Sinapis

Gorczyca

Roślina, której zastosowanie jest bardzo powszechne w gastronomii, jest również od wieków stosowana w medycynie ludowej. Jej nazwa powiązana jest ze specyficznym goryczkowatym smakiem nasion. Kojarzona głównie z musztardą i właściwościami konserwującymi, posiada również szerokie spektrum właściwości ziołoleczniczych. Stosowane w lecznictwie są 2 gatunki gorczycy – biała oraz sarepska, a wykorzystywane są ich owoce (nasiona) oraz liście.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 20-80 cm.

Łodyga
Prosto wzniesiona, rozgałęziona i szorstko owłosiona; dochodzi do 0,6 metra wysokości, a na dobrej i odpowiednio wilgotnej ziemi nawet wyżej.

Liście
Ogonkowe, naprzemianległe, słabo owłosione i wszystkie, włącznie z górnymi, pierzastodzielne, o działkach nierówno i tępo ząbkowanych.

Kwiaty
Pachnące, złocistożółte; o 4 działkach kielicha i 4 płatkach korony ułożonych na krzyż, odchylone prawie pod kątem prostym, oraz 6 pręcików (4 dłuższe i 2 krótsze) i l słupek. W czasie kwitnienia wierzchołek kwiatostanu przypomina baldachogrono i ma na obwodzie kwiaty w pełni rozwoju, a w środku kwiaty najmłodsze i pączki kwiatowe.

Owoce
Krótkie okrągławe łuszczyny, mocno odchylone na zewnątrz i szorstko owłosione. Dojrzałe łuszczyny pękają, odsłaniając błoniastą przegrodę, do której po obu stronach są przymocowane nasiona.

Nasiona
Okrągłe, koloru jasnożółtego; dojrzałe bardzo łatwo się osypują.

Korzeń
Białawy, rozgałęziony.

Występowanie
Występuje w rejonie śródziemnomorskim i w Azji. Rodzimy obszar jej występowania to Europa Południowa. Jest także uprawiana w Ameryce Północnej.

zwiń

Właściwości gorczycy

Przewód pokarmowy

Swoje właściwości ziarna gorczycy białej zawdzięczają głównie wysokiej zawartości związków śluzowych, dzięki którym są skutecznym środkiem w przypadku schorzeń układu pokarmowego. Spożywanie nasion tworzy ochronną warstwę na błonie śluzowej żołądka, stymuluje trawienie i pobudza wydzielanie soku żołądkowego, co wspiera leczenie niestrawności. Zmniejsza stany zapalne oraz nieżyt żołądka i jelit, łagodzi bóle żołądka, obniża nadkwasotę i ochroni przed podrażnieniem żołądka (napar lub rozdrobnione nasiona).

Dodatkową ich właściwością jest pęcznienie, co powoduje delikatne przeczyszczenie organizmu, eliminację zaparć, w tym atonicznych oraz uczucie sytości (całe nasiona). Regularne spożywanie gorczycy usprawnia aktywność motoryczną przewodu pokarmowego, przez co jest polecana w terapiach odchudzających.

Drobnoustroje

Badania potwierdzają także przeciwbakteryjne i przeciwgrzybowe właściwości gorczycy sarepskiej. Zwalcza ona pałeczkę okrężnicy oraz pałeczkę ropy błękitnej, która wywołuje infekcje szpitalne. Do tego obniża poziom cukru we krwi, a ekstrakty z jej liści hamują stres oksydacyjny oraz rozwój katarakty (zaćma).

Zatoki

Gorczyca jest także skutecznym środkiem na zapalenie zatok, przyspieszając udrożnienie dróg oddechowych. Wystarczy wsypać nasiona gorczycy do płóciennego woreczka, podgrzać i przyłożyć do policzków i czoła.

Stawy

Gorczyca biała emituje pozytywne promieniowanie, dzięki czemu jest bardzo skutecznym środkiem w przypadku problemów ze stawami. Łagodzi stany zapalne stawów oraz przynosi ulgę w przypadku bólu mięśni, kości, stawów, pleców, stóp, przy bólach reumatycznych oraz artretycznych. Do tego wspomaga regenerację komórek oraz stymuluje wegetatywny układ nerwowy.

Rośliny o podobnym działaniu

NadkwasotaRobinia akacjowa
Zaparcia atoniczneKruszyna pospolita
Pałeczka ropy błękitnejKozieradka pospolita
ZatokiLippia trójlistna
Zapalenie stawówCzosnek niedźwiedzi

Przeciwwskazania do stosowania gorczycy

Ważne jest, aby nie przekraczać zalecanych dziennych dawek, ponieważ można podrażnić układ pokarmowy, gardło, nerki, drogi moczowe lub skórę. Unikać gorczycy powinny również osoby z chorobami tarczycy oraz osoby, które mają problem z utrzymaniem prawidłowego poziomu cukru.
Nie dla kobiet w ciąży i karmiących. Nadmiar może również wywołać biegunkę i trudności w oddychaniu.

Pozyskiwanie

Gorczyca biała ma krótki okres wegetacji i nie wymaga stosowania obornika, a zasiana wcześnie, rośnie bardzo szybko. Ze względu na nierównomierne dojrzewanie nasion, nie należy czekać ze zbiorem do pełnej ich dojrzałości. Najlepiej zbierać rano, jedno lub dwuetapowo. Musimy zadbać również o to, aby przechowywane nasiona były suche.

Składniki aktywne

rozwiń

Związki siarki – glukozynolaty
Olejek eteryczny – izotiocyjaniany allilu
Triterpeny
Fitosterole
Lipidy – kwas erukowy
Albumina
Polifenole – flawonoidy, kwasy fenolowe (liście)

Nasiona
śluzy (15-18%)
olej tłusty (22-35%)
glikozydy (do 2,5% synalbiny odmiana biała i do 7% synigryny odmiana czarna)

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem gorczycy

Macerat z nasion gorczycy

Dawkowanie:

Pić regularnie każdego wieczoru.

Przygotowanie:

Pół łyżeczki nasion, 200 ml wody.

Rozdrobnione nasiona gorczycy zalać i wymieszać z letnią wodą i zostawić na chwilę do spęcznienia.

Odwar z gorczycy

Dawkowanie:

Regularnie 3-4 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżka nasion, 200 ml wody.

Nasiona zalej wodą w garnku i delikatnie doprowadź do wrzenia, a następnie gotuj przez kilka minut.

Okład z gorczycy

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

100g mąki gorczycznej lub rozdrobnione nasiona gorczycy, woda.

Mąkę lub nasiona wymieszać z ciepłą wodą na gęstą papkę. Rozsmarować na lnianej ściereczce i położyć na bolące miejsce nie dłużej niż 10 minut. Po zabiegu umyć miejsce ciepłą wodą.

W przypadku reumatyzmu, bólu mięśni, skręceniach i zwichnięciach wymieszać ze spirytusem.

Napar z gorczycy

Dawkowanie:

3-4 razy dziennie.

Przygotowanie:

5g nasion, ½ szklanki wody.

Nasiona zalać wodą i gotować przez 20 minut, następnie przecedzić do termosu.

Maść z gorczycy

Dawkowanie:

Smarować miejscowo wieczorem, przed snem.

Przygotowanie:

50 g gorczycy, 50 g kamfory, 10 g spirytusu, 100 g surowego białka z jajka.

Wlać spirytus i kamforę do słoika, wsypać gorczycę i dodać białko. Mieszać, dopóki nie powstanie maść. Przechowywać w lodówce, a przed zastosowaniem lekko podgrzać. Nie wcierać do całkowitego wchłonięcia, najlepiej po 20 minutach zetrzeć ręcznikiem zmoczonym w ciepłej wodzie.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Na bóle reumatyczne, mięśni i stawów sprawdza się woreczek z gorczycy. Umieść nasiona w płóciennym woreczku i przyłóż w bolące miejsce na całą noc lub zamocuj, żeby nosić w ciągu dnia. Podgrzany woreczek, przyłożony do czoła pomaga przy bólu zatok.

2# Olej z gorczycy białej ma właściwości zmiękczające i nawilżające skórę. Regularnie stosowany zmniejsza łuszczenie się skóry. Można go też wmasowywać w skórę głowy oraz włosy, żeby zapobiec wypadaniu włosów i pozbyć się łupieżu.

3# Antyoksydacyjne właściwości gorczycy potwierdzają, że może być wykorzystywana jako konserwant spożywczy.