Anethum graveolens

Koper ogrodowy

Koper wykorzystywany był jako roślina lecznicza już w czasach starożytnego Egiptu, a do dzisiaj prym w tej kwestii wiodą kraje skandynawskie. Stał się popularnym suplementem ze względu na swoje właściwości, przede wszystkim poprawiające trawienie, skutecznie niwelujące kolki i uspokajające niemowlęta. Najwięcej aromatu posiadają nasiona kopru, które wydzielają słodki zapach. Surowcem leczniczym wykorzystywanym w fitoterapii są jego owoce, czyli nasiona, z kolei w kuchni i przemyśle spożywczym jego ziele.

Galeria
Przepisy

źródło: Ettore Balocchi

źródło: Melody Zimmerman

źródło: Carl Lewis

źródło: Eran Finkle

źródło: Ventilago

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 50 do 120 cm.

Łodyga
Wzniesiona, wyprostowana, sinozielona, dęta, rozgałęziona, żeberkowana.

Liście
Delikatne, 3-4-krotnie pierzaste, odcinki nitkowate.

Kwiaty
Drobne, żółtego koloru, zebrane w baldach.

Owoc
Spłaszczona rozłupnia.

Występowanie
Pochodzi z południowej Europy, obecnie uprawiany na całym świecie (w Polsce w ogródkach). Rośnie na prawie każdym stanowisku.

zwiń

Właściwości kopru ogrodowego

Przewód pokarmowy

Koper posiada właściwości rozkurczowe, działające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, a także moczowych. Stymuluje produkcję soku żołądkowego, wspiera procesy trawienne, zwiększa przyswajanie składników pokarmowych, hamuje rozwój szkodliwych mikroorganizmów w układzie trawiennym oraz przywraca równowagę flory bakteryjnej jelit. Przyspiesza perystaltykę jelit, niweluje wzdęcia i czkawkę, wzmaga apetyt oraz łagodzi bóle brzucha i nudności. Jest skutecznym środkiem na kolki niemowlęce, niestrawności, refluks i kurczliwe dolegliwości żołądka i jelit. Ekstrakty z nasion chronią również błonę śluzową żołądka, obniżają jego kwasotę i działają odkażająco, zapobiegając przy tym wrzodom.

Układ krążenia

Obecne w surowcu związki flawonoidowe i kumarynowe wykazują korzystne działanie na układ krwionośny. Spazmolityczne działanie kopru oddziałuje na naczynia wieńcowe serca, łagodząc przewlekłą chorobę wieńcową (za wyjątkiem ostrej i podostrej choroby wieńcowej), zwłaszcza u osób starszych. Do tego wykazuje działanie antyseptyczne i wzmacnia układ naczyniowo-sercowy. Obniża stężenie trójglicerydów oraz cholesterolu LDL, a także podnosi poziom cholesterolu HDL.

Drobnoustroje

Olejek eteryczny ma działanie przeciwbakteryjne i zwalcza bakterie zakażające pokarm oraz wywołujące infekcje szpitalne. Do tego likwiduje mikroskopijne grzyby odpowiedzialne za infekcje płucne, trawienne i pochwowe.

Nowotwory

Roślina ta stosowana jest także w ramach profilaktyki antyrakowej, ponieważ wyprowadza z okrężnicy toksyczne substancje. Zawiera m.in. kwercetynę, która jest przeciwutleniaczem, a wysoka zawartość witaminy A (100g to 257% dziennego zapotrzebowania) zmniejsza ryzyko zachorowania na raka płuc i jamy ustnej.

Dolegliwości kobiece

Owoce pobudzają również laktację u karmiących matek oraz łagodzą bóle towarzyszące miesiączce. Związki kopru przenikają wtedy do mleka matki, działając delikatnie wiatropędnie na niemowlęta.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie w postaci okładów wspiera leczenie chorób dermatologicznych, takich jak ropne zapalenia skóry oraz różne schorzenia oczu.

Rośliny o podobnym działaniu

Praca jelit – Kminek zwyczajny
Choroba wieńcowa – Arnika górska
Nowotwory – Papryka roczna
Laktacja – Trybula ogrodowa
Schorzenia oczu – Chaber bławatek

Przeciwwskazania do stosowania kopru

Olejek eteryczny stosowany w dużych dawkach może powodować podrażnienie śluzówki przewodu pokarmowego, stany odurzenia, drgawki oraz odczyny alergiczne dróg oddechowych i skóry. Z olejku eterycznego z części nadziemnych nie powinny też korzystać kobiety ciężarne i karmiące. Preparaty przechowywać w zamkniętych opakowaniach w temp. nie wyższej niż 25 stopni, z dala od światła, wilgoci i wpływu obcych zapachów.

Pozyskiwanie

Świeże liście kopru najlepiej zrywać w okresie kwitnienia, choć można już po 4 tygodniach od wysiewu, na każdym etapie jej wzrostu. Dojrzałe owoce z kolei zbieramy w sierpniu, suszymy w miejscach przewiewnych i omłacamy.

Składniki aktywne

rozwiń

Olejek eteryczny (4%) – d-karwon (40-60%), d-limonen, felandren, terpinen
Olej tłusty – 18%
Związki białkowe – 15%
Taniny – proantocyjanidyny
Kwasy organiczne – kwas kawowy, kwas chlorogenowy
Flawonoidy – wicenina, mirycetyna, kemferol
Związki kumarynowe – eskuletyna, umbeliferon, skopoletyna, bergaten
Lipidy – nasiona
Witamina C – młode liście

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem kopru

Napar z owoców kopru

Dawkowanie:

1-3 łyżki po jedzeniu.

Niemowlęta – 2-3 ml/kg wagi ciała po karmieniu lub dodawać do butelki z mlekiem.

Przygotowanie:

½ łyżeczki ususzonych nasion, 250 ml wody.

Rozdrobnione nasiona zalewamy wrzątkiem i parzymy przez 10 minut, po czym dokładnie przecedzamy.

Olej z owoców kopru

Dawkowanie:

1 łyżeczka mieszanki, przed śniadaniem i obiadem, przez 8 dni.

Przygotowanie:

Stosunek 1:1 łyżeczki zmielonych nasion i ekologicznego oleju słonecznikowego, tłoczonego na zimno.

Zmielone nasiona wymieszać z olejem słonecznikowym. Kurację stosować przez 8 dni, po czym zrobić kilka dni przerwy i powtórzyć 2 razy cały proces.

Nalewka z owoców kopru

Dawkowanie:

2 łyżki stołowe, 3 razy dziennie po jedzeniu.

Przygotowanie:

50g suszonych nasion kopru, 1l białego wina wytrawnego gronowego, 50 ml spirytusu.

Nasiona wsypujemy do słoja i zalewamy winem i spirytusem. Całość mieszamy, szczelnie zamykamy i odstawiamy na 12 dni w ciepłe miejsce. Wstrząsamy słojem codziennie, po czym nalewkę filtrujemy i rozlewamy do butelek.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Żucie owoców kopru działa wspomagający w przypadku grypy, stanów zapalnych jamy ustnej, gardła oraz przy aftach.