Juglans regia

Orzech włoski

Orzech jest drzewem pochodzącym z Bliskiego Wschodu, natomiast do Polski przywędrował z Bałkanów i uprawiany jest głównie w ogrodach. Archeologia potwierdza, że stosowany był już 9000 lat temu, a Grecy nazywali je „drzewem królewskim”, ponieważ zarówno leczy jak i żywi. Wszystkie części rośliny, od korzenia, aż po skorupy i przegrody nasienne zawierają czynne substancje biologiczne. Regularne spożywanie 3-4 orzechów pozwala utrzymać właściwy poziom cholesterolu oraz z powodzeniem mogą zastąpić ryby w prawidłowej diecie. Głównym surowcem zielarskim są jego liście oraz zielona, niedojrzała naowocnia.

Galeria

źródło: Radu Chibzii

źródło: Manuel M. V.

źródło: Foodism360

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość do 30m.

Pień
Do 2 metrów średnicy. Kora gładka, srebrzystoszara, pokryta rozrzuconymi, wyraźnymi, nierównomiernymi bruzdami.

Liście
Naprzeciwległe, długości 25–40 cm, nieparzystopierzaste z 5–9 równowąskimi listkami. Największe trzy znajdują się u szczytu i mają 10–18 cm długości i 6–8 cm szerokości (para przy podstawie ma jedynie 5–8 cm długości).

Kwiaty
Męskie są w kształcie zwisających kotków w kolorze zielonym, brązowiejące, kwiaty żeńskie są bardziej niepozorne, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów.

Owoc
Kulisty, w mięsistej, zielonej, nakrapianej łupinie.

Nasiona
Orzech w twardej łupinie.

Występowanie
Naturalnie występuje w Azji, zaczynając od Turcji, przez Iran, Indie, aż do Japonii. Głównie sadzony (również w Polsce), choć czasem dziczejący. Preferuje gleby żyzne, wapniowe, wilgotne. Wymaga dużego nasłonecznienia. Jest bardzo wrażliwy na wiosenne przymrozki. Nie jest wytrzymały na silny mróz.

zwiń

Właściwości orzecha włoskiego

Układ krążenia oraz nerwowy

Badania potwierdzają, że obecna w łuskanych nasionach wysoka zawartość wielonasyconych kwasów tłuszczowych (w tym omega-3) oraz polifenoli wzmacnia układ naczyniowo-sercowy i korzystnie wpływa na profilaktykę chorób nowotworowych i układu krążenia. Regularne spożywanie owoców orzecha obniża poziom złego cholesterolu LDL, a także zmniejsza tendencję do powstawania zakrzepów i ryzyko zawału serca. Ponadto spowalniają procesy starzenia się, poprawiają funkcje poznawcze (pamięć oraz nauka) oraz motoryczne (koordynacja ruchowa), zwłaszcza u osób starszych. Nasiona to również wysokokaloryczny środek odżywczy, który powoduje ogólnie wzmocnienie organizmu.

Drobnoustroje

Zarówno liście orzecha włoskiego, jak i naowocnia wykazują silne właściwości bakteriobójcze, przeciwgrzybicze. Zwalczają gronkowce, paciorkowce, pałeczki czerwonki bakteryjnej i duru brzusznego, a nawet ich odmiany antybiotykoodporne. Wykazuje właściwości odtruwające i grzybobójcze. Kwas fenolowy oraz kwas elagowy znajdujące się w orzechu wiążą i unieszkodliwiają substancje rakotwórcze, stąd roślina ta wykazuje interesujący potencjał przeciwnowotworowy.

Przewód pokarmowy

Obecne w surowcu garbniki i juglon wykazują korzystne właściwości na układ pokarmowy. Działają ściągająco na błony śluzowe jamy ustnej oraz przewodu pokarmowego, zmniejszając ich przepuszczalność i łagodząc stany zapalne, a także hamują krwawienia z uszkodzonych naczyń włosowatych. Poprawiają trawienie, regulują przemianę materii i wzmagają apetyt. Ekstrakty z liści i naowocni polecane są przy stanach nieżytowych żołądka i jelit, biegunce bakteryjnej (zwłaszcza u dzieci), bolesnych wzdęciach, nadmiernej fermentacji jelitowej i zatruciach pokarmowych. Do tego łagodzą owrzodzenia jelita grubego, krwawienia przewodu pokarmowego oraz pomocniczo wspierają leczenie dyzenterii.

Cukrzyca

Wyciągi z orzecha włoskiego podawane doustnie działają również oczyszczająco i stosowanie są pomocniczo w stanach przedcukrzycowych oraz początkach cukrzycy. Jego właściwości odtruwające polegają na unieczynnieniu szkodliwych związków powstających w wyniku choroby i ułatwianiu ich usuwania z organizmu. Ponadto obniżają poziom cukru we krwi oraz wspierają leczenie niewydolności żylnej (syndrom ciężkich nóg) i hemoroidów.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie orzech ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, przez co zalecany jest przy chorobowych zmianach skórnych i płukankach jamy ustnej. W formie płukanek łagodzi zapalenie jamy ustnej, dziąseł, migdałków i gardła, a także niweluje stany zapalne spojówek. Do tego wspiera leczenie trądziku, zarówno opryszczkowego jak i krostkowego, zwalcza ropne stany zapalne skóry, świerzbiączkę, nadmierną potliwość dłoni i stóp, zapalenie sromu i pochwy (również z upławami). Ponadto łagodzi podrażnienia, przyspiesza gojenie ran, zwalcza egzemę, wrzody, oparzenia słoneczne oraz odleżyny. Naowocnia oraz roztarte liście łagodzą skutki użądlenia przez pszczoły i osy, świąd po ukąszeniu komarów i innych owadów. Przyspieszają także gojenie ropiejących śladów po ukąszeniach.

Rośliny o podobnym działaniu

CholesterolSeler zwyczajny
Gronkowiec złocistyPłucnica islandzka
Nadmierna fermentacja jelitowaDzięgiel litwor
CukrzycaBambus trzcinowaty
Zapalenie dziąsełPrawoślaz lekarski

Przeciwwskazania do stosowania orzecha

Alergia, nadmierna gęstość krwi, zakrzepica żył, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca. Przetwory z liści i naowocni w dawkach wyższych niż zalecane mogą powodować nudności i zaparcia.

Pozyskiwanie

Dobrze wykształcone liście, bez plam obcinamy pojedynczo na koniec czerwca. Rozkładamy je cienką warstwą na papierze. Suszymy w przewiewnym, zacienionym miejscu w temperaturze otoczenia. Przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Zielone orzechy na nalewkę zbieramy na koniec lipca, kiedy są jeszcze niedojrzałe i miękkie.

Składniki aktywne

rozwiń

Liście
Garbniki elagowe – 5%
Związki naftochinonowe – hydrojuglon i juglon
Leukoantocyjany
Flawonoidy – pochodne kemferolu i kwercetyny
Mezoinozyt
Witamina C – naowocnia do 1,5%
Karotenoidy – 30mg%
Kwas elagowy
Olejek eteryczny – pinen, limonen, cyneol
Sole mineralne

Jądra nasienne
Tłuszcz – oleje schnące 51-69%
Związki białkowe – 20-27%
Węglowodany – 12%
Fitosterole
Fityna – 3%
Witaminy
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z orzecha włoskiego

Odwar z liści orzecha włoskiego

Dawkowanie:

½ szklanki, 3 razy dziennie, przed jedzeniem.

Przygotowanie:

1 łyżka suszonych liści orzecha,  500 ml wody.

Liście zalewamy ciepłą wodą, przykrywamy i podgrzewamy przez 10 minut, nie doprowadzając do wrzenia. Odwar odstawiamy pod przykryciem na 5 minut i przecedzamy.

Nalewka na zielonych orzechach

Dawkowanie:

40 kropli rozpuszczonych w ciepłej wodzie, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

Na każde 5 orzechów: 3-4 łyżeczki cukru, 100 ml spirytusu.

Zbieramy odpowiednią ilość niedojrzałych orzechów włoskich i dokładnie je myjemy ciepłą wodą. Orzechy drobno kroimy wraz z zewnętrzną zieloną łupiną (Czynność wykonujemy w gumowych rękawiczkach, ponieważ sok z orzechów bardzo brudzi ręce), układamy je w słoju, przesypujemy cukrem i zalewamy spirytusem. Całość odstawiamy na miesiąc, codziennie wstrząsając, aby dobrze rozpuścić cukier. Nalewkę filtrujemy przez potrójnie złożoną gazę i rozlewamy do butelek z ciemnego szkła.

Maść z liści orzecha włoskiego

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

2 łyżki świeżych liści orzecha, ½ szklanki oliwy z oliwek, 15g wosku pszczelego.

Liście orzecha drobno kroimy, wkładamy do garnka i zalewamy oliwą. Odstawiamy pod przykryciem na 7 dni. Następnie garnek wstawiamy do większego naczynia wypełnionego wodą i gotujemy na małym ogniu przez 3 godziny. Przecedzamy przez gazę, odciskamy liście, a do oliwy dodajemy wosk pszczeli i gotujemy kolejne pół godziny w kąpieli wodnej. Ciepły preparat zlewamy do słoika.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Zmielone orzechy włoskie wymieszane z miodem pół na pół szybko podnoszą ciśnienie krwi i z powodzeniem zapobiegają niedociśnieniu. 1 łyżka dziennie lub 1 łyżeczka 2 razy dziennie.

2# Zjedzenie 2-3 orzechów włoskich zlikwiduje zapach czosnku z ust

3# Wyciągi z liści orzecha włoskiego hamują wydzielanie mleka u kobiet w okresie laktacji, przez co polecane są w przypadku nadmiernej laktacji u kobiet.