Opis rośliny
rozwińPokrój
Osiąga wysokość do 60 cm.
Liście
Kutnerowate, równowąskie, lekko srebrzyste, o długości do 4 cm.
Kwiaty
Wargowe, niewielkich rozmiarów, zebrane w kłosy, purpurowe lub niebieskawe. Posiadają podsadki.
Występowanie
Pochodzi z Persji lub Wysp Kanaryjskich, a obecnie występuje w strefie basenu Morza Śródziemnego. Głównie uprawiana, również w Polsce. Wymaga gleby suchej, piaszczystej lub żwirowej, gliniastej, przepuszczalnej o odczynie zasadowym. Preferuje stanowiska słoneczne.
Właściwości lawendy lekarskiej
Przewód pokarmowy
Składniki aktywne lawendy oraz jej olejek eteryczny wykazują pozytywne właściwości na układ trawienny. Olejek pobudza czynności wydzielnicze narządów, w tym zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz wytwarzanie żółci. Natomiast triterpeny i kumaryny działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit i dróg żółciowych, a także wspierają leczenie zaburzeń funkcji żołądka i jelit. Do tego pobudza apetyt, przyspiesza trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmów. Łagodzi bóle brzucha, niestrawności, wzdęcia, zaparcia oraz kolkę jelitową.
Układ nerwowy
Lawenda działa sedatywnie i antylękowo, przez co stosowana jest w leczeniu stanów lękowych i nerwowych, a także lekkiej bezsenności. Obniża lęk w sposób podobny do diazepamu, wykazuje pozytywne działanie na osoby w stanie depresyjnym, a nawet osłabia nerwowość u pacjentów z demencją starczą i może przywrócić niektóre funkcje intelektualne u osób z chorobą Alzheimera. Zmniejsza stan napięcia nerwowego, działa rozluźniająco i uspokajająco. Wspiera leczenie nerwic, stanów pobudzenia nerwowego i zwiększonego stresu, a także łagodzi bóle głowy, migreny oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe na tle nerwowym i zaburzenia snu.
Drobnoustroje oraz górne drogi oddechowe
Olejek z lawendy ma właściwości antyseptyczne i (w formie pary lub aerozolu) skutecznie zwalcza bakterie odpowiedzialne za infekcje. Medycyna ludowa zaleca stosowanie inhalacji w przypadku stanów zapalnych dróg oddechowych, w tym gardła, zatok, oskrzeli czy migdałków. Z kolei z formie nalewki pomaga zwalczyć drobnoustroje oraz pobudza układ odpornościowy.
Zewnętrznie
Lawenda, zwłaszcza w formie olejku, stosowana zewnętrznie przyspiesza gojenie się ran, ukąszeń przez owady i powierzchownych oparzeń. Łagodzi skurcze mięśni, kręcz szyi, bóle reumatyczne i gośćcowe, nerwobóle, a także urazy i kontuzje. Ze względu na silne właściwości antyseptyczne, jest też skutecznym środkiem w leczeniu trądziku oraz pielęgnuje skórę wrażliwą. Zwalcza wszawicę, łupież, łuszczycę, grzybicę i liszaje.
Rośliny o podobnym działaniu
Kolka – Kminek zwyczajny
Demencja – Dzięgiel litwor
Stres – Wąkrota azjatycka (Gotu kola)
Zapalenie zatok – Sosna zwyczajna
Skurcze mięśni – Jodła pospolita
Przeciwwskazania do stosowania lawendy
Olejek lawendowy nie stosować bezpośrednio na skórę, ponieważ działa drażniąco. Mieszać z olejkiem bazowym lub dodawać do kremów i maści.
Pozyskiwanie
Kwiaty należy zbierać w lipcu lub sierpniu, gdy część z nich nadal jest w pączkach. W celu wysuszenia lawendy związujemy ją w pęczki i zawieszamy w zacienionym i przewiewnym miejscu. Trzeba uważać, aby temperatura suszenia nie przekroczyła 35 stopni. Wysuszone kwiaty wykładamy na sito, delikatnie okruszamy i odrzucamy z nich szypułki. Przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, w ciemnym miejscu.
Składniki aktywne
rozwińPolifenole – flawonoidy i kwasy fenolowe
Olejki eteryczne (do 3%) – octan linalolu (40%) i lawandylylu, I-linalol (30%), beta-cymen, alfa-terpineol, cyneol, geraniol
Garbniki
Związki trójterpenowe – kwas ursolowy
Pochodne kumarynowe – herniaryna
Antocyjany
Fitosterol
Kwasy organiczne
Sole mineralne
Przepisy z wykorzystaniem lawendy
Napar lawendowy
Dawkowanie:Uspokaja, wycisza, działa rozkurczająco – najlepiej pić wieczorami.
Pobudza trawienie i działa wiatropędnie – 3 razy dziennie, po pół szklanki, po posiłku.
Przygotowanie:1 łyżka kwiatów, 300 ml wody.
Kwiaty zalać wrzątkiem. Parzyć przez 15 minut pod przykryciem, po czym przecedzić.
Nalewka lawendowa
Dawkowanie:Łagodzi dolegliwości żołądkowe, poprawia trawienie, wspomaga leczenie górnych dróg oddechowych, przeziębienie – 1 łyżeczka dziennie.
Zewnętrznie, bóle mięśni i zapalenie korzonków – stosować w miarę potrzeby.
Przygotowanie:4 garści świeżych kwiatów, spirytus 40-60%.
Kwiaty zalej alkoholem, tak aby je wszystkie zakryć. Odstaw na 2 tygodnie, codziennie wstrząsając, po czym całość przecedź.
Inne
Dawkowanie:Przygotowanie:
1# Kąpiel uspokajająca – szklankę kwiatów lawendy (20-100g) związać w gazę i włożyć do kąpieli. Możne też z kwiatów przygotować napar i dodać do kąpieli.
2# W przypadku bólów głowy i migreny można także posmarować kroplą olejku eterycznego skronie.