Centaurea cyanus

Chaber bławatek

Ta miododajna roślina swoją nazwę zawdzięcza kwiatom w kolorze chabrowym, który dodatkowo przyciąga owady zapylające. Jej surowcem leczniczym są kwiaty, popularnie wykorzystywane w leczeniu chorób oczu i układu moczowego, jak również w kosmetyce (problemy skórne) oraz jako źródło naturalnego niebieskiego barwnika. Jest to dziko rosnący w całej Europie kwiat, choć w niektórych rejonach jest już zagrożony wyginięciem, ze względu na stosowanie pestycydów.

Galeria

źródło: Dennis Lamczak

źródło: J. Kitai

źródło: Carl Lewis

źródło: Udo Schmidt

źródło: freestocks.org

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 30 do 90 cm.

Łodyga
Cienka, prosta, lekko żeberkowana, pajęczynowato owłosiona, rozgałęziona.

Liście
Dolne i odziomkowe są pierzastodzielne, liście górne są lancetowate, całobrzegie. Ulistnienie skrętoległe.

Kwiaty
Tylko rurkowate. Pojedyncze koszyczki kwiatowe o średnicy 2-3 cm wyrastają na szczytach pędów z łuskowatej, podłużnej okrywy. Przyczepki listków okrywy brzegiem piłowato-ząbkowane lub orzęsione. Korona o 5 rurkowato zrośniętych płatkach o barwie ciemnobłękitnej, czerwonej, różowej lub białej.

Owoce
Jedwabiście puszyste, przeważnie niebiesko-szarobrązowe z białym wierzchołkiem niełupki.

Występowanie
Występuje w Europie i Azji. W Polsce pospolita w całym kraju. Dziko rośnie przy torach kolejowych i na przydrożach. Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste.

zwiń

Właściwości chabra bławatka

Układ moczowy

Chaber bławatek posiada silne moczopędne właściwości, przez co polecany jest przede wszystkim osobom z dolegliwościami układu moczowego. Zwiększa dobową ilość wydalanego moczu u osób z obrzękami na tle nerczycowym lub krążeniowym. Obecne w surowcu glikozydy antocyjanowe wspierają także leczenie stanu zapalnego pęcherza oraz przewlekłych chorób nerek spowodowanych zatrzymaniem soli i wody w organizmie. Przetwory polecane są profilaktycznie w przypadku kamicy moczowej oraz pomocniczo przy kłębuszkowym zapaleniu nerek i odmiedniczkowym zapaleniu nerek. Ponadto łagodzi mało nasilone schorzenia nerek połączone ze skąpomoczem.

Oczy oraz wzrok

Obecne w bławatku polisacharydy wykazują działanie przeciwzapalne i wzmacniające układ odpornościowy człowieka. Do tego antocyjany poprawiają mikrokrążenie, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, działają przeciwobrzękowo, a także chronią siatkówkę oka przed uszkodzeniami. Antocyjany pozytywnie wpływają na mikrokrążenie naczyniówki i tęczówki oka oraz aktywują odtwarzanie ważnego dla procesu widzenia białka – rodopsyny. Dzięki temu bławatek może pozytywnie wpłynąć na poprawę wzroku.

Kwiaty bławatka stosowane są miejscowo w celu leczenia stanów zapalnych oczu i w razie ich podrażnienia przez różne czynniki (np. zadymione powietrze, przemęczone oczy, kąpiel w morzu lub basenie, przekrwienie oczu). Przynosi ulgę przy zmęczonych, opuchniętych powiekach, łagodzi zapalenie brzegów powiek, zapalenie spojówek oraz łagodzi oczy nadwrażliwe na promieniowanie z monitorów i ekranów telewizyjnych.

Przewód pokarmowy oraz jama ustna

Chaber bławatek wykazuje także właściwości przeciwbakteryjne, likwidując bakterie odpowiedzialne za infekcje ran na skórze oraz bakterie gronkowca złocistego. Do tego reguluje trawienie, pobudza przemianę materii oraz wspomaga leczenie zaburzeń żołądkowych. Ekstrakty z rośliny wykorzystywane są jako płukanki i kompresy jamy ustnej w celu zwalczenia infekcji w jej obrębie. Wspiera leczenie zapalenia gardła, grzybicy jamy ustnej oraz zapalenia błony śluzowej jamy ustnej.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie, dzięki antybakteryjnemu i przeciwzapalnemu działaniu doskonale sprawdza się przy cerze mieszanej oraz tłustej, ze skłonnościami do trądziku. Pomaga w leczeniu chorób dermatologicznych oraz przyspiesza gojenie się skóry i ran. Łagodzi skórę i jej zaczerwienienia, rozjaśnia cienie pod oczami, niweluje stany grzybicze oraz zapalne. Zwalcza łupież, grzybicę skóry głowy, a także łojotokowe zapalenie skóry.

Rośliny o podobnym działaniu

NerkiMącznica lekarska
Zaburzenia wzrokuBorówka czernica
OczyAloes
MetabolizmBylica piołun
Cienie pod oczamiJarzębina

Przeciwwskazania do stosowania bławatka

Należy zachować ostrożność przy przemywaniu bławatkiem oczu chorych i zmęczonych. W przypadku nieustępowania objawów skontaktować się z lekarzem lub okulistą. Brak danych jeśli chodzi o kobiety w ciąży i karmiące piersią. Może wywołać alergie wśród osób uczulonych na rośliny astrowate. Zawiera niewielkie ilości kwasu pruskiego, który jest trujący dla zwierząt – głównie krów i koni.

Pozyskiwanie

Kwiaty bez koszyczka zbieramy w pogodny dzień, najlepiej rano, kiedy wyschnie rosa. Okres jego kwitnienia trwa od czerwca do września. Suszymy w suchym, chłodnym, ciemnym i przewiewnym miejscu, aby uniknąć wyblaknięcia kwiatów, co powoduje utratę właściwości leczniczych. Przechowujemy w ciemnym miejscu, w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Składniki aktywne

rozwiń

Antocyjanidyny – cyjanina (do 0,7%), pelargonina
Flawonoidy – apigenino-glukozo-glukuronid
Kwasy fenolowe i kumaryny
Seskwiterpeny
Związek goryczowy – centauryna
Heterozyd – cichoryna
Sole mineralne – wysoka zawartość manganu

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem bławatka

Napar z kwiatów bławatka

Dawkowanie:

2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżeczka suszu z kwiatów chabra, 150 ml wody.

Ziele zalewamy wrzątkiem i parzymy pod przykryciem przez 15 minut.

Sok z bławatka

Dawkowanie:

Brak informacji.

Przygotowanie:

10 łyżek świeżych kwiatów, 500 ml wody, cukier.

Kwiaty zalewamy wcześniej przegotowaną i osłodzoną wodą (wedle uznania), po czym odstawiamy ją na tydzień w nasłonecznione miejsce. Następnie odcedzamy i przelewamy do butelki.

Nalewka z bławatka

Dawkowanie:

2-3 razy dziennie, po 1 łyżce w 50 ml wody.

Przygotowanie:

4 szklanki płatków chabra, 500 ml spirytusu, ¾ szklanki cukru, ½ szklanki wody.

Kwiaty układamy na białej tkaninie i wystawiamy w nasłonecznione miejsce, aby pozbyć się owadów. Oddzielamy płatki od kielichów i przenosimy je do dużego słoja. Zasypujemy go cukrem, zalewamy wodą oraz alkoholem. Pojemnik zakręcamy, odstawiamy w słoneczne miejsce na 3 tygodnie, co jakiś czas potrząsając słojem. Następnie całość odcedzamy, rozlewamy do butelek i odstawiamy na kilka miesięcy w chłodne, zacienione miejsce.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# W przypadku stanów grzybiczych i zapalnych skóry bardzo skuteczna jest lecznicza kąpiel z bławatka. Do wrzątku dodać garść suszonych płatków chabra i odstawić na 20 minut pod przykryciem. Dodajemy do napełnionej wodą wanny i bierzemy kąpiel przez co najmniej 20 minut.

2# Naturalny zabieg kosmetyczny – oczyszczamy twarz łagodnym mleczkiem kosmetycznym, moczymy bardzo mały ręcznik, wyciskamy z niego wodę, zwijamy w rulon i wkładamy na kilka sekund do mikrofalówki, po czym szybko rozwijamy. Ręcznik spryskujemy wodą kwiatową z bławatka i nakładamy na twarz.