi oddechowe, ponieważ powlekają i osłaniają błony śluzowe jamy ustnej i gardła. Dzięki temu izolują je od czynników drażniących oraz działają zmiękczająco i wykrztuśnie przy podrażnieniu gardła, a także w przypadku kaszlu. Łagodzi ból gardła, suchy kaszel, wspiera leczenie chrypy spowodowanej paleniem papierosów i klimatyzacją, astmy oraz wspomaga okres rekonwalescencji po operacjach w obrębie jamy nosowej. Niweluje nieżyt górnych dróg oddechowych, stany zapalne gardła i jamy ustnej.

Drobnoustroje

Ekstrakty z płucnicy mają szerokie działanie przeciwmikrobowe. Skutecznie zwalczają bakterie, które mają silnie patogenne działanie na człowieka, w tym prątka gruźlicy, Escherichia coli, paciorkowca (odpowiedzialny za anginę, zapalenie uszu, szkarlatynę, itp.), gronkowca złocistego (czyraki posocznica) oraz drożdżaki powodujące grzybicę (Candida albicans). Ponadto chroni błony śluzowe przed uszkodzeniem salicylanami i zapobiega nudnościom spowodowanym dużą ilością antybiotyków.

Porost islandzki wykazuje także działanie przeciwwirusowe. Zwalcza między innymi wirus HIV odpowiedzialny za chorobę AIDS i hamuje rozwój bakterii Helicobacter pylori, która zwiększa ryzyko zapalenia trawiennego (co prowadzi do nowotworów żołądka) oraz wrzodów układu pokarmowego.

Nowotwory

Badania in vitro wykazują, że zawarty w surowcu kwas protolichesterynowy oraz lichenina mają potencjalne działanie przeciwnowotworowe i wzmacniające układ immunologiczny, hamując proliferację komórek raka trzustki, piersi, prostaty, jajnika, żołądka, jelita grubego oraz białaczki. Do tego plecha porostu ma działanie antyoksydacyjne, dzięki któremu chroni organizm od nadmiaru wolnych rodników, hamując rozwój chorób cywilizacyjnych oraz spowalniając starzenie się komórek.

Przewód pokarmowy oraz układ moczowy

Stosowany jest także w przypadku stanów zapalnych przewodu pokarmowego (zwłaszcza żołądka), braku apetytu i problemach trawiennych, takich jak zapalenie jelit, czy niedobór soków gastrycznych, przy niestrawności oraz zaparciach. Działa moczopędnie, wspiera leczenie chorób nerek i pęcherza moczowego, a także zapobiega mdłościom i wymiotom, w tym chorobie lokomocyjnej. Do tego wykazuje właściwości stymulujące laktację u karmiących matek, ułatwia przyswajanie składników pokarmu oraz wspomaga osoby osłabione po przebytych ciężkich chorobach lub operacjach.

Zewnętrznie

Z kolei zewnętrznie przyspiesza gojenie się skóry, skutecznie łagodzi trądzik i hamuje jego dalszy rozwój. Zwalcza łuszczycę, owrzodzenia, liszaje i łagodzi skórę dotkniętą poparzeniami.

Rośliny o podobnym działaniu

Infekcje górnych dróg oddechowychLawenda lekarska
Candida albicansJałowiec pospolity
Wirus HIV-1 (AIDS)Galangal
Zapalenie żołądkaRumianek pospolity
ŁuszczycaRuta zwyczajna

Przeciwwskazania do stosowania płucnicy

Nie stosować w przypadku guzów w żołądku lub jelicie cienkim, a także nadwrażliwości na składniki porostu islandzkiego. Nie powinien być podawany dzieciom do 6 roku życia, kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią. Ze względu na tworzącą się powłokę śluzową, która utrudnia wchłanianie substancji leczniczych, leki należy przyjmować 1 godzinę przed lub 2 godziny po podaniu porostu.

Pozyskiwanie

Plecha w zależności od pogody i nawodnienia staje się miękka i gąbczasta lub sucha. Płucnicę zbiera się cały rok w dni suche i poddaje się suszeniu w temperaturze 60 stopni. Przechowujemy ją w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Składniki aktywne

rozwiń

Kwasy porostowe (do 4%) – kwas fumaroprotocetrarowy, D-protolichesterynowy, usninowy
Polisacharydy (do 70%) – lichenina, izolichenina, glukany, gluktomannany
Chinony
Karotenoidy
Śluz
Sole mineralne – jod

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem płucnicy

Napar z płucnicy islandzkiej

Dawkowanie:

1 filiżanka, 1-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżeczka suszonej płucnicy, 200 ml wody.

Aby napar był mniej gorzki można sparzać surowiec przez 2 minuty i odcedzić. Zalewamy wrzątkiem i parzymy przez 5-10 minut.

Odwar z płucnicy islandzkiej

Dawkowanie:

1 szklanka, 2 razy dziennie.

Przygotowanie:

2 łyżki płucnicy, 1 ½ szklanki wody.

Surowiec zalewamy wodą i gotujemy przez 15 minut, po czym przecedzamy.

Wino z porostu islandzkiego

Dawkowanie:

1 łyżka, 4-5 razy dziennie.

Przygotowanie:

½ szklanki płucnicy, 300 ml czerwonego wina.

Surowiec zalej winem i odstaw na 14 dni, po czym przecedź.