Coriandrum sativum

Kolendra siewna

Kolendra, inaczej pieprz polski lub pieprzyk, jest jednym z najstarszych ziół przyprawowych uprawianych przez człowieka i wykorzystywanych zarówno w kuchni, jak i kosmetyce. Wszystkie jej części są jadalne, z kolei surowcem leczniczym stosowanym w ziołolecznictwie są jego liście oraz owoce (nasiona), głównie ze względu na swoje detoksykujące właściwości. Liście kolendry u podstawy przypominają włoską natkę pietruszki.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 30-80 cm.

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziona, żebrowana, nieowłosiona. Cała roślina wydziela zapach pluskiew.

Liście
Dolne pojedyncze, długoogonkowe, klapowe, o szerokich działkach; górne – podwójnie pierzastodzielne, o działkach równowąskich, podobnych do kopru.

Kwiaty
Jasnoróżowe lub białe, drobne, zebrane w baldachy złożone wyrastające na końcach rozgałęzień. Roślina miododajna. Kwiaty 5-krotne z 1 słupkiem i 5 pręcikami. Kwitnie od czerwca do lipca.

Owoce
Brunatny lub jasnobrunatny, bardziej lub mniej kulisty, o średnicy około 1,5–5 mm lub owalny, o długości 2–6 mm. Składa się z rozłupni, złożonej z rozłupek zwykle ściśle połączonych. Owoc jest nieowłosiony i posiada 10 falistych, lekko wzniesionych żeberek pierwotnych i 8 prostych, bardziej wyraźnych żeberek wtórnych. Młode owoce – zielone, przed dojrzewaniem różowieją, a dojrzałe przybierają barwę żółtawą.

Korzeń
Cienki, palowy, słabo rozgałęziony.

Występowanie
Kolendra pochodzi ze wschodniej części strefy śródziemnomorskiej. Obecnie uprawiana jest głównie w Europie, północnej Afryce i Azji. W Polsce czasem można spotkać dziko rosnącą, przeważnie hodowana jest na plantacjach. Lubi podłoże zasobne w próchnicę, piaszczysto-gliniaste.

zwiń

Właściwości kolendry siewnej

Przewód pokarmowy

Medycyna naturalna zaleca stosowanie owoców kolendry do łagodzenia zaburzeń układu pokarmowego i dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Stymuluje powolne trawienie, łagodzi niestrawność, wzdęcia, odbijanie oraz gazy jelitowe. Obecny w owocach olejek eteryczny (a w tym linalol) działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i poprawia perystaltykę jelit. Działa wiatropędnie, niweluje bóle brzucha, aerofagię, biegunki, a także łagodzi stany zapalne błony śluzowej żołądka.

Ekstrakty z kolendry wykazują także właściwości żółciopędne, poprawiając przepływ żółci i soku trzustkowego do dwunastnicy. Reguluje procesy trawienia, wzmaga łaknienie i wspomaga oczyszczanie wątroby.

Układ nerwowy

Linalol działa również uspokajająco, obniżając poziom lęku, działając sedatywnie i relaksująco na mięśnie. Zalecany jest w przypadku nerwicy wegetatywnej z dolegliwościami serca oraz w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego połączonego z trudnościami w zasypianiu.

Drobnoustroje

Olejek eteryczny jest środkiem antybakteryjnym, który w różnym stopniu hamuje rozwój patogenów, zwalcza je (gronkowiec złocisty, laseczka sienna, pałeczka ropy błękitnej, odmieniec pospolity) i wspomaga odbudowę flory bakteryjnej. Wspomaga leczenie zatruć pokarmowych, w tym bakterie Salmonelli czy E. Coli, zwalcza pasożyty i uodparnia organizm na zakażenia przenoszone przez przewód pokarmowy. Do tego skutecznie odstrasza insekty.

Układ krążenia

Zawarte w surowcu fitosterole pozytywnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy. Obniżają poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów, przez co wspomagają profilaktykę przeciwzawałową. Hamują wnikanie cholesterolu do przewodu pokarmowego i stymulują wydalanie go z organizmu. Do tego kolendra obniża poziom cukru we krwi, obniża ciśnienie tętnicze, a także stymuluje uwalnianie insuliny i jej działanie.

Oczyszczanie organizmu

Ważną właściwością kolendry jest jej zdolność do usuwania toksyn z organizmu, przez co zalecana jest osobom zamieszkującym tereny przemysłowe lub centrum miasta. Związki chemiczne obecne w liściach bardzo dobrze łączą się z metalami ciężkimi oraz przyspieszają ich wydalanie. Regularne stosowanie kolendry chroni przed zatruciem rtęcią i zwiększa wydalanie z moczem m.in. ołowiu i aluminium. Do tego liście kolendry, tak samo jak pietruszka, skutecznie odświeża oddech.

Zewnętrznie

Stosowana zewnętrznie posiada właściwości przeciwreumatyczne i przeciwartretyczne. W formie okładów miejscowych rozgrzewa skórę i łagodzi bóle o podłożu reumatycznym. Zmniejsza obrzęki, łagodzi stany zapalne skóry, działa dezynfekująco, antyseptycznie i przeciwutleniająco. Wspiera leczenie zaburzeń skórnych, w tym wypryski, suchość, oparzenia, czy infekcje grzybicze.

Rośliny o podobnym działaniu

Działanie rozkurczoweKminek zwyczajny
Nerwica wegetatywnaKozłek lekarski
Zawał sercaHerbata chińska
Oczyszczanie organizmuCzosnek niedźwiedzi
ObrzękiRuszczyk kolczasty

Przeciwwskazania do stosowania kolendry

Długotrwałe stosowanie kolendry wytrąca z organizmu witaminę B1, a jej niedobór może spowodować osłabienie, utratę koncentracji, zaburzenia układu krążenia i przewodu pokarmowego.
W takiej sytuacji wystarczy odstawić na jakiś czas kurację kolendrą lub uzupełnić braki witaminy B1, aby nie odczuć skutków ubocznych.

Pozyskiwanie

Kolendra musi zostać posiana samodzielnie, ale nie jest rośliną wymagającą i świetnie się czuje w doniczce. Kwiaty można zbierać na przełomie lipca i sierpnia (kiedy owoce przybiorą brunatny kolor). Liście najlepiej suszyć wieszając pęczki w przewiewnym, ciemnym miejscu.

Składniki aktywne

rozwiń

Polifenole – flawonoidy, kwasy fenolowe
Kwasy polifenolowe – kwas kawowy i chlorogenowy
Hydrokumaryny i izokumaryny
Triterpeny – koriandrol
Fitosterole – beta-sytosterol
Kwas petroselinowy – nasiona
Olejki eteryczne (do 1,5%) – decenal, decanal, linalol (70%), geraniol, limonen
Olej tłusty – do 20%
Związki białkowe i cukrowe – do 17%
Węglowodany – w tym mannit

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem kolendry

Napar z kolendry

Dawkowanie:

½ szklanki, 2-3 razy dziennie przed posiłkiem.

Przygotowanie:

Łyżeczka owoców, 200 ml wody.

Owoce zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem przez 30 minut.

Nalewka z kolendry

Dawkowanie:

3 razy dziennie, po 10 kropli.

Przygotowanie:

½ szklanki nasion kolendry, ½ szklanki octu jabłkowego, ½ szklanki wody.

Nasiona zmiel przy pomocy moździerzu lub w młynku. Wymieszaj je z octem i wodą, a następnie odstaw w ciemne, chłodne miejsce na okres 2 tygodni, codziennie wstrząsając. Po tym czasie przelać do butelki.

Olejek z kolendry

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Garść nasion kolendry, oliwa z oliwek.

Nasiona rozgnieść, a następnie zagotować. Przestudzone i odcedzone nasiona zalać oliwą z oliwek.