Allium ursinum

Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi to zioło o właściwościach bardzo zbliżonych do tych, które posiada czosnek pospolity, lecz pod wieloma względami je przewyższa. Jego nazwa pochodzi z przekazów ludowych, ponieważ po wybudzeniu z zimowego snu, niedźwiedzie instynktownie szukają i zjadają duże ilości tej rośliny, żeby oczyścić swój organizm. Swoją sławę „naturalnego antybiotyku” zawdzięcza alliinie (aminokwas), która w wyniku rozkładu przekształca się w allicynę, wykazującą silne działanie antybiotyczne. Surowcem lekarskim są jego liście oraz rzadziej cebulki.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość 20–50 cm. Rośnie w płatach, czasami tworzy duże, zwarte łany.

Łodyga
Wzniesiona, trójkanciasta, pełna, bezlistna.

Liście
Ciemnozielone, odziomkowe, jajowate lub równowąskie, podługowato-lancetowate lub podługowato-eliptyczne, zwężające się w części ogonkowej..

Kwiaty
Białe, zebrane w baldachy o średnicy nawet 6 cm. Baldach zawiera od 6 do 20 kwiatów.

Owoc
Torebka, która pęka na 3 części.

Nasiona
Znajdują się po 6 sztuk w każdej torebce.

Bulwa
Naga, tworzy niewielką i podłużną cebulę.

Występowanie
Czosnek niedźwiedzi w warunkach naturalnych rośnie w Europie po Kaukaz. Rośnie na stanowiskach średnio urodzajnych i przepuszczalnych, wilgotnych. Lubi półcień i cień. Rośnie w lasach liściastych, nad brzegami strumieni. Występuje też na niżu. Czasem tworzy całe łany.

zwiń

Właściwości czosnku niedźwiedziego

Górne drogi oddechowe

Spektrum działania czosnku jest bardzo szerokie, zwłaszcza dzięki wysokiej zawartości związków siarki, która przede wszystkim zapobiega infekcjom wirusowym, m.in. układu oddechowego. Skutecznie zwalcza przeziębienie, kaszel i grypę, a także rozrzedza wydzielinę zalegającą w oskrzelach i ułatwia odkrztuszanie. Jest także silnym antybiotykiem, ponieważ wyniszcza bakterie chorobotwórcze układu pokarmowego i oddechowego, bez negatywnej ingerencji w naturalną florę bakteryjną.

Odporność i drobnoustroje

Przetwory i kosmetyki z czosnku wykorzystywane są w walce z wieloma schorzeniami układu odpornościowego. Stymuluje produkcję immunoglobulin, przez co mobilizuje organizm do walki z chorobami. Do tego wykazuje działanie przeciwgrzybicze i odtruwające. Zwalcza grzyby pochwowe oraz wywołujące kandydozę (drożdżycę), drożdżaki, owsiki, glisty, tasiemce, a także wspomaga wątrobę w procesie oczyszczania – wiąże nikotynę i metale ciężkie w związki, po czym wydala je z organizmu. Skraca też okres wychodzenia z nałogu nikotynowego.

Układ krążenia

Czosnek niedźwiedzi ma bardzo korzystne i wzmacniające działanie dla układu naczyniowo-sercowego. Jego silne właściwości antyoksydacyjne obniżają koagulację krwi, z kolei przeciwzapalne blokują syntezę przekaźników stanu zapalnego. Oczyszcza krew i rozszerza naczynka krwionośne, przez co obniża napięcie tętnicze, wzmacnia serce i skutecznie przeciwdziała zaburzeniom rytmu serca. Do tego regularne jedzenie czosnku obniża poziom cholesterolu LDL oraz trójglicerydów, których nadmiar może prowadzić do chorób układu krążenia, choroby wieńcowej i miażdżycy – więc większego ryzyka zawału serca lub udaru mózgu.

Nowotwory

Przeciwutleniające zdolności czosnku stosowane są również w profilaktyce nowotworowej. Związki siarki (których czosnek ma najwięcej w Europie) chronią organizm przez negatywnym działaniem wolnych rodników, hamują rozrost komórek rakowych oraz pobudzają układ odpornościowy do zwalczania komórek nowotworowych.

Przewód pokarmowy

Ekstrakty z czosnku wpływają także na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Usprawniają pracę jelit, działają żółciopędnie, oczyszczają wątrobę z toksyn i pobudzają trawienie. Czosnek pobudza apetyt, ale też przyspiesza metabolizm, więc jest polecany osobom, chcącym schudnąć. Zapobiega powstawaniu wzdęć i łagodzi stany upośledzonego wytwarzania żółci.

Stawy

Zawarte w surowcu związki siarki są także skutecznym lekiem w przypadku chorób reumatycznych. Wpływa na prawidłowy rozwój chrząstek stawowych, ułatwia ich regenerację, a także sprawne funkcjonowanie. Działa także przeciwzapalnie i przeciwbólowo, co pomaga załagodzić dolegliwości podczas ruchu.

Dzięki dużej zawartości cysteiny, która jest podstawowym budulcem keratyny, czosnek wzmacnia także skórę, włosy i paznokcie.

Rośliny o podobnym działaniu

Infekcje górnych dróg oddechowychMacierzanka tymianek
Osłabiona odpornośćBrzoza brodawkowata
Arytmia sercaSerdecznik pospolity
Działanie żółciopędneGlistnik jaskółcze ziele
StawyAloes

Przeciwwskazania do stosowania czosnku

Nie powinien być stosowany przez osoby z czynną chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.
Białe kwiaty czosnku niedźwiedziego nie są jadalne. Zawierają toksyczne dla naszego organizmu substancje.

Pozyskiwanie

Czosnek niedźwiedzi występujący w lasach podlega częściowej ochronie. Zbierając go, należy zachować ostrożność, by nie pomylić go z innymi toksycznymi roślinami, np. – zimowit jesienny, konwalia majowa czy ciemiężyca biała. Posadzić można go jesienią i korzystać już wczesną wiosną. Aby mieć go pod ręką cały rok, można je pokroić, ususzyć (w zacienionym i przewiewnym miejscu) i korzystać w takiej postaci, lub by zachować większą wartość leczniczą – zamrozić pokrojone (jak pietruszkę czy koperek).

Składniki aktywne

rozwiń

Związki siarkowe – siarczki allilowe i tiosulfinaty
Flawonoidy – kemferol i astragalin
Saponiny
Polisacharydy – fruktany
Witamina C – 150 mg/100 g
Żelazo – 2,9 mg/100 g

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem czosnku

Nalewka na czosnku niedźwiedzim

Dawkowanie:

Wsparcie pracy układu krążenia, pokarmowego i immunologicznego – pół łyżeczki płynu 3 razy dziennie.

Porost włosów – 2 łyżki nalewki co drugi dzień.

Przygotowanie:

Szklanka pokrojonych liści, 1l wódki (45%) zrobionej ze spirytusu.

Umyte, pokrojone i osuszone liście układamy w słoju, zalewamy wódką i odstawiamy na 2 tygodnie w ciemne miejsce. Nalewkę filtrujemy przez gazę, delikatnie dociskając liście, i przelewamy do butelki z ciemnego szkła.

Napar z czosnkiem niedźwiedzim

Dawkowanie:

3-4 porcje dziennie.

Przygotowanie:

Łyżka suszonych liści, 200ml wody lub mleka.

Liście zalać wrzątkiem lub gorącym mlekiem i odstawić do parzenia pod przykryciem na 10-20 minut.

Czosnek niedźwiedzi w miodzie

Dawkowanie:

1 raz dziennie, 4 łyżeczki w odstępie 1 minuty powoli przeżuwać.

Przygotowanie:

3 garście świeżych liści, cytryna, miód.

Liście posiekać i skropić sokiem z całej cytryny. Wymieszać z kilkoma łyżkami miodu i odstawić w chłodne miejsce na tydzień.

Masło z czosnku niedźwiedziego

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Łyżka posiekanych i świeżych liści, 400g śmietany 30%.

Do schłodzonej śmietany dodać posiekane liście. Ubijać mikserem aż się oddzieli maślanka. Zebrać krupy masła w kulkę i odcisnąć.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

#1 zupa z czosnku niedźwiedziego odkaża przewód pokarmowy i regeneruje florę bakteryjną po antybiotykach

#2 syrop z czosnku niedźwiedziego jest bardzo skutecznym lekiem w razie przeziębienia