Fiołek trójbarwny

Morfologia fiołka trójbarwnego

Właściwości fiołka

Układ moczowy

Ziele fiołka wykazuje właściwości diuretyczne, oczyszczające i łagodzące dolegliwości układu moczowego. Zwiększa ilość wydalanego moczu oraz szkodliwych produktów przemiany materii. Jego odtruwające działanie jest szczególnie pomocnicze w przypadku przewlekłych chorób metabolicznych, w tym reumatyzmu, artretyzmu, gościu stawowym, a także przy schorzeniach skóry. [1] Wspomaga leczenie zaburzeń oddawania moczu, przewlekłych stanów zapalnych dróg moczowych, tendencji do kamicy moczowej, a także uszkodzeń nerek spowodowanych m.in. chininą, kwasem mlekowym, czy niektórymi antybiotykami. [11]

Układ nerwowy

Jak wykazują najnowsze badania, surowiec oraz jego wodno-alkoholowe ekstrakty wykazują działanie przeciwdrgawkowe, które skutecznie opóźnia pierwsze uogólnione napady toniczno-kloniczne. Jest więc środkiem, który warto wprowadzić do codziennej terapii padaczki. [2] Ponadto doniesiono, że wodno-alkoholowy ekstrakt ma działanie przedłużające sen poprzez pozytywną modulację allosteryczną receptorów GABA. [3]

Układ krążenia

Wysoka zawartość bioflawonoidów obecna w surowcu korzystnie wpływa na układ krwionośny oraz oczy. Ekstrakty z fiołka oczyszczają krew, wzmacniają ściany naczyń włosowatych, zmniejszają przepuszczalność naczynek oraz wspierają leczenie plamicy krwotocznej i polekowej. [4] Łagodzą krwawienia spowodowane uszkodzeniem ścian włośniczek, retinopatię cukrzycową, zapalenie siatkówki i naczyniówki, a także niwelują obecności krwi w kale lub moczu z powodu mikrokrwawień jelitowych i nerkowych. Do tego fiołek działa wspomagająco w przypadku miażdżycy ogólnej i zmianach miażdżycowych w mózgu oraz poprawia elastyczność naczyń krwionośnych i działa lekko rozkurczowo, przez co obniża ciśnienie krwi. [4]

Stany zapalne, oksydanty oraz nowotwory

Bratek wykazuje również silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe. Surowy ekstrakt z kwiatów bratka wykazuje znacznie lepszą zdolność antyoksydacyjną niż kwas askorbinowy. Rutyna, wiolantyna oraz wiele innych składników fiołka działają antyrodnikowo, dzięki czemu łagodzą stres oksydacyjny i chronią komórki nerwowe przed śmiercią, zmniejszając ryzyko chorób neurodegeneracyjnych i niedokrwienia mózgu. [5], [10] Z kolei salicylany działają przeciwzapalnie, zmniejszając nasilenie stanu zapalnego oraz zwalczając przewlekłe i ostre stany zapalne. [6] Ponadto ekstrakt wodno-alkoholowy hamuje rozrost komórek rakowych oraz stymuluje śmierć komórek nowotworowych. [7]

Górne drogi oddechowe i drobnoustroje

Fiołek zalecany jest także jako środek antymikrobowy oraz ułatwiający oczyszczenie oskrzeli. Zwalcza bakterie, m.in. Gram-ujemne, w tym pałeczkę okrężnicy i ropy błękitnej, paciorkowca kałowego i gronkowce oraz grzyby rodzaju Candida albicans. [8] Natomiast dzięki saponinom, drażni błony śluzowe górnych dróg oddechowych, ułatwiając przy tym nieznacznie odkrztuszanie oraz zwiększając wydzielanie śluzu. Łagodzi stany zapalne dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, astmę alergiczną oraz oczyszcza oskrzela z zalegającej wydzieliny. [9]

Zewnętrznie

Dzięki przeciwzapalnym właściwościom fiołek stosowany jest zewnętrznie przy różnych dermatozach, np. egzemy, liszaje, wypryski, wysypka polekowa i kontaktowa, wrzody, łuszczyca czy świąd. Wspiera pielęgnację cery tłustej, pomaga „osuszyć” tłustą skórę głowy u dzieci oraz skutecznie zwalcza problemy z cerą trądzikową (w tym u młodzieży) oraz wysypkę alergiczną. [4] Kuracja antytrądzikowa początkowo nasila wysyp krostek, co jest wynikiem oczyszczania organizmu z toksyn. Jest także skutecznym środkiem na stany zapalne skóry (również oparzenia wywołane promieniowaniem ultrafioletowym). [6]

[1] Źródło: Pharmacognostic research on Viola tricolor L. (Violaceae), 2009
[2] Źródło: Anticonvulsant Activity of Viola tricolor against Seizures Induced by Pentylenetetrazol and Maximal Electroshock in Mice, 2019
[3] Źródło: Anticonvulsive effects of intracerebroventricular administration of rutin in rats, 2008
[4] Źródło: Zioła zalecane przez świętą Hildegardę w pielęgnacji skóry, 2021
[5] Źródło: Analysis of Rutin in the Extract and Gel of Viola tricolor, 2013
[6] Źródło: Immunosuppressive activity of an aqueous Viola tricolor herbal extract, 2013
[7] Źródło: Viola tricolor Induces Apoptosis in Cancer Cells and Exhibits Antiangiogenic Activity on Chicken Chorioallantoic Membrane, 2014
[8] Źródło: The Study of Antimicrobial Activities of Partially Purified Cyclotide Content and Crude Extracts from Viola tricolor, 2016
[9] Źródło: Effects of Viola tricolorFlower Hydroethanolic Extract on Lung Inflammation in a Mouse Model of Chronic Asthma, 2018
[10] Źródło: Protective effect of Viola tricolor and Viola odorata extracts on serum/glucose deprivation-induced neurotoxicity: role of reactive oxygen species, 2016
[11] Źródło: Charakterystyka najważniejszych urotropica i ich zastosowanie w fitoterapii chorób układu moczowego, 2007

Rośliny o podobnym działaniu

Działanie moczopędne – Robinia akacjowa
Krwawienie wewnętrzne – Pięciornik kurze ziele
Wolne rodniki – Przywrotnik pospolity
Candida albicans – Jałowiec pospolity
Cera tłusta – Łopian większy

Przeciwwskazania do stosowania fiołka

Nie stosować w przypadku wielopłytkowości, zakrzepicy pourazowej oraz miażdżycy w stopniu zaawansowanym w wieku starczym. Osoby z cerą naczynkową powinny zrezygnować z parówek i przemywania twarzy fiołkiem.

Pozyskiwanie fiołka trójbarwnego

Zbieramy ziele w okresie jego kwitnienia, czyli od maja do września, ponieważ wtedy zawierają największą ilość składników odżywczych. Związujemy w pęczki, zawieszamy i suszymy w przewiewnym miejscu.

Składniki aktywne fiołka

Przepisy z fiołka trójbarwnego