Arctium lappa

Łopian większy

Łopian znalazł zastosowanie nie tylko w ziołolecznictwie, ale także w kosmetyce oraz jako warzywo. Olej łopianowy stał się skutecznym środkiem na wypadające włosy. Potocznie często nazywany „rzepem” ze względu na swoje przyczepne właściwości. Kwiaty łopianu tworzą charakterystyczne koszyki otoczone małymi haczykami, które przyczepiają się do sierści zwierząt i rozsiewają nasiona. W Polsce spotkać można głównie 3 gatunki tej rośliny – Łopian większy, pajęczynowaty, oraz mniejszy. Surowcem leczniczym jest jego korzeń oraz niekiedy liście.

Galeria
Przepisy

źródło: Maja Dumat

źródło: Jac. Janssen

źródło: Doug McGrady

źródło: Emilian Robert Vicol

źródło: Jac. Janssen

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 80 do 200 cm.

Łodyga
Wzniesiona, gruba i mocna łodyga silnie rozgałęzia się. Wyrasta na wysokość nawet do 2 m.

Liście
Odziomkowe są bardzo duże, szerokie, sercowate, szarawe od spodu, zielone z wierzchu, brzegiem ząbkowane. Liście wyrastające na łodydze są mniejsze. Ulistnienie skrętoległe.

Kwiaty
Zebrane są w koszyczki. Koszyczki wyrastające na długich szypułkach w górnej części łodygi tworzą wiechę. Bardzo charakterystyczną cechą jest to, ze koszyczki mają od zewnątrz zielone, haczykowate łuski okrywy. Kwiaty fioletowo-różowej barwy.

Owoc
Niełupka zakończona włoskami.

Korzeń
Gruby, mięsisty, białej barwy korzeń dochodzi do 0,5 m długości. Jest silnie rozgałęziony.

Występowanie
Występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej. W Polsce pospolity na niżu oraz w niższej strefie górskiej. Rośnie na przydrożach, zaroślach i brzegach lasów.

zwiń

Właściwości łopianu większego

Przewód pokarmowy

Zawarte w roślinie związki mają korzystny wpływ na układ pokarmowy. Przede wszystkim ułatwiają trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych. Zwiększają wytwarzanie soku żołądkowego, przyspieszają i poprawiają przemianę materii, a także usprawniają przepływ enzymów trawiennych do dwunastnicy oraz działają żółciopędnie. Dzięki temu łopian niweluje kamienie żółciowe, łagodzi nieżyty przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz wspiera leczenie zaburzeń przemiany materii, zwłaszcza w okresie dojrzewania płciowego.

Działanie ochronne

Badania potwierdzają, że ekstrakty z łopianu działają ochronnie na wątrobę oraz żołądek. Łagodzą choroby żołądka, obniżając jego kwasotę oraz skutecznie chroniąc komórki wątroby przed substancjami toksycznymi, m.in. PCB oraz skutkami nałogowego picia alkoholu.

Cukrzyca

Surowiec zawiera inulinę oraz kwas arktygenowy, dzięki którym działa delikatnie przeciwcukrzycowo. Wspierają normalizację glikemii w przypadku cukrzycy typu 2, zmniejsza insulinoodporność oraz stymuluje wydzielanie insuliny przez trzustkę.

Układ moczowy

Przetwory z korzenia łopianu (w tym sok) wykazują działanie moczopędne, a także usprawniają wydalanie z organizmu szkodliwych substancji oraz zbędnych produktów przemiany materii. Korzeń wspiera leczenie infekcji dróg moczowych, kamieni nerkowych, działa słabo napotnie i łagodzi symptomy dny moczanowej. Łopian działa oczyszczająco oraz ułatwia drenowanie organizmu i wydalanie toksyn przez skórę, przez co stosowany jest w celu poprawienia jej wyglądu.

Działanie znieczulające oraz stany zapalne

Dzięki zawartości lignanów, działa przeciwbólowo, przeciwalergicznie i skutecznie łagodzi stany zapalne, niwelując także bóle związane z reumatyzmem stawowym i mięśniowym. Hamuje uwalnianie chemicznych przekaźników stanu zapalnego i blokuje ostrą odpowiedź zapalną skóry.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie w formie okładów (lub kąpieli) hamuje rozwój szkodliwych bakterii, niszczy chorobotwórcze grzyby oraz łagodzi zaburzenia cery tłustej. Do tego wspiera walkę z wypryskiem, trądzikiem, świądem i czyrakami. Pomaga również w przypadku łupieżu i łojotoku, które prowadzą do wypadania włosów, ogranicza ich wypadanie oraz stymuluje wzrost.

Rośliny o podobnym działaniu

Kamica żółciowa – Centuria pospolita
Alkohol – Dzięgiel litwor
Cukrzyca – Bambus trzcinowaty
Działanie napotne – Skrzyp polny
Wypadanie włosów – Kozieradka pospolita

Przeciwwskazania do stosowania łopianu

W czasie ciąży należy zwrócić szczególną uwagę na to, żeby nie przekroczyć zalecanych dawek łopianu, ponieważ w nadmiarze może przyczynić się do pobudzenia czynności macicy.

Pozyskiwanie

Łopian zazwyczaj można znaleźć na niezagospodarowanych ziemiach, łąkach, skrajach gajów i na działkach. Zbieramy późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną. Myjemy, osuszamy, po czym kroimy grubsze fragmenty i suszymy w suszarni lub piekarniku w temperaturze nieprzekraczającej 50 stopni. Korzeń wysiany samodzielnie w ogrodzie nadaje się do wykorzystania po 3-4 miesiącach od wysiewu nasion.

Składniki aktywne

rozwiń

Mieszanina związków poliacelylenowych – tridekadien-tetraina oraz tridecen-pentaina
Olejek eteryczny (0,2%) – fenyloacetaldehyd, benzaldehyd
Triterpeny i fitosterole
Substancje gorzkie – gwajanolid
Poliacetyleny oraz acetylenowe związki siarkowe
Kwasy organiczne – kwas y-guanidynomasłowy
Substancje białkowe – do 12,5%
Polisachardydy – śluz oraz Inulina (do 40%)
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem łopianu

Odwar z korzenia łopianu

Dawkowanie:

½ szklanki, 2-3 razy dziennie, po jedzeniu.

Przygotowanie:

2-3 łyżki rozdrobnionego korzenia, 500ml wody.

Korzeń wsypujemy do małego garnka, zalewamy ciepłą wodą i ogrzewamy do czasu wrzenia wody. Gotujemy jeszcze przez 3 minuty pod przykryciem, po czym odstawiamy na 15 minut i przecedzamy.

Sok z korzenia łopianu

Dawkowanie:

30-60 kropli w kieliszku wody, 2-3 razy dziennie, po jedzeniu.

Przygotowanie:

Korzeń łopianu.

Korzenie starannie myjemy pod gorącą wodą, po czym korzeń ucieramy na tarce, a sok wyciskamy przez płótno lub w sokowirówce. Można zakonserwować alkoholem 40-60% w proporcji 1:1 i stosować zewnętrznie lub pić w ilości 10ml 2-3 razy dziennie przez 2 tygodnie.

Nalewka z łopianu

Dawkowanie:

1 łyżeczka na kieliszek wody, 3 razy dziennie.

Przygotowanie:

Korzeń łopianu, alkohol 40%.

Świeży i oczyszczony korzeń ścieramy na tarce, zalewamy alkoholem w proporcji korzeń-wódka 1:3. Mieszamy całość, po czym odstawiamy na miesiąc, co kilka dni wstrząsając. Następnie przecedzamy i filtrujemy przez gazę. Nalewkę rozcieńczoną z wodą można wcierać w skórę głowy.

Olejek z łopianu do włosów

Dawkowanie:

3 razy w tygodniu, wmasowując w skórę głowy. Po 20 minutach zmywamy.

Przygotowanie:

3-4 garście świeżego korzenia łopianu, 1L oliwy z oliwek.

Korzeń oczyszczamy i drobno kroimy, po czym zalewamy litrem oliwy. Następnie odstawiamy na słońce na 2 tygodnie, co kilka dni wstrząsając. Po tym czasie dokładamy jeszcze jedną garść świeżego, pokrojonego korzenia i odstawiamy na kolejne 10 dni. Na koniec całość filtrujemy dokładnie wyciskając i przelewamy do butelek.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Olej z korzenia łopianu w celu pielęgnacji włosów należy wmasować w skórę głowy oraz włosy, po czym pozostawić na około 20 minut i zmyć delikatnym szamponem z ciepłą wodą. WAŻNE: Olej z korzenia łopianu przyciemnia włosy.