Opis rośliny
rozwińPokrój
Osiąga wysokość 30-60 cm.
Łodyga
Wyprostowana, słabo rozgałęziona, w górnej części delikatnie owłosiona.
Liście
Trójlistkowe, listki odwrotnie jajowate, z wierzchu zielone, spodem sinozielonkawe.
Kwiaty
Siedzące lub na bardzo krótkich szypułkach, osadzone po jeden lub dwa w kątach liści. Kielich rurkowaty, pięciowrębny. Korona motylkowata, żółtawa, pręcików 10 (jeden wolny i dziewięć zrośniętych), słupek jeden.
Owoc
Wygięty strąk, zakończony 2–3 cm dzióbkiem o barwie beżowobrunatnej, zawierającym ok. 15 romboidalnych lub pryzmatycznych nasion koloru beżowego, podzielonych bruzdą na dwie nierówne części (podobnych do nasion gryki).
Korzeń
Mocny, palowy.
Występowanie
Pochodzi z Małej Azji i Rejonu Morza Śródziemnego. W Polsce roślina zawlekana i przejściowo dziczejąca z upraw. Preferuje gleby wapienne, żyzne, stanowiska zaciszne i słoneczne.
Właściwości kozieradki pospolitej
Przewód pokarmowy
Kozieradka zawiera aż do 30% substancji śluzowych, które działają osłaniająco i w połączeniu z pobudzającym wpływem goryczy rośliny skutecznie wspomagają funkcjonowanie układu pokarmowego. Stymuluje procesy trawienne, pobudza mechanizmy wydzielnicze, ułatwia wypróżnianie, wchłanianie pokarmów, a także przyswajanie składników odżywczych. Do tego powleka ściany żołądka, wspomaga leczenie wrzodów oraz łagodzi zapalenie błony śluzowej żołądka, dyspepsję i wzdęcia.
Wzmocnienie organizmu
Koniczyna grecka jest bogatym źródłem białka, witamin i związków mineralnych, a przy tym pobudza apetyt i ułatwia przytycie. Polecana jest w przypadku wychudzenia i anoreksji jako środek odżywczy, a także skutecznie wspomagający budowanie odporności organizmu, zwłaszcza w okresie rekonwalescencji po chorobach zakaźnych.
Układ krążenia
Badania potwierdzają słabe przeciwcukrzycowe właściwości, a zawarte w surowcu saponiny obniżają glikemię u ludzi z cukrzycą typu 2. Stymuluje wydzielanie insuliny, hamuje działanie enzymów podnoszących glikemię oraz blokuje rozwój katarakty. Do tego kozieradka obniża poziom cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów, chroniąc organizm przed miażdżycą.
Drobnoustroje
Ekstrakty z kozieradki wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne oraz przeciwpasożytnicze (przewód pokarmowy). Zwalcza m.in. gronkowca złocistego, E. Coli, pałeczkę zapalenia płuc, dwoinkę rzeżączki, pałeczkę ropy błękitnej, Salmonellę i rzęsistek pochwowy.
Kobiety i mężczyźni
Dodatkowo estrogenowe składniki czynne kozieradki stymulują laktację oraz łagodzą objawy menopauzy. Do tego redukuje ilość tkanki tłuszczowej i podwyższa stężenie testosteronu, przez co zalecana jest mężczyznom prowadzącym sportowy tryb życia.
Zewnętrznie
Stosowana zewnętrznie w formie ciepłych okładów (najlepiej kataplazmy) przyspiesza gojenie się ran, ropni, owrzodzeń i czyraków. Wspiera leczenie stanów zapalnych skóry, urazów, stłuczeń oraz hemoroidów. Do tego wspiera pielęgnację cery łojotokowej i trądzikowej, wzmacnia włosy, a w formie wcierki zapobiega wypadaniu włosów, łagodzi podrażnienia skóry głowy i stymuluje wzrost nowych kosmyków.
Rośliny o podobnym działaniu
Nieregularne wypróżnienia – Prawoślaz lekarski
Zaćma (katarakta) – Borówka czernica
Pasożyty – Bylica piołun
Laktacja – Trybula ogrodowa
Owrzodzenia – Nagietek lekarski
Przeciwwskazania do stosowania kozieradki
Uważać w przypadku tendencji do tycia, ponieważ zwiększa masę ciała. W przypadku nowotworu piersi, jajników i endometrium należy zasięgnąć opinii lekarza. Może zakłócać działanie leków przeciwzakrzepowych.
Pozyskiwanie
Zbierać na początku czerwca, można również z kwiatami. Suszyć w suszarce do warzyw w 50 stopniach lub przy użyciu piekarnika (z uchylonymi drzwiczkami). Nasiona można zbierać w sierpniu i wrześniu. Po zebraniu wyłuskać z owoców i odłożyć w zacienione, przewiewne miejsce do wysuszenia.
Składniki aktywne
rozwińSaponiny sterolowe – do 0,3%
Alkaloidy – trygonelina i fenugrekina
Izoflawonoidy – rotenoidy
Flawonoidy – witeksyna
Olejki eteryczne – sotolon, beta-elemen
Substancje śluzowe (do 30%) – galaktomannany
Lipidy, cholina, lecytyna
Witaminy – amid kwasu nikotynowego
Związki tłuszczowe – do 10%
Związki białkowe – do 30%
Gorycze
Przepisy z wykorzystaniem kozieradki
Odwar z kozieradki
Dawkowanie:Wzmocnienie odporności po chorobie lub antybiotykoterapii – 2 razy dziennie (najlepiej z łyżką miodu).
Problemy skórne, trądzik, wypryski – materiał moczymy w ciepłym odwarze i stosujemy miejscowo i regularnie, pozostawiając 10 minut.
Przygotowanie:Łyżka nasion, 200 ml wody.
Nasiona rozgnieć w moździerzu, a następnie wsyp do gotującej się wody. Gotuj jeszcze przez kilka minut pod przykryciem i pozostaw do ostygnięcia.
Napar z kozieradki
Dawkowanie:Pić małymi porcjami przez cały dzień.
Przygotowanie:2 łyżki nasion, 500 ml wody.
Nasiona delikatnie uprażyć na suchej patelni, żeby lekko zmieniły kolor. Zalać wodą, zagotować, a następnie zdjąć z ognia. Zaparzać pod przykryciem przez 10 minut.
Wywar z kozieradki
Dawkowanie:Zewnętrznie jako okłady dla skóry lub płukanka do słabych, wypadających włosów – stosować w miarę potrzeby.
Wewnętrznie na wątrobę (oczyszcza z toksyn i wzmacnia) – 3-4 razy dziennie po ½ szklanki.
Przygotowanie:3 łyżki nasion, 500 ml wody.
Zmielone nasiona zalać wodą i gotować przez 5 minut.
W przypadku cukrzycy – proporcja 1 łyżeczka zmielonej kozieradki na szklankę wody
Nalewka z kozieradki
Dawkowanie:Pić 3 razy dziennie, po 1 łyżce oraz przemywać nim skórę.
Przygotowanie:½ szklanki nasion, 250 ml czystej wódki 40-60%.
Nasiona zmielić, wsypać do słoika i zalać gorącą wódką. Odstawić na tydzień, a następnie przefiltrować i przelać.
Inne
Dawkowanie:Przygotowanie:
#1 w kosmetyce naturalnej kozieradka jest znakomity lekarstwem na wypadające włosy, a kompresy i maseczki dobrze wpływają na cerę z niedoskonałościami i trądzikiem.
2# stosowanie kozieradki dodatkowo powoduje przyrost masy mięśniowej. Zwiększa wytrzymałość mięśni oraz ogólną siłę.