Mentha × piperita

Mięta pieprzowa

Mięta jest rośliną wszechstronną, a swoje chłodzące i lekko znieczulające właściwości zawdzięcza olejkowi eterycznemu, który zawiera między innymi mentol. W starożytności uważano, że noszenie na głowie mięty pobudzało pracę mózgu i po części mieli rację, ponieważ pinen (substancja zapachowa) wspomaga pamięć. W zielarstwie najczęściej wykorzystywana jest mięta pieprzowa, ale również mięta polej oraz zielona (zwana także kłosową).

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Zielna roślina o pokroju krzewiastym 30 do 100 cm wysokości, wytwarzająca poziome kłącza tuż pod poziomem gruntu (białe) lub powierzchniowe (zielone) (w zależności od wilgotności podłoża).

Łodyga
Wzniesiona, gałęzista (rozgałęziająca się w okółkach liści), 4-kanciasta, o rzadkim owłosieniu na kantach, zielona do brunatno-brązowej w zależności od odmiany, o pustych międzywęzłach lub wypełnionych rzadką parenchymą.

Liście
Krótkoogonkowe, lancetowate, jajowato-lancetowate, piłkowane, zwykle nagie, czasem od spodu na nerwach występują włoski. Blaszki o długości 2-8 cm.

Kwiaty
Drobne, zebrane w kłos o długości do 5 cm, są różowe lub fioletowe, z rurkowatym kielichem, korona ma do 5 mm długości.

Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki.

Kłącze
Krótkie, silnie ukorzenione.

Występowanie
Otrzymana ze skrzyżowania mięty nadwodnej i mięty zielonej. Uprawiana w Europie i Ameryce Północnej. W Polsce od wielu lat hodowana. Rozmnaża się wegetatywnie, głównie z rozłogów. Lubi gleby żyzne.

zwiń

Właściwości mięty pieprzowej

Przewód pokarmowy

Badania naukowe potwierdzają, że mięta skutecznie wspiera leczenie układu trawiennego. Pobudza czynności wydzielnicze żołądka i wątroby, przez co zwiększa ilość soku żołądkowego i żółci. Dzięki temu wspomaga trawienie, łagodzi zaburzenia trawienne i niestrawność oraz wspiera leczenie schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Zalecana jest pomocniczo w przypadku zapalenia pęcherzyka żółciowego, kamicy żółciowej, żółtaczce, niewydolności wątroby oraz w okresie rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby.

Zawarte w olejku mentol i menton, w połączeniu z flawonoidami, działają rozkurczowo na układ pokarmowy, łagodząc bóle brzucha oraz skurcze żołądka, przełyku i jelit. Mięta wspomaga perystaltykę jelit, ułatwia wypróżnianie, zapobiega wzdęciom, kolkom i gazom jelitowym. Z kolei garbniki zmniejszają odruch wymiotny i łagodzą mdłości.

Drobnoustroje i układ nerwowy

Ekstrakty z mięty wykazują pozytywne działanie w stosunku do bakterii wywołujących różne infekcje u ludzi. Zwalcza bakterie Salmonelli, gronkowca złocistego oraz niektóre wirusy, w tym wirusa opryszczki. Do tego posiada słabe właściwości tonizujące, przez co zalecany jest przy zaburzeniach snu oraz w razie przemęczenia fizycznego i umysłowego.

Górne drogi oddechowe

Pinen jest substancją zapachową, zawartą w surowcu, która działa przeciwzapalnie, wykazuje dobroczynne działanie na układ oddechowy oraz wspomaga pamięć. Medycyna ludowa zaleca stosowanie mięty w przypadku stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej oraz nieżytu górnych dróg oddechowych. Olejek w formie inhalacji jest także skutecznym środkiem w razie zapalenia zatok, przeziębienia oraz grypy.

Działanie znieczulające

Obecny w mięcie mentol ma działanie chłodzące i znieczulające. Drażni on zakończenia włókien nerwowych przewodzących czucie zimna, powodując uczucie chłodu i lekko znieczulając. Łagodzi dolegliwości towarzyszące migrenie, a także stosowany miejscowo, działa kojąco w przypadku nerwobóli, bóli reumatycznych, a także mięśniowych.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie działa również przeciwzapalnie, ściągająco i przeciwświądowo. Przyspiesza gojenie się pęcherzy, będących objawem opryszczki oraz łagodzi przebieg ospy wietrznej. Do tego mięta polecana jest do pielęgnacji włosów. Olejek dodany do szamponu pomaga pozbyć się łupieżu oraz przyspiesza wzrost włosów.

Rośliny o podobnym działaniu

ŻółtaczkaRzepik pospolity
Zmęczenie psychiczneLipa
Błony śluzowe dróg oddechowychBabka lancetowata
ZnieczulenieBez czarny
Ospa wietrznaBaobab afrykański

Przeciwwskazania do stosowania mięty

W przypadku nadkwaśności żołądka mięta może powodować nasilenie dolegliwości.
Natomiast olejek miętowy podawany doustnie w dawkach większych niż zalecane może powodować ból brzucha, wymioty, a w przypadku przedawkowania – zachwianie równowagi i głęboki sen. Nie stosować zewnętrznie samego olejku, gdyż może wywołać podrażnienie skóry. Najlepiej rozcieńczyć np. z oliwą z oliwek czy olejkiem z migdałów. Olejku powinny unikać osoby starsze, dzieci oraz kobiety w ciąży.

Pozyskiwanie

Mięta hodowana w doniczce może być stosowana cały rok, natomiast dziko rosną najlepiej raz do roku zebrać i ususzyć. Ścinać całe łodygi, kiedy zaczną pojawiać się pierwsze pąki kwiatowe (połowa czerwca). Przygotowywać same liście. Suszyć w warunkach naturalnych, w ciemnym i przewiewnym miejscu. Przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Składniki aktywne

rozwiń

Polifenole – flawonoidy (luteolia, apigenina, diosmetyna), kwasy fenolowe
Olejki eteryczne (do 2%) – mentol (50%), menton (20%), estry mentolu 5% (octan i walerianian), terpineol, limonen, pinen, cyneol
Kwasy organiczne
Związek goryczowy
Garbniki – 6%
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem mięty

Napar z mięty

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Łyżka liści (suszone lub świeże), 200 ml wody.

Liście zalać wrzątkiem i odstawić do zaparzenia na 15 minut.

Nalewka miętowa

Dawkowanie:

10-20 kropli, 3 razy dziennie.

Przygotowanie:

100 liści, 500 ml spirytusu 70%.

Liście zalewamy spirytusem, zamykamy i odstawiamy na minimum tydzień.

Olej z mięty

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Mięta, oliwa z oliwek, wata.

Do sterylnie czyste słoika wsypać 1 cm pokrojonych liści mięty, a następnie wyłóż 1 cm waty. Czynności powtórzyć, układając wszystko bardzo lekko. Wlać oliwę z oliwek, szczelnie zamknąć i umieścić w ciemnym i chłodnym miejscu na 1 miesiąc. Po tym czasie opróżnić słoik z oliwy tak, aby jak najmniej zabrudzeń się do niej dostało, natomiast zawartość słoika wycisnąć i również dodać. Całą zawartość przefiltrować przez gazę. Olej pozostawić na 5 dni, bez mieszania, aby resztki zanieczyszczeń osiadły na dnie. Po tym czasie np. strzykawką odciągnąć olej aż do 1 cm ponad osad. Etap powtórzyć, odstawiając na kolejne kilka dni. Przechowywać w ciemnym miejscu, najlepiej w ciemnej butelce.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Inhalacja olejku miętowego – 3-4 krople wlać do gorącej wody i wdychać opary pod przykryciem ręcznika. Stosowany zewnętrznie w obszarze piersi i nosa pomaga w nieżytach górnych dróg oddechowych. Nie stosować w przypadku niemowląt i małych dzieci.

2# Olejek z mięty można również stosować na spierzchnięte wargi, łupież, czy migreny.

3# Żucie świeżych liści mięty działa rozkurczowo i odświeża oddech. Z kolei wcieranie świeżych, zmiętych liści w skórę łagodzi bóle mięśni.