Linum usitatissimum

Len zwyczajny

Len stosowany jest przez ludzi od ponad 5 tysięcy lat nie tylko jako roślina lecznicza, ale również jako środek kosmetyczny oraz materiał do produkcji włókien i papieru. Olej lniany jest przede wszystkim doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, -6 i -9 oraz substancji śluzowych, które są w stanie wchłonąć wodę ważącą aż 30 razy więcej. W dzisiejszych czasach nasiona (siemię lniane) uważane są za tzw. superfood.

Galeria

źródło: MusicFox Fx

źródło: Lilzidesigns

źródło: Kazuend

źródło: HandsLive

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 30-80 cm.

Łodyga
Wzniesiona, prosta, cienka, naga, górą rozgałęziająca się.

Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście lancetowate, długo zaostrzone, 3 nerwowe i bez gruczołów u nasady.

Kwiaty
Działki kielicha 3-5 nerwowe, bez gruczołów na brzegach, czasami postrzępione. Mają zaostrzone i delikatnie ząbkowane krawędzie. Kielich 2-3 razy krótszy od korony. Niebieskie (czasami białe) płatki korony o długości ok. 2,5 cm.

Owoce
Torebki nasienne, pięciokomorowe, na szypułkach 2 – 5 razy dłuższych od owocu. Zawierają od 10 do 12 spłaszczonych oleistych nasion.

Nasiona
Spłaszczone, o kształcie podłużnie jajowatym. Łupina nasienia jest ciemna czerwonawobrunatna lub żółta, gładka, błyszcząca. Nasiona mają 4-6 mm długości, 2-3 mm szerokości i 0,5-2 mm grubości; jeden koniec jest zaokrąglony, drugi koniec tworzy skośny szpic.

Występowanie
Len zwyczajny nie występuje obecnie w stanie dzikim, a uprawiana jest w wielu krajach, w tym w Polsce. Ma niewielkie wymagania glebowe, choć preferuje wilgotne i żyzne podłoże.

zwiń

Właściwości lnu zwyczajnego

Przewód pokarmowy

Substancje śluzowe zawarte w surowcu wykazują działanie zmiękczające, osłaniające i przeciwzapalne. Powlekają cienką warstwą przewód pokarmowy, w tym błony śluzowe przełyku, żołądka i dwunastnicy, chroniąc je przed szkodliwymi substancjami i kwasem trawiennym. Dzięki temu roślina ma pozytywny wpływ na stany zapalne przewodu pokarmowego, wspomaga leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także łagodzi nadkwasotę, ból, pieczenie oraz zgagę.

Siemię lniane przyjmowane doustnie zwiększa objętość resztek pokarmowych i stymuluje perystaltykę jelit, dzięki czemu jest też lekkim środkiem przeczyszczającym. Stosowany jest w przypadku chronicznych zaparć i w leczeniu zaburzeń jelita grubego, m.in. syndromu drażliwego jelita, uchyłków jelita grubego oraz dysfunkcji jelita spowodowanej nadużywaniem leków przeczyszczających.

Nasiona lnu pomagają w kuracjach odchudzających, ponieważ przyspieszają metabolizm, ułatwiają przekształcenie pożywienia w energię zamiast w tłuszcze oraz pobudzają produkcję żółci, która wspiera rozkładanie tłuszczy.

Górne drogi oddechowe

Śluzy znajdujące się w nasionach pomagają także załagodzić różne schorzenia związane z górnymi drogami oddechowymi. Łagodzą odruch suchego kaszlu oraz ułatwiają oczyszczenie oskrzeli z zalegającej wydzieliny w przypadku kaszlu mokrego. Do tego pomagają zwalczyć przeziębienie, stany zapalne gardła i oskrzeli, a także chrypę.

Układ krążenia

Olej lniany (w tym głównie kwasy omega-3) wykazuje pozytywnie działanie na układ krążeniowo-sercowy. Neutralizuje czynniki zapalne, które degradują naczynia krwionośne, przez co nieznacznie obniża ciśnienie krwi, obniża poziom złego cholesterolu oraz podnosi poziom dobrego cholesterolu HDL. Do tego wspomniane kwasy rozszerzają naczynia wieńcowe i zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, zmniejszając ryzyko chorób układu krążeniowego, nadciśnienia, miażdżycy i innych chorób serca.

Kobiety i mężczyźni

Kwasy omega-3 pomagają również w przypadku zaburzeń prostaty i obniżonej płodności u mężczyzn. Natomiast w połączeniu z lignanami (fitoestrogeny) dodatkowo neutralizują objawy menopauzy oraz wspierają leczenie niepłodności u kobiet.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie olej lniany przyspiesza gojenie oparzeń skóry, a także w formie płukanek w przypadku oparzeń jamy ustnej gorącymi płynami lub niektórymi kwasami i ługami. Łagodzi objawy wysypki alergicznej i świądu. W formie ciepłych okładów jest skutecznym środkiem w przypadku ropni, wrzodów i odleżyn. Z kolei długotrwałe spożywanie nasion lnu poprawia kondycję cery, włosów i paznokci.

Rośliny o podobnym działaniu

Błony śluzowe przewodu pokarmowegoPrawoślaz lekarski
ChrypaOgórecznik lekarski
CholesterolSzparag lekarski
ProstataWrzos zwyczajny
Świąd skóryPietruszka zwyczajna

Przeciwwskazania do stosowania lnu

W przypadku leczenia uszkodzonych błon śluzowych stosować len po 2 godzinach od zażycia leków, ze względu na możliwą interakcję z ich substancjami czynnymi i zmniejszenie ich wchłaniania. Nie stosować w przypadku okluzji jelit oraz zwężenia przełyku i przewodu pokarmowego. Jedząc siemię lniane, należy przestrzegać picia 1,5-2 litrów wody dziennie.

Pozyskiwanie

Zbiór rozpoczynamy przed okresem dojrzewania (lipiec – sierpień), gdy rośliny są jeszcze zielono-żółte. Len wyrywamy razem z korzeniami i pozostawiamy do wysuszenia. Nasiona w tym czasie zaczynają dojrzewać i zmieniają kolor na brunatny. Po wymłóceniu i oczyszczeniu przechowujemy je w papierowej torbie. Przed spożyciem nasiona najlepiej rozgnieść lub zmielić.

Składniki aktywne

rozwiń

Substancje śluzowe (do 6%) – polisacharydy
Polifenole – lignany
Glikozydy cyjanogenne – linamaryna i lotaustralina
Linocymarozyd
Olej tłusty (do 40%) – glicerydy kwasu linolowego (60%), kwas linolenowy (20%), kwas olejowy (5%)
Trójterpeny
Fitosterole – beta-sytosterol i kampesterol
Związki białkowe – 25%
Minerały
Linatyna (toksyczna) – niedojrzałe nasiona

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem lnu

Napar z lnu

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Całe nasiona – działanie osłonowe i wzmacniające.

Zmielone nasiona – okłady na problemy skórne, maska do włosów, krem/żel do rąk.

Przygotowanie:

2 łyżki siemienia, 100ml wody.

Nasiona zalać wodą i odczekać 10 minut. Wymieszać i wypić. Wodę można zastąpić mlekiem lub napojem roślinnym.

Kataplazny z nasion lnu

Dawkowanie:

Rozsmarowujemy na twarz i szyję i po 20 minutach zmywamy.

Przygotowanie:

50g sproszkowanych nasion, ½ szklanki wody.

Nasiona zalewamy wrzątkiem, dokładnie mieszamy i zawijamy w płótno, po czym przykładamy na chore miejsce.

Macerat z nasion lnu

Dawkowanie:

Połowę wypijamy rano na czczo, a drugą połowę wieczorem.

Przygotowanie:

1 łyżka nasion, ½ szklanki wody.

Nasiona gnieciemy i zalewamy przegotowaną wodą, po czym zostawiamy na noc.

Odwar z nasion lnu

Dawkowanie:

½ szklanki, 2 razy dziennie, między posiłkami.

Przygotowanie:

2 łyżki nasion, 325 ml wody.

Nasiona zalewamy wodą, powoli ogrzewamy i gotujemy przez 10 minut, po czym przecedzamy. W proporcjach 1:1 możemy zmieszać z szałwią jako zewnętrzne okłady.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Okłady z nasion lnu – 50g nasion zalej 100ml wrzątku i odczekaj, aż trochę wystygnie.