Elymus repens

Perz właściwy

Perz jest pospolitą rośliną występującą na całej półkuli północnej, a surowcem leczniczym jest jego kłącze oraz korzeń. Nazywany jest także zagłuszczycą, ponieważ jest to „chwast”, którego nie tak łatwo pozbyć się z ogrodu. Do myślenia daje także jego inne określenie „psia pasza”, ponieważ zarówno psy jak i inne zwierzęta jedzą go ze względu na właściwości lecznicze. Poza lecznictwem wykorzystywany był także do wypiekania chleba oraz piwowarstwa.

Galeria

źródło: Jill Lee

źródło: Matt Lavin

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość do 150 cm.

Łodyga
Źdźbła wzniesione lub podnoszące się, nagie i gładkie, z kolankami i międzywęźlami.

Kłącze
Błyszczące, żółtawe, jasnobrunatne lub żółtawobrunatne o grubości 2 do 3 mm. Międzywęźla długie do 6 cm są podłużnie bruzdowane i puste w środku. Na przekroju poprzecznym węzłów widoczny jest żółtawy rdzeń.

Liście
Długie, szersze w środkowej części, zielone (czasem szarozielone), szorstkie z wierzchu. Źdźbło jest proste lub wygięte nieznacznie u podstawy.

Kwiaty
Na szczycie łodygi zebrane w spłaszczone kłosy o długości ok. 10 cm. Kłoski zawierają 4-5 kwiatów, mają do 15 mm długości.

Owoc
Równowąski, podługowaty, szarobiały lub żółtawy ziarniak o długości ok. 7–8 mm, nieco ponad 1 mm szerokości.

Występowanie
Występuje na polach uprawnych, łąkach, nieużytkach i ogrodach na całej półkuli północnej. W Polsce pospolity na niżu i górach.

zwiń

Właściwości perzu

Układ moczowy

Perz właściwy posiada silne właściwości diuretyczne i oczyszczające. Stymuluje filtrację w nerkach oraz zwiększa ilość wydzielanego moczu. Dzięki obecności kwasu glikolowego i glicerowego ułatwia pozbycie się toksycznych związków przemiany materii (w tym mocznika i chlorków), oraz reguluje czynności metaboliczne organizmu. Przede wszystkim, stosowany jest przy problemach związanych z infekcjami przewodu moczowego i schorzeniach, przy których wskazane jest zwiększone wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Chroni kanaliki moczowe przeciwko infekcjom i czynnikom drażniącym oraz wspiera leczenie skazy moczanowej, a także niweluje bóle reumatyczne. Do tego redukuje podrażnienia związane z kamieniami nerkowymi oraz wspiera rozpuszczanie ich, nie dopuszczając do dalszego powiększania się. Polecany jest przy nieżycie nerek, skąpym wydalaniu moczu i elektrolitów, w razie enurezji u dzieci (mimowolne moczenie się) i nietrzymania moczu na tle nerwowym oraz w przypadku obrzęków.

Układ krążenia

Ekstrakty z perzu korzystnie wpływają na układ krążenia. Znacznie obniżają poziom trójglicerydów i cholesterolu we krwi, a także powodują spadek wagi ciała. Do tego obniżają poziom glukozy we krwi, bez modyfikacji plazmatycznego stężenia insuliny. Obecna w surowcu krzemionka działa ochronnie na błony śluzowe, tkankę łączną, narządy oraz naczynia krwionośne, zapewniając im odpowiednią elastyczność i odporność, a także regulując przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych. Z kolei picie takiego wywaru przez kilka miesięcy może przynieść ulgę osobom chorym na zapalenie gruczołu krokowego lub posiadającym powiększony gruczoł krokowy.

Przewód pokarmowy

Perz wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego, zwłaszcza wątrobę i wspomaga kuracje odchudzające. Zarówno korzeń perzu (w formie soku) jak i kłącze zawierają inozyt, który wykorzystywany jest pomocniczo do leczenia żółtaczki oraz innych dolegliwości związanych z wątrobą. Działa korzystnie na pracę wątroby i zapobiega stłuszczeniu oraz pobudza wytwarzanie żółci. Uznany został jako cenny składnik diet, ponieważ przyspiesza pracę metabolizmu, ma łagodne właściwości przeczyszczające i regulujące czynności przewodu pokarmowego. Wspiera leczenie niewydolności wątroby i zmniejszonego wydalania żółci, zapobiega kamicy żółciowej i niweluje zaparcia. Ponadto przetwory polecane są jako środek wzmacniający organizm osobom po zatruciach pokarmowych i przebytych zakażeniach, które leczone były antybiotykami i chemioterapeutykami.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie przynosi ulgę w przypadku trądziku młodzieńczego i wyprysków skórnych, poprawia kondycję włosów oraz zapobiega starzeniu się tkanki łącznej skóry, naczyń i chrząstek stawowych.

Rośliny o podobnym działaniu

Artretyzm (podagra/skaza moczanowa)Fiołek trójbarwny
Nietrzymanie moczuBambus trzcinowaty
ProstataWrzos zwyczajny
Działanie żółciopędneKolendra siewna
Cera trądzikowaJarzębina

Przeciwwskazania do stosowania perzu

Brak udokumentowanych skutków ubocznych, stąd nie zaleca się stosowania w czasie ciąży i karmienia piersią. Może wykazywać reakcje alergiczne u osób uczulonych na rośliny z rodziny wiechlinowatych. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do hipokalemii (obniżenia potasu we krwi) oraz spadku ciśnienia tętniczego. Nie powinny jej stosować osoby z obrzękami związanymi z niewydolnością sercową lub nerkową.

Pozyskiwanie

Kłącza zbierane są wczesną wiosną i późną jesienią. Separujemy je od zielonych fragmentów rośliny, łuskowatych pochew liściowych i korzeni, płuczemy, a następnie suszymy naturalnie lub w suszarni w temperaturze 40 stopni. Najlepiej zbierać kłącza jasne i grube, ponieważ to one cechują się najsilniejszymi właściwościami leczniczymi.

Składniki aktywne

rozwiń

Kwasy organiczne – kwas glikolowy i glicerowy
Sole mineralne – krzemionka, żelazo
Witaminy
Saponozydy steroidowe
Związki cukrowe – fruktany (trytycyna) 3-18%, fruktoza (3%), śluzy
Poliole – mannitol i inozytol
Wolne kwasy tłuszczowe – kwas palmitynowy
Kwasy fenolowe
Olejek eteryczny – agropiren, kapilina i karwon

zwiń

Przepisy z perzu właściwego

Napar z kłącza perzu

Dawkowanie:

½ szklanki, 2 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżka suszonego ziela, 250 ml wody.

Ziele zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem około 10 minut.

Intrakt z kłącza perzu

Dawkowanie:

1 łyżeczka, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

½ szklanki świeżych zmielonych kłączy, 250 ml alkoholu 40-60%.

Alkohol podgrzewamy do temperatury wrzenia i zalewamy nim ziele. Wytrawiamy przez 10 dni, po czym całość filtrujemy.

Odwar z kłącza perzu

Dawkowanie:

2-3 razy dziennie, po jedzeniu.

Przygotowanie:

1 łyżka rozdrobnionych kłączy, 250 ml wody.

Ziele zalać letnią wodą, doprowadzić do wrzenia i gotować 5 minut na małym ogniu, po czym przecedzić.

Nalewka z kłącza perzu

Dawkowanie:

1 łyżeczka, 3 razy dziennie.

Przygotowanie:

100g ziela, 300 ml alkoholu 40-60%.

Perz zalewamy alkoholem i odstawiamy do maceracji na 14 dni. Po tym czasie filtrujemy i zlewamy do butelek.