Borago officinalis

Ogórecznik lekarski

Ogórecznik lekarski jest rośliną jednorodną zielarską o szerokim zastosowaniu nie tylko w kuchni, ale przede wszystkim w medycynie i kosmetyce. Jego przetwory (głównie z kwiatów) stosuje się tylko zewnętrznie, ze względu na wysoką zawartość alkaloidów pirolizydynowych, które działają toksycznie na wątrobę. Wyjątkiem jest pozyskiwany z nasion olej z ogórecznika, który jest bardzo korzystny dla naszego zdrowia i doskonale sprawdzi się jako środek do pielęgnacji skóry.

Galeria

źródło: Candiru

źródło: Tatters

źródło: Dominic Alves

źródło: F Delventhal

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 16-60 cm.

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziona i szorstko owłosiona.

Liście
Dolne są duże, eliptyczne, górne małe, podługowate i obejmujące na wpół łodygę. Brzegiem faliste, pomarszczone.

Kwiaty
Duże, zwisające, wyrastają na szczycie łodygi w formie luźnej, ulistnionej skrętki. Kielich prawie wolny, składający się z 5 wąskich działek. Średnica do 3 cm. Kolista korona o bardzo krótkiej rurce, zbudowana jest z 5 dużych, zaostrzonych płatków o barwie niebieskiej i 5 białych osklepek. Pręcików 5, słupek 1.

Owoc
Rozłupnia zawierająca 4 żeberkowane rozłupki. Barwa od ciemnoszarej do brunatnej.

Występowanie
Pochodzi z zachodniej części basenu Morza Śródziemnego i rozprzestrzeniła się do Azji Mniejszej, Syberii, Europy środkowej i zachodniej. W Polsce spotykana w uprawach, rzadko dziczejąca.

zwiń

Właściwości ogórecznika lekarskiego

Układ krążenia

Olej z ogórecznika przyjmowany doustnie przede wszystkim wspomaga układ krążenia. Obniża poziom „złego” cholesterolu LDL i zapobiega odkładaniu się złogów w ściankach żył oraz reguluje poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Usuwa nadmiar komórek tłuszczowych i przeciwdziała rozwojowi miażdżycy. Do tego poprawia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, obniża ciśnienie tętnicze i zapobiega chorobie wieńcowej.

Górne drogi oddechowe

Ze względu na wysoką zawartość śluzów, które wykazują właściwości zmiękczające, łagodzące i wykrztuśne, ogórecznik jest skutecznym środkiem wspomagającym dolegliwości dróg oddechowych. Łagodzi podrażnienia i stany zapalne błon śluzowych żołądka, jelit i dróg oddechowych oraz (w formie płukanek) wspomaga leczenie zapalenia oskrzeli, kaszlu, chrypy i infekcji górnych dróg oddechowych.

Stany zapalne oraz choroby przyzębia

Badania potwierdzają, że ogórecznik jest inhibitorem cząsteczek wywołujących stan zapalny na poziomie niektórych komórek krwi, przez co może być bardzo dobrym lekarstwem dla osób cierpiących na chroniczne zapalenia. Do tego wpiera leczenie chorób przyzębia, które prowadzą do rozchwiania lub utraty zębów. Niweluje stany zapalne dziąseł, obrzęki, krwawienie i ból oraz stabilizuje głębokość kieszonek dziąsłowych.

Wzmocnienie i oczyszczenie organizmu

Olej jest także źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie układu odpornościowego. Wspomagają leczenie atopii i astmy oraz chronią przed nabytą alergią, a także schorzeniami płuc i oczu. Z kolei napotne właściwości pomagają w przypadku stanów gorączkowych spowodowanych przeziębieniem, grypą, czy anginą. Do tego działa odtruwająco, usuwając z organizmu toksyny i chroniąc przed szkodliwymi substancjami oraz przeciwpasożytniczo, hamując rozwój pełzaka czerwonki (pełzakowica) i innych pełzaków gatunku Amoebozoa (infekcja jelit i wątroby).

Układ moczowy oraz dolegliwości kobiece

Dzięki obecności kwasu krzemowego ogórecznik stymuluje wydalanie wody z nerek i zalecany jest w przypadku stanów zapalnych oraz w bólach nerek i pęcherzyka moczowego. Z kolei kwasy tłuszczowe i magnez korzystnie wpływają na gospodarkę hormonalną kobiecego organizmu. Łagodzą dolegliwości menstruacyjne, objawy menopauzy, poprawiają samopoczucie oraz niwelują wahania nastroju, uderzenia gorąca i bóle piersi.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie, dzięki kwasom tłuszczowym i flawonoidom, działa silnie przeciwzapalnie, ściągająco i antybakteryjnie. Może być wykorzystywany do przemywania ran i uszkodzonego naskórka oraz w celu zniwelowania oparzeń, w tym słonecznych. Łagodzi także podrażnienia, poprawia elastyczność skóry oraz wspomaga pielęgnację skóry naczynkowej z „pajączkami”, narażonej na rozwój trądziku różowatego. Zmniejsza zaczerwienienia, wzmacnia naczynka i tworzy barierę ochronną dla skóry. Do tego nawilża skórę, ujędrnia ja i działa przeciwzmarszczkowo. Olej z ogórecznika może być również stosowany w przypadku łuszczycy, trądziku młodzieńczego, czyraków, owrzodzeń skórnych, wyprysków oraz skóry szorstkiej i swędzącej.

Rośliny o podobnym działaniu

Miażdżyca (arterioskleroza)Głóg
ZębyCebula jadalna
AlergiaFiołek trójbarwny
HormonyKoniczyna łąkowa
Cera naczynkowaArnika górska

Przeciwwskazania do stosowania ogórecznika

Nie stosować w trakcie ciąży i karmienia piersią. Długotrwałe stosowanie dużych dawek może wywołać obniżenie ciśnienia tętniczego, powodować nudności i działać przeczyszczająco. Nie stosować z lekami wydłużającymi czas krwawienia. Podawany razem z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi zwiększa ich działanie. Koniecznie trzymać w ciemnym i chłodnym miejscu.

Pozyskiwanie

Kwiaty i liście najlepiej zbierać w czasie kwitnienia, czyli w sierpniu i wrześniu. Ściąć górne części rośliny i suszyć w snopkach, w przewiewnym i zacienionym miejscu lub rozkładając na płaskiej powierzchni kwiaty i liście. Możne też zastosować suszarkę do warzyw w temperaturze nieprzekraczającej 30 stopni.

Składniki aktywne

rozwiń

Alkaloidy pirolizydynowe
Substancje śluzowe – 12,5%
Garbniki – 3%
Kwasy organiczne – kwas askorbowy
Saponina i cholina
Sole mineralne – krzemionka
Polifenole – flawonoidy (kwercetyna, izoramnetyna, kemferol), kumaryny, kwasy fenolowe
Olejek eteryczny
Olej roślinny (nasiona) – kwas gamma-linolenowy (omega-6) 20%

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem ogórecznika

Napar z ogórecznika

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

1 łyżka świeżego lub suszonego ziela, 200 ml wody.

Ziele zalewamy wrzątkiem i zostawiamy pod przykryciem na 20 minut. Gdy się zaparzy, przecedzamy.