Opis rośliny
rozwińPokrój
Osiąga wysokość od 40 do 80 cm.
Łodyga
Wyraźnie cztero-kanciasta, podłużnie prążkowana, ciemnozielona lub czerwonawobrunatna, mniej lub bardziej owłosiona.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście są szarawozielone, ogonkowe, blaszka jajowata lub okrągła i 2–4 cm szeroka. Brzeg jest nieregularnie karbowany, o nasadzie sercowatej lub klinowatej.
Kwiaty
Zebrane w gęste nibyokółki w kątach liści, na wyraźnych szypułkach. Kwiaty grzbieciste. Mają owłosiony, rurkowato-lejkowaty kielich o 10 wystających nerwach i rynienkowatych podłużnie ząbkach. Jasnoróżowa lub różowo-liliowa korona kwiatu.
Owoc
Rozłupki o długości do 2 mm.
Występowanie
Pochodzi z regionu śródziemnomorskiego i Azji Środkowej. Obecnie występuje w Afryce Północnej, Europie i Azji Zachodniej. Rośnie na glebach wapiennych, w gruzowiskach, żywopłotach i przydrożach.
Właściwości mierznicy czarnej
Układ nerwowy
Mierznica stosowana jest przede wszystkim w przypadku leczenia układu nerwowego, zwłaszcza jeśli chodzi o choroby nerwicowe i zaburzenia psychiczne. Wykazuje działanie sedatywne, wiec wspomaga leczenie nerwowości, niepokoju, zaburzeń nerwowych, w razie obniżenia nastroju oraz lekkich zaburzeń snu. Zalecana jest szczególnie kobietom, u których występują wymienione objawy w okresie menopauzy. W naturalny sposób wycisza organizm i niweluje niepokój. Zawiera składniki posiadające podobne działanie do benzodiazepinów, które stosowane są w farmakologii jako leki przeciwlękowe.
Układ krążenia
Właściwości lecznicze mierznicy wpływają również ochronnie na tkankę nerwową oraz na mięsień sercowy. Powoduje spadek częstości skurczów mięśnia sercowego, reguluje rytm jego pracy, rozluźnia mięśnie szkieletowe i działa rozkurczowo na mięśnie gładkie. Natomiast zawarte w mierznicy polifenole są silnymi przeciwutleniaczami, które obniżają toksyczność utlenionego cholesterolu LDL, przeciwdziałając przy tym miażdżycy. Do tego reguluje glikemię i obniża poziom glukozy we krwi.
Drobnoustroje
Ballota jest także skutecznym lekiem na przeziębienie i grypę, ponieważ działa napotnie oraz wspomaga zwalczanie wirusów i grzybów. Zwalcza bakterię Proteus mirabilis odpowiedzialną za zakażenie dróg moczowych, gronkowca złocistego oraz jego szczep odporny na działanie antybiotyków.
Górne drogi oddechowe oraz działanie znieczulające
Wykazuje także działanie przeciwskurczowe i przeciwbólowe, m.in. w obrębie dróg oddechowych, zapobiegając atakom kaszlu, czy łagodząc bolesne skurcze jelit. Jest bardzo dobrym środkiem pomocniczym przy terapii bólu, który nie jest urazem mechanicznym. Nerwobóle, bóle głowy, przewlekłe zespoły bólowe, bóle grzbietu, klatki piersiowej, ale również artretyzm i reumatyzm. Wykorzystywana jest również w przypadku mdłości oraz wymiotów.
Rośliny o podobnym działaniu
Stres – Melisa lekarska
Arytmia serca – Głóg
Grypa – Dziewanna
Skurcze jelit – Rumianek pospolity
Wymioty – Bazylia pospolita
Przeciwwskazania do stosowania mierznicy
Kuracji z ziela mierznicy nie powinno się stosować dłużej niż przez okres 2 tygodni. Z racji braku wystarczających badań nad wpływem mierznicy na płód oraz zdolności przenikania surowca do mleka matki nie zaleca się jego stosowania w czasie ciąży i podczas karmienia piersią. Sedatywne działanie mierznicy może mieć wpływ na zdolność kierowania pojazdami i obsługę maszyn.
Pozyskiwanie
Kwiaty rozdrabniamy, a następnie suszymy w ciemnym, suchym i przewiewnym miejscu.
Składniki aktywne
rozwińPolifenole – flawonoidy (pochodne luteoliny i apigeniny), kwasy fenolowe
Diterpeny – pochodne labdanu (ballotinon, ballonigryna)
Fenylopropanoidy (5,5%) – werbaskozyd, forsytozyd B, arenariozyd, ballotetrozyd
Olejki eteryczne – seskwiterpenty (germacren D), monoterpeny
Kwasy organiczne – kwas szczawiowy, akonitowy, cytrynowy, askorbinowy
Przepisy z wykorzystaniem mierznicy
Napar z mierznicy
Dawkowanie:2-3 razy dziennie, najlepiej przed jedzeniem.
Przygotowanie:1 łyżka ziela mierznicy, 250 ml wody.
Ziele zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem około 20 minut.
Odwar z mierznicy
Dawkowanie:½ szklanki, 2-4 razy dziennie, zależnie od nasilenia objawów choroby.
Przygotowanie:1-2 łyżki ziela, spirytus, 250 ml wody.
Ziele rozdrabniamy, zwilżamy spirytusem i przykrywamy na 2-3 minuty. Następnie zalewamy wodą, przykrywamy i powoli doprowadzamy do zagotowania. Pozostawiamy na wolnym ogniu na 20 minut, po czym odstawiamy na kolejne 20 minut i przecedzamy.
Intrakt mierznicowy
Dawkowanie:1-3 razy dziennie, po 5-10 ml, przez 1-2 miesiące.
Przygotowanie:50g świeżego rozdrobnionego ziela mierznicy, 250 ml spirytusu 50-60%.
Ziele zalewamy gorącym alkoholem, po czym odstawiamy do maceracji na czas 1 tygodnia. Następnie filtrujemy i przelewamy do butelek.
Nalewka mierznicowa na winie
Dawkowanie:1 kieliszek dziennie.
Przygotowanie:1 część rozdrobnionego ziela mierznicy, spirytus, 500ml wina wytrawnego.
Ziele skropić spirytusem i przykryć na 2-3 minuty, po czym zalać ciepłym winem wytrawnym. Następnie odstawić na czas wytrawiania, na 1 miesiąc i przefiltrować.
Nalewka mierznicowa
Dawkowanie:1-2 ml, 2-3 razy dziennie.
Przygotowanie:50g rozdrobnionego ziela mierznicy, 500 ml spirytusu 40-60%.
Ziele zalewamy alkoholem i odstawiamy na czas maceracji na co najmniej 1 tydzień, po czym filtrujemy i przelewamy do butelek.