Opis rośliny
rozwińPokrój
Osiąga wysokość 30-80 cm.
Łodyga
Wzniesiona, prosta, cienka, naga, górą rozgałęziająca się.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście lancetowate, długo zaostrzone, 3 nerwowe i bez gruczołów u nasady.
Kwiaty
Działki kielicha 3-5 nerwowe, bez gruczołów na brzegach, czasami postrzępione. Mają zaostrzone i delikatnie ząbkowane krawędzie. Kielich 2-3 razy krótszy od korony. Niebieskie (czasami białe) płatki korony o długości ok. 2,5 cm.
Owoce
Torebki nasienne, pięciokomorowe, na szypułkach 2 – 5 razy dłuższych od owocu. Zawierają od 10 do 12 spłaszczonych oleistych nasion.
Nasiona
Spłaszczone, o kształcie podłużnie jajowatym. Łupina nasienia jest ciemna czerwonawobrunatna lub żółta, gładka, błyszcząca. Nasiona mają 4-6 mm długości, 2-3 mm szerokości i 0,5-2 mm grubości; jeden koniec jest zaokrąglony, drugi koniec tworzy skośny szpic.
Występowanie
Len zwyczajny nie występuje obecnie w stanie dzikim, a uprawiana jest w wielu krajach, w tym w Polsce. Ma niewielkie wymagania glebowe, choć preferuje wilgotne i żyzne podłoże.
Właściwości lnu zwyczajnego
Przewód pokarmowy
Substancje śluzowe zawarte w surowcu wykazują działanie zmiękczające, osłaniające i przeciwzapalne. Powlekają cienką warstwą przewód pokarmowy, w tym błony śluzowe przełyku, żołądka i dwunastnicy, chroniąc je przed szkodliwymi substancjami i kwasem trawiennym. Dzięki temu roślina ma pozytywny wpływ na stany zapalne przewodu pokarmowego, wspomaga leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także łagodzi nadkwasotę, ból, pieczenie oraz zgagę.
Siemię lniane przyjmowane doustnie zwiększa objętość resztek pokarmowych i stymuluje perystaltykę jelit, dzięki czemu jest też lekkim środkiem przeczyszczającym. Stosowany jest w przypadku chronicznych zaparć i w leczeniu zaburzeń jelita grubego, m.in. syndromu drażliwego jelita, uchyłków jelita grubego oraz dysfunkcji jelita spowodowanej nadużywaniem leków przeczyszczających.
Nasiona lnu pomagają w kuracjach odchudzających, ponieważ przyspieszają metabolizm, ułatwiają przekształcenie pożywienia w energię zamiast w tłuszcze oraz pobudzają produkcję żółci, która wspiera rozkładanie tłuszczy.
Górne drogi oddechowe
Śluzy znajdujące się w nasionach pomagają także załagodzić różne schorzenia związane z górnymi drogami oddechowymi. Łagodzą odruch suchego kaszlu oraz ułatwiają oczyszczenie oskrzeli z zalegającej wydzieliny w przypadku kaszlu mokrego. Do tego pomagają zwalczyć przeziębienie, stany zapalne gardła i oskrzeli, a także chrypę.
Układ krążenia
Olej lniany (w tym głównie kwasy omega-3) wykazuje pozytywnie działanie na układ krążeniowo-sercowy. Neutralizuje czynniki zapalne, które degradują naczynia krwionośne, przez co nieznacznie obniża ciśnienie krwi, obniża poziom złego cholesterolu oraz podnosi poziom dobrego cholesterolu HDL. Do tego wspomniane kwasy rozszerzają naczynia wieńcowe i zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, zmniejszając ryzyko chorób układu krążeniowego, nadciśnienia, miażdżycy i innych chorób serca.
Kobiety i mężczyźni
Kwasy omega-3 pomagają również w przypadku zaburzeń prostaty i obniżonej płodności u mężczyzn. Natomiast w połączeniu z lignanami (fitoestrogeny) dodatkowo neutralizują objawy menopauzy oraz wspierają leczenie niepłodności u kobiet.
Zewnętrznie
Stosowany zewnętrznie olej lniany przyspiesza gojenie oparzeń skóry, a także w formie płukanek w przypadku oparzeń jamy ustnej gorącymi płynami lub niektórymi kwasami i ługami. Łagodzi objawy wysypki alergicznej i świądu. W formie ciepłych okładów jest skutecznym środkiem w przypadku ropni, wrzodów i odleżyn. Z kolei długotrwałe spożywanie nasion lnu poprawia kondycję cery, włosów i paznokci.
Rośliny o podobnym działaniu
Błony śluzowe przewodu pokarmowego – Prawoślaz lekarski
Chrypa – Ogórecznik lekarski
Cholesterol – Szparag lekarski
Prostata – Wrzos zwyczajny
Świąd skóry – Pietruszka zwyczajna
Przeciwwskazania do stosowania lnu
W przypadku leczenia uszkodzonych błon śluzowych stosować len po 2 godzinach od zażycia leków, ze względu na możliwą interakcję z ich substancjami czynnymi i zmniejszenie ich wchłaniania. Nie stosować w przypadku okluzji jelit oraz zwężenia przełyku i przewodu pokarmowego. Jedząc siemię lniane, należy przestrzegać picia 1,5-2 litrów wody dziennie.
Pozyskiwanie
Zbiór rozpoczynamy przed okresem dojrzewania (lipiec – sierpień), gdy rośliny są jeszcze zielono-żółte. Len wyrywamy razem z korzeniami i pozostawiamy do wysuszenia. Nasiona w tym czasie zaczynają dojrzewać i zmieniają kolor na brunatny. Po wymłóceniu i oczyszczeniu przechowujemy je w papierowej torbie. Przed spożyciem nasiona najlepiej rozgnieść lub zmielić.
Składniki aktywne
rozwińSubstancje śluzowe (do 6%) – polisacharydy
Polifenole – lignany
Glikozydy cyjanogenne – linamaryna i lotaustralina
Linocymarozyd
Olej tłusty (do 40%) – glicerydy kwasu linolowego (60%), kwas linolenowy (20%), kwas olejowy (5%)
Trójterpeny
Fitosterole – beta-sytosterol i kampesterol
Związki białkowe – 25%
Minerały
Linatyna (toksyczna) – niedojrzałe nasiona
Przepisy z wykorzystaniem lnu
Napar z lnu
Dawkowanie:Stosować w miarę potrzeby.
Całe nasiona – działanie osłonowe i wzmacniające.
Zmielone nasiona – okłady na problemy skórne, maska do włosów, krem/żel do rąk.
Przygotowanie:2 łyżki siemienia, 100ml wody.
Nasiona zalać wodą i odczekać 10 minut. Wymieszać i wypić. Wodę można zastąpić mlekiem lub napojem roślinnym.
Kataplazny z nasion lnu
Dawkowanie:Rozsmarowujemy na twarz i szyję i po 20 minutach zmywamy.
Przygotowanie:50g sproszkowanych nasion, ½ szklanki wody.
Nasiona zalewamy wrzątkiem, dokładnie mieszamy i zawijamy w płótno, po czym przykładamy na chore miejsce.
Macerat z nasion lnu
Dawkowanie:Połowę wypijamy rano na czczo, a drugą połowę wieczorem.
Przygotowanie:1 łyżka nasion, ½ szklanki wody.
Nasiona gnieciemy i zalewamy przegotowaną wodą, po czym zostawiamy na noc.
Odwar z nasion lnu
Dawkowanie:½ szklanki, 2 razy dziennie, między posiłkami.
Przygotowanie:2 łyżki nasion, 325 ml wody.
Nasiona zalewamy wodą, powoli ogrzewamy i gotujemy przez 10 minut, po czym przecedzamy. W proporcjach 1:1 możemy zmieszać z szałwią jako zewnętrzne okłady.
Inne
Dawkowanie:Przygotowanie:
1# Okłady z nasion lnu – 50g nasion zalej 100ml wrzątku i odczekaj, aż trochę wystygnie.