Aesculus hippocastanum

Kasztanowiec zwyczajny

Nazywany również kasztanowcem indyjskim, jest drzewem pochodzącym.. z Bałkanów. Jego owoce nie są jadalne ze względu na obecną toksyczną eskulinę, która zanika w trakcie procesu ekstrakcji. Ze względu na bardzo dużą ilość wartościowych substancji w białych kwiatach, nasionach i korze, stał się bardzo popularną rośliną wykorzystywaną do produkcji środków leczniczych oraz kosmetyków. Drzewo to nie tylko wzmacnia naczynia krwionośne, ale też skutecznie zwalcza cellulit.

Galeria

źródło: Alex Basov

źródło: Nacho

źródło: Artur Łuczka

źródło: Daniel Jolivet

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 25 m.

Pień
Pokryty szarą i łuszczącą się korą. Drewno jest miękkie. Korona jest gęsta, rozbudowana, kopulasta.

Liście
Długoogonkowe, dłoniaste, złożone z 5-6 listków, odwrotnie jajowate, krawędź piłkowana. Młode liście są owłosione.

Kwiaty
Białe z żółtoczerwonymi plamami, kwiatostany są świecowate, stożkowate. Kwiaty są miododajne.

Owoc
Kolczasta, pękająca torebka z kasztanem w środku. W jednej torebce może się znajdować do 3 kasztanów. Owoce są niejadalne dla ludzi, są natomiast zjadane przez leśne zwierzęta.

Występowanie
Pochodzi z Grecji, południowej części Azji Mniejszej oraz Iranu. Preferuje żyzne gleby, z dużą zawartością wapnia i stanowiska słoneczne ale rośnie także w cieniu.

zwiń

Właściwości kasztanowca zwyczajnego

Układ krążenia i obrzęki

Obecna w kasztanowcu escyna jest jego głównym składnikiem aktywnym, który skutecznie wspomaga leczenie zaburzeń krążenia. Wzmacnia i przywraca elastyczność naczyniom włosowatym oraz naczyniom obwodowym, zmniejsza przepuszczalność naczyń oraz przyspiesza resorpcję obrzęku. [1] Kasztanowiec jest skutecznym środkiem na chroniczną niewydolność żylną, hemoroidy, krwawe wybroczyny, a także obrzęki spowodowane operacjami, urazami mechanicznymi, stłuczeniami, stanem zapalnym, itp. – zarówno w przypadku skóry i tkanki podskórnej, jak i obrzękach głośni, płuc, czy mózgu. [3] Do tego zwalcza owrzodzenia żylakowate, zapalenia ścięgien, łagodzi ból i swędzenie oraz wzmacnia żyły i zapobiega puchnięciu. [1], [2]

Badania potwierdzają, że jego właściwości łagodzące niewydolność żylną są tak samo skutecznie, jak przeciwżylakowe podkolanówki i pończochy. Preparaty z kasztanowca zalecane są osobom, które dużo czasu spędzają, stojąc lub siedząc, ponieważ brak ruchu utrudnia przepływ krwi i sprzyja tworzeniu się obrzęków. [1] Ekstrakty mogą być również pomocniczo stosowane w celu obniżenia cukru we krwi, ponieważ escyna wykazuje działanie hipoglikemiczne. [10]

Zakrzepy oraz wysięki

Ponadto badania potwierdziły, że escyna, wraz z flawonoidami, opóźniają krzepnięcie krwi i ją rozrzedzają. [9] Usprawniają przy tym przepływ krwi, zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów wewnątrzkomórkowych, poprawiają krążenie obwodowe oraz ukrwienie wszystkich narządów i skóry. [1] Warto je stosować w leczeniu zastojów żylnych, zakrzepowych zapaleń żył i wszelkich zaburzeniach w ukrwieniu tkanek powodujących uczucie zimna, mrowienie, czy kurczące się mięśnie. Do tego pomagają zwalczyć krwiaki, wysięki, krwawe nacieki oraz odmrożenia. [2] Kora wykazuje skuteczniejsze działanie przeciwwysiękowe, przeciwzapalne oraz antybakteryjne, natomiast kwiaty i nasiona przewyższają korę w działaniu przeciwobrzękowym. [3]

Przewód pokarmowy i drobnoustroje

Zawarte w surowcu garbniki działają rozkurczowo na układ pokarmowy, a do tego posiadają właściwości przeciwbakteryjne i odtruwające. Pomocniczo łagodzą stany zapalne przewodu pokarmowego, regulują rozwój flory bakteryjnej w jelitach, poprawiają apetyt i wykazują działanie wspomagające w przypadku nieżytu żołądka i jelit. Z kolei ściągające właściwości kory kasztanowca polecane są w przypadku łagodnej biegunki. Z kolei zawarta w surowcu β-alescyna jest skutecznym środkiem przeciwbakteryjnym, głównie wobec bakterii Gram-dodatnich, takich jak Gronkowiec skórny i złocisty (w sposób zależny od stężenia). [4]

Działanie antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe

Jak pokazują badania, ekstrakty z kasztanowca wykazują zauważalne działanie przeciwutleniające i przeciwstarzeniowe. Co ciekawe, cały ekstrakt wykazywał lepsze właściwości przeciwrodnikowe w porównaniu z jego głównym składnikiem aktywnym, escyną, prawdopodobnie ze względu na potencjalne synergistyczne oddziaływanie z mieszaniną związków obecnych w ekstrakcie roślinnym. [5] Badania kliniczne pod kątem działania przeciwzmarszczkowego przeprowadzono na 40 zdrowych ochotniczkach. Preparat w postaci żelu zawierający 3% ekstraktu stosowano miejscowo na skórę wokół oczu trzy razy dziennie przez dziewięć tygodni. Po sześciu tygodniach zaobserwowano znaczące obniżenie punktacji zmarszczek w kącikach oczu lub na skórze dolnej powieki w porównaniu z grupą kontrolną. Po dziewięciu tygodniach uzyskano podobne wyniki. Łącznie nasze wyniki sugerują, że wyciąg z kasztanowca może generować siły skurczowe w fibroblastach i jest silnym składnikiem przeciwstarzeniowym. [6]

Zewnętrznie

Wyciągi z kasztanowca, dzięki obecnym flawonoidom i kumarynom, stosowane są do poprawiania napięcia skóry, zwężania porów oraz pielęgnacji cery naczynkowej. Ekstrakty z kasztanowca mogę okazać się przydatne w poprawie gojenia ostrych ran skóry. [7] Do tego działają przeciwzapalnie, ściągająco, wspierają leczenie odmrożeń, oparzeń I i II stopnia i siniaków. [9] Zmniejszają zapalenia ścięgien, poprawiają krążenie krwi w skórze i przyspieszają wchłanianie się krwiaków. [3] Kasztanowiec skutecznie poprawia krążenie krwi w tkance podskórnej, przez co ułatwia usuwanie z niej toksyn, jednocześnie likwiduje cellulit. [8] Do tego odwary z liści i kory pomagają obniżyć gorączkę malaryczną.

 

[1] Źródło: Aesculus hippocastanum (Horse chestnut). Monograph, 2009
[2] Źródło: Clinical efficacy of horsechestnut seed extract in the treatment of venous ulceration, 2006
[3] Źródło: Escin: a review of its anti-edematous, anti-inflammatory, and venotonic properties, 2019
[4] Źródło: Aesculus hippocastanum-Derived Extract β-Aescin and In vitro Antibacterial Activity, 2021
[5] Źródło: Antioxidant potential of Aesculus hippocastanum extract and escin against reactive oxygen and nitrogen species, 2015
[6] Źródło: A horse chestnut extract, which induces contraction forces in fibroblasts, is a potent anti-aging ingredient, 2006
[7] Źródło: Aesculus hippocastanum L. Extract Does Not Induce Fibroblast to Myofibroblast Conversion but Increases Extracellular Matrix Production In Vitro Leading to Increased Wound Tensile Strength in Rats, 2020
[8] Źródło: Neurobehavioral Effects of β-Escin, 2019
[9] Źródło: Flavonoids from the flowers of Aesculus hippocastanum, 2011
[10] Źródło: Hypoglycemic and Anti-Inflammatory Effects of Triterpene Glycoside Fractions from Aeculus hippocastanum Seeds, 2021

Rośliny o podobnym działaniu

Niewydolność żylna (żylaki)Ruszczyk kolczasty
ZakrzepicaOrzech włoski
Flora bakteryjnaSzałwia lekarska
CellulitPrzywrotnik pospolity

Przeciwwskazania do stosowania kasztanowca

Nie stosować w przypadku niewydolności nerek. Nie stosować w czasie ciąży. Unikać połączenia z lekami zawierającymi cefalosporynę, antybiotykami aminoglikozydowymi oraz ze środkami o działaniu przeciwzakrzepowym. Kasztanowiec zwyczajny może nasilać bądź osłabiać ich działanie lub działać toksycznie w połączeniu z nimi.

Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi są objawy żołądkowo-jelitowe, zawroty głowy, bóle głowy i świąd. Działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego są najczęściej związane z za dużymi dawkami. W przypadku escyny zawartej w surowcu stosowanej miejscowo, rzadkie odnotowano rzadkie przypadki ostrej reakcji anafilaktycznej. [1]

[1] Źródło: Aesculus hippocastanum (Horse chestnut). Monograph, 2009

Pozyskiwanie

Kwitnące kwiatostany ścinamy w całości i delikatnie układamy w koszyku. Obrywamy kwiaty od kiści i układamy cienką warstwą na papierze. Suszymy w przewiewnym, ciemnym miejscu w temperaturze otoczenia. Kwiaty przechowujemy w chłodnym miejscu, w szczelnych, naturalnych opakowaniach. Korę pozyskujemy z 3-5 letnich, zdrowych gałązek. Nacinamy je wzdłuż i odrywamy od łyka. Następnie tniemy na kilkunastocentymetrowe kawałki i suszymy w suszarni lub na słońcu. Gałązki możemy zrywać tylko z drzew już ściętych lub przeznaczonych do ścięcia. W korę najlepiej zaopatrzyć się w sklepie.

Składniki aktywne

rozwiń

Nasiona
Escyna – 3-13%
Flawonoidy (0,15%) – pochodne kwercetyny
Związki kumarynowe
Garbniki
Karotenoidy

Kwiaty
Escyna
Flawonoidy – pochodne kemferolu i izokwercetyny
Kumaryny – eskulina i fraksyna
Cukry
Kwasy polifenolowe – kwas chlorogenowy
Garbniki

Liście
Flawonoidy – pochodne kemferolu i kwercetyny
Escyna
Związki kumarynowe

Kora
Hydroksykumaryny – eskulina i fraksyna
Flawonoidy
Garbniki
Trójterpeny

zwiń

Przepisy z kasztanowca zwyczajnego

Nalewka na kwiatach kasztanowca

Dawkowanie:

5 kropli na 1 łyżkę wody, 3 razy dziennie przed posiłkiem.

Przygotowanie:

5 gałązek kwiatostanu kasztanowca, 500 ml spirytusu 45%.

Do słoja wkładamy kwiaty kasztanowca i zalewamy je wódką. Słój odstawiamy w ciemne miejsce na 6 tygodni. Na koniec nalewkę przecedzamy przez gazę i przelewamy do butelek.

Napar z kwiatów kasztanowca

Dawkowanie:

Pijemy ciepły napar, 2 razy dziennie.

Przygotowanie:

Czubata łyżka suszonych kwiatów kasztanowca, 250 ml wody.

Suszone kwiaty zalewamy wrzątkiem i parzymy pod przykryciem przez 15 minut, po czym odcedzamy.

Wyciąg z kwiatów kasztanowca do kąpieli

Dawkowanie:

Co tydzień aż do skutku, nie dłużej niż 30 minut,

Przygotowanie:

2 garści kwiatów kasztanowca, 1,5 L wody.

Kwiaty zalewamy w garnku zimną wodą i odstawiamy je na 12 godzin. Po tym czasie płyn podgrzewamy, ale nie doprowadzamy do wrzenia. Gdy będzie wystarczająco ciepły to wlewamy go do wanny z ciepłą, nie gorącą wodą.

Maść z kasztanowca

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

5 łyżek kwiatów kasztanowca, 3 łyżki suszonej kory kasztanowca, 3 łyżki suszonego ziela ruty, 2 łyżki ziela nostrzyka żółtego, półtora kostki smalcu wieprzowego.

Smalec rozpuszczamy w kąpieli wodnej, dodajemy resztę składników (warto dodać też czubatą łyżkę kwiatów nagietka) i mieszamy drewnianą łyżką. Gotujemy na małym ogniu przez 5 godzin, po czym odstawiamy do wystygnięcia. Następnego dnia czynność powtarzamy. Przecedzamy całość przez gazę, a zioła wyciskamy. Maść przelewamy do wyparzonych słoików i odstawiamy do zastygnięcia.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Noszenie kasztanów w kieszeni lub włożone do łóżka przynoszą ulgę w bólach reumatycznych, rwie kulszowej, nerwobólach i bólach mięśniowych. Wykorzystywany też jest jako doskonały środek chroniący przed promieniowaniem urządzeń elektronicznych i cieków wodnych.