Glistnik jaskółcze ziele

Morfologia

Właściwości glistnika jaskółcze ziele

Przewód pokarmowy i stany zapalne

Stosowany wewnętrznie glistnik wykazuje silnie i skutecznie działanie przeciwskurczowe i przeciwbólowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i narządów rodnych. Z kolei aktywność przeciwzapalna rośliny, może być związana z jego działaniem termooczyszczającym i usuwającym zastój krwi. Alkaloidy występujące w surowcu wykazują działanie przeciwbólowe, podobne do działania morfiny, który może utrzymywać się przez 4-48 godzin. [1] Działa chwilę po podaniu, łagodząc lekkie stany skurczowe oraz związany z nimi ból, poprawiając pracę jelit i przewodów żółciowych, a także regulując perystaltykę. Ekstrakty wodno-alkoholowe skutecznie leczą bóle brzucha oraz dolegliwości w nadbrzuszu lub skurcze w obrębie układu żółciowego i/lub górnego odcinka przewodu pokarmowego. Łagodzą kolkę jelitową i wątrobową, wzdęcia, biegunki oraz zaparcia, ostre i przewlekłe stany zapalne dróg żółciowych oraz łagodzi bóle menstruacyjne. [2]

Ekstrakt hydro-alkoholowy, jako silny środek łagodzący, wykazuje szczególną skuteczność w usuwaniu niedrożności wątroby. [1]  Ponadto, wyciąg stymuluje trawienie, łagodzi choroby wątroby, hamuje rozwój wrzodów żołądka. Działa żółciopędnie, niweluje zastój żółci, niestrawność oraz wspiera leczenie kamicy żółciowej i alkoholowego toksycznego uszkodzenia wątroby. [2] Tradycyjna Medycyna Chińska wykorzystuje jaskółcze ziele również w celu stymulowania diurezy w obrzękach, wodobrzuszu, a także do leczenia żółtaczki. [3]

Drobnoustroje

Jaskółcze ziele jest wymieniane jako jedna z najbardziej aktywnych roślin przeciwbakteryjnych w badaniu przesiewowym przeprowadzonym w 2002 r. Surowe ekstrakty i kilka alkaloidów wyizolowanych z surowca wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. [7] Testy potwierdzają, że jaskółcze ziele posiada również przeciwalergiczne właściwości. Dzięki obecnej sangwinarynie hamuje rozwój bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, patogennych grzybów, czy pasożytniczych pierwotniaków. [4]

Wykazuje działanie wobec bakterii: Gronkowca złocistego odpornego na metycylinę, Laseczkę woskową i wąglika, Streptococcus mutans, enterokoki; wirusów: HIV-1, wirus opryszczki, wirus ospy, wirusy grypy; grzybów: lekoopornych (w tym Gronowiec szary), Candida albicans i Fusarium oxysporum, a także wykazuje silny potencjał antykariogenny (przeciwpróchniczy – zwalcza 98% bakterii znajdujących się na płytce nazębnej). [1], [5], [6] Do tego ekstrakt wodno-alkoholowy zmniejsza lub zwalcza wstrząs anafilaktyczny i histaminowy oraz nietolerancje pokarmowe. [1]

Nowotwory i odporność organizmu

Z kolei alkaloidy obecne w glistniku wykazują interesujący potencjał przeciwnowotworowy. Działają toksycznie dla komórek nowotworowych, hamują ich rozwój, a także uśmiercają je w sposób podobny do niektórych leków stosowanych w chemioterapii. Badania potwierdzają jego wpływ na rozwój mięsaka, raka piersi, gruczolaka i chłoniaka. Preparaty polecane są jako czynnik uwrażliwiający komórki nowotworowe na działanie cis-platyny. [9] Ekstrakt z jaskółczego ziela wykazuje również aktywność radioprotekcyjną, która nie tylko sprzyjała przeżyciu myszy przy śmiertelnych dawkach napromieniowania, ale także minimalizuje skutki napromieniowanie w układzie endokrynnym zwierząt doświadczalnych. [10]

Badania kliniczne na ludziach wykazały, że jaskółcze ziele poprawia odporność komórkową i humoralną, odporność nieswoistą i sprzyja zmniejszeniu liczby nawrotów u dzieci z przewlekłym zapaleniem migdałków. [8] Polecana jest więc w przypadku gorączki, przeziębienia i osłabionej odporności. Niska odporność i powtarzające się infekcje stanowią jeden z objawów wilgotnego gorąca. Działanie immunomodulacyjne, w tym mitogenne na komórki śledziony, a także gastroprotekcyjne może być związane z osuszającym i termoochronnym działaniem surowca. [1]

Układ nerwowy i osteoporoza

Glistnik posiada również lekkie właściwości uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy. Stosowany jest w celu ułatwienia zasypiania, w stanach rozdrażnienia i poddenerwowania. Wykazuje działanie antydepresyjnie, przeciwlękowe, a także ochronne na komórki nerwowe, przez co potencjalnie może wspierać leczenie choroby Alzheimera oraz padaczki. [12]

Surowiec, ze względu na działanie stymulujące produkcję  estrogenów, zapobiega zmniejszeniu gęstości mineralnej kości udowej, co prowadzi do wniosków, że może być on stosowany w terapiach przeciwko osteoporozie. [11]

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie (zwłaszcza sok mleczny z glistnika – lateks) ma działanie przeciwwirusowe i bakteriobójcze, stąd wykorzystywany jest do leczenia kurzajek wywołanych m.in. wirusem HPV oraz innych chorób skóry. Wspiera leczenie grzybicy wysiękowej, wyprzeniowej i rogowaciejąco-łuszczącej, bakteryjnych zakażeń skóry, w tym ropiejących oraz ze stanem zapalnym. [5], [7] Do tego łagodzi wyprysk niemowlęcy i młodzieńczy, rzęsistkowe zapalenie pochwy, szyjki macicy, ujścia cewki moczowej, czy sromu. Lateks zalecany jest także w przypadku kłykcin oraz przy gruźliczych ogniskach skórnych. W formie płukanek pomaga zwalczyć infekcje jamy ustnej. Sok jest również dobrym środkiem do gojenia starych i nie reagujących na leczenie owrzodzeń skóry, a także do usuwania zmętnień rogówki (sok zmieszany z wodą jako woda do oczu). [1]

[1] Źródło: Chelidonium majus – an Integrative Review: Traditional Knowledge versus Modern Findings, 2010
[2] Źródło: Principles and Practice of Phytotherapy, 2013
[3] Źródło: The Pharmacology of Chinese Herbs, 1999
[4] Źródło: Screening of some Siberian medicinal plants for antimicrobial activity, 2002
[5] Źródło: Antibacterial alkaloids from chelidonium majus linn (papaveraceae) against clinical isolates of methicillin-resistant Staphylococcus aureus, 2008
[6] Źródło: Effect of Chelerythrine on cell surface hydrophobicity and adherence of Streptococcus mutans, 2007
[7] Źródło: Antifungal activity of the benzo[c]phenanthridine alkaloids from Chelidonium majus Linn against resistant clinical yeast isolates, 2009
[8] Źródło: A comparative study of conservative treatment schemes in chronic tonsillitis in children, 1998
[9] Źródło: Proapoptotic activity of Ukrain is based on Chelidonium majus L. alkaloids and mediated via a mitochondrial death pathway, 2006
[10] Źródło: Radiomodification effects of Ukrain, a cytostatic and immunomodulating drug, on intracellular glucocorticoid reception during short-term gamma-irradiation, 2000
[11] Źródło: Ukrain (NSC-631570) influences on bone status: a review, 2000
[12] Źródło: Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) we współczesnej terapii – wskazania i bezpieczeństwo stosowania, 2011

Rośliny o podobnym działaniu

Działanie rozkurczowe – Rumian rzymski
Pasożyty – Bylica piołun
Nowotwory – Brzoza brodawkowata
Alzheimer – Galangal
Grzybica – Sosna zwyczajna

Przeciwwskazania do stosowania glistnika

Należy zwrócić szczególną uwagę, aby sok z glistnika nie miał kontaktu z oczami, ponieważ może wywoływać reakcję alergiczną skóry. Nie stosować soku doustnie. Nie przekraczać zalecanych dawek. Poważne efekty uboczne najczęściej wynikają z niewłaściwego samoleczenia. Żaden konkretny składnik nie został bezpośrednio powiązany z toksycznością zioła. Wręcz przeciwnie, sugeruje się, że interakcje lekowe, a nie wewnętrzna toksyczność są odpowiedzialne za zgłoszone przypadki. Należy również wziąć pod uwagę indywidualną nadwrażliwość lub alergię. Lateks zawarty w świeżej roślinie jest również prawdopodobnie bardziej toksyczny lub alergizujący niż materiał suszony. [4]

Nie stosować dłużej niż 2 miesiące. Po 1 miesiącu kuracji wskazana jest kontrola enzymów wątrobowych. Nie przyjmować doustnie przy chorej wątrobie lub podczas zażywania substancji szkodliwych dla wątroby. [1] W przypadku np. ostrego cholestatycznego zapalenia wątroby, wszyscy pacjenci całkowicie wyzdrowieli po odstawieniu jaskółczego ziela. Powrót do zdrowia był szybki, a funkcje wątroby wróciły do normy w ciągu kilku miesięcy. [2] Przyjmowanie doustnie świeżych liści oraz lateksu może powodować poważne problemy trawienne. Nie stosować w przypadku jaskry oraz ciąży. [4]

Surowiec może również wykazywać działanie fototoksyczne. Wyciąg roślinny wywołał obrzęk po oparzeniu słonecznym i tworzenie się komórek oparzeniowych u myszy. [3]

[1] Źródło: Chelidonium majus – an Integrative Review: Traditional Knowledge versus Modern Findings, 2010
[2] Źródło: 58-jähriger Patient mit schwerer cholestatischer Hepatitis, 2006
[3] Źródło: Evaluation of the phototoxic potential of plants used in oriental medicine, 2010
[4] Źródło: Greater Celandine’s Ups and Downs−21 Centuries of Medicinal Uses of Chelidonium majus From the Viewpoint of Today’s Pharmacology, 2018

Pozyskiwanie

Roślinę zrywamy od wiosny do jesieni, głównie gałązki glistnika i układamy je w koszyku. Ziele należy zbierać w rękawiczkach i chronić przed dziećmi. Suszymy na cienkiej warstwie papieru, w przewiewnym, ciepłym i zacienionym miejscu. Korzenie wymagają szybkiego oczyszczenia i delikatnego suszenia, najlepiej w temperaturze nieprzekraczającej 50 stopni.

Składniki aktywne

Przepisy z glistnika jaskółcze ziele