Artemisia vulgaris

Bylica pospolita

Bylica pospolita ma bardzo podobne działanie do bylicy piołun, lecz jest słabsza, przez co bezpieczniejsza w użyciu oraz nie jest taka gorzka. Stosowana może być zarówno w lecznictwie, jak i kuchni. Wspomaga układ trawienny, niweluje bóle brzucha i działa leczniczo na wątrobę. Z kolei jako przyprawa, często dodawana jest do potraw tłustych i ciężkostrawnych, a przygotowany wcześniej napar dodany do wody bardzo skutecznie czyści lustra i kryształy. Surowcem leczniczym jest ziele bylicy pospolitej (kwitnące pędy) oraz jej korzeń.

Opis rośliny

rozwiń

Pokrój
Osiąga wysokość od 50 do 150 cm.

Łodyga
Wzniesiona, bruzdowana, silnie rozgałęziona. W dolnej części jest naga i często czerwono nabiegła, w górnej wełnisto owłosiona.

Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście pojedynczo lub podwójnie pierzastodzielne, na górnej stronie nagie i ciemnozielone, na dolnej biało kutnerowate.

Kwiaty
Zebrane w szeroko-jajowate koszyczki o długości do 4 mm. Koszyczki tworzą gęste wiechy na szczytach łodyg. Listki okrywy koszyczków są szaro wełnisto owłosione i posiadają na grzbietach zielona smugę. Kwiaty żółtawe do czerwonobrązowych, wszystkie rurkowate o 5-ząbkowej koronie.

Owoc
Ciemnobrunatna i połyskująca niełupka o długości do 1,7 mm ze srebrzystymi smugami i bez puchu kielichowego.

Kłącze
Grube i bez rozłogów.

Występowanie
Występuje w całej Europie, poza południowym krańcem. W Polsce pospolita w całym kraju. Rośnie na przydomostwach, terenach ruderalnych, miedzach, przydrożach oraz rowach.

zwiń

Właściwości bylicy pospolitej

Działanie antyoksydacyjne

Badania wykazały, że bylica pospolita wykazuje aktywność przeciwutleniającą, a zatem może być pomocny w leczeniu chorób związanych ze stresem oksydacyjnym. Działanie antyoksydacyjne posiada cała roślina – jej części nadziemne, ekstrakty z liści oraz olejki eteryczne. Ponadto, wodny ekstrakt z ziela jest w stanie wymiatać rodniki DPPH, a także rodniki tlenku azotu. [1], [2]

Układ krwionośny

Ekstrakt z korzenia bylicy pospolitej wykazuje znaczącą aktywność normalizującą profil lipidowy. Cholesterol całkowity zostaje obniżony razem z trójglicerydami oraz cholesterolem LDL, podczas gdy „dobry” cholesterol HDL ulega podniesieniu. Środek ten polecany jest ze względu na działanie hipolipidemiczne (zmniejsza poziom cholesterolu i trójglicerydów) oraz dla osób cierpiących na hipercholesterolemię (zwiększone stężeniu cholesterolu w osoczu). [3], [4] Do tego roślina posiada właściwości przeciwnadciśnieniowe na skurczowe ciśnienie krwi, lecz nie działają one w przypadku rozkurczowego ciśnienia krwi. [5]

Przewód pokarmowy

Ziele bylicy najczęściej stosowane jest w celu leczenia zaburzeń przewodu pokarmowego oraz wspomaga funkcje trawienne. Łagodnie pobudza wydzielanie soków żołądkowych i jelitowych, ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy i stymuluje wątrobę w celu zwiększenia wytwarzania żółci. Zmniejsza także napięcie mięśni gładkich jelit i dróg żółciowych oraz ułatwia przyswajanie składników pokarmowych. [6] Ekstrakty z ziela stosowane są w przypadku nieżytu żołądka i jelit, niedokwaśności, wzdęciach, bólach brzucha spowodowanych skurczem mięśni przewodu pokarmowego, a także zastoju żółci na tle atonicznym lub skurczowym. Ponadto wzmaga apetyt, łagodzi nudności i biegunkę, niweluje przykry zapach z ust i kolkę jelitową oraz wzmacnia organizm, szczególnie wśród rekonwalescentów. [7]

Ponadto, stosowanie ekstraktów z ziela bylicy pospolitej łagodzi stany zapalne wątroby. Surowiec poprawia architekturę, niweluje przekrwienia miąższu, a także zmniejsza obrzęki komórkowe i komórek apoptotycznych. [8]

Drobnoustroje oraz działanie rozkurczowe

Olejek eteryczny z nadziemnych części bylicy pospolitej wykazuje przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze właściwości wobec niektórych drobnoustrojów. Wyniki potwierdziły jego działanie przeciwko grzybom – Kropidlakowi czarnemu i Candida albicans, a także wobec bakteriom – Pałeczka okrężnicy i Ropy błękitnej, Salmonella enteritidis, Pałeczka zapalenia płuc, Gronkowiec złocisty i Streptococcus mutans (serotypy C i D). [9]

Bylica jest także pomocna w przypadku dolegliwości kobiecych i pasożytów przewodu pokarmowego. Stymuluje nieregularne i osłabione miesiączki, pobudza macicę, a także łagodzi bóle menstruacyjne i skurcze. W większych dawkach natomiast pobudza krwawienia miesiączkowe oraz działa toksycznie na glisty jelitowe, owsiki i robaki pierścieniowe, które infekują skórę.

Do tego ekstrakty metanolowe z nadziemnych części skutecznie zmniejszają liczbę larw Włośnia krętego w organizmie, a także zmniejszają liczbę przeciwciał. Z kolei olejek eteryczny wykazał 100% skuteczność wobec larw Komara egipskiego (nosiciela wirusa Dengi). Działanie owadobójcze obejmuje również Komary domowe, Trojszyka gryzącego, Strąkowca czteroplamowego i Kapturnika zbożowego. [14]

Korzeń bylicy pospolitej nie zawiera goryczy, przez co nie ma właściwości stymulujących wytwarzanie soków żołądkowych i żółci, natomiast wykazuje działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg oddechowych (głównie oskrzeli) oraz łagodzi bóle neurogenne. [6]

Układ nerwowy

Natomiast nalewka z bylicy działa korzystnie i kojąco na układ nerwowy. Ze względu na lekkie właściwości narkotyczne jest środkiem uspokajającym i nasennym, zwłaszcza przy lękach i nerwicy wegetatywnej. Koi nerwy, zmniejsza napięcie oraz nerwobóle, a dodana do kąpieli działa m.in. relaksująco.

Wodnoalkoholowe ekstrakty z ziela wykazują również umiarkowane obwodowe działanie przeciwbólowe, ale nie ośrodkowe. [11]

Nowotwory

Badania potwierdziły, że metanolowy ekstrakt z bylicy pospolitej wykazuje cytotoksyczny wpływ na ludzkie linie komórkowe – gruczolakoraka piersi zależnego od estrogenów, raka szyjki macicy, mięśni gładkich naczyń oraz linii ludzkich embrionalnych komórek nerki transformowanych dużym antygenem T. [12] Inne wyniki pokazały, że badane olejki eteryczne bylicy były bardziej skuteczne w indukowaniu apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórek) w różnych liniach komórek nowotworowych niż komórki nienowotworowe. Na podstawie tych obserwacji badacze zasugerowali, że surowiec może być obiecującym źródłem nowych leków przeciwnowotworowych. [13]

Zewnętrznie

Stosowanie zewnętrznie ziela wzmacnia osłabione cebulki włosów, a dodając wywar do kąpieli, pomaga przynieść ulgę w bólach reumatycznych. Ziele zawieszone w stajni odstrasza gzy, włożona do psiej budy odstrasza pchły, a palona działa odstraszająco na komary. [7]

 

[1] Źródło: Characterization of antioxidant activity of extract from Artemisia vulgaris, 2008
[2] Źródło: Preliminary Studies on the Antibacterial and Antioxidative Potentials of Hydroalcoholic Extract from the Whole Parts of Artemisia vulgaris L., 2015
[3] Źródło: A preclinical antihyperlipidemic evaluation of Artemisia vulgaris root in diet induced hyperlipidemic animal model, 2015
[4] Źródło: Biochemical effects, hypolipidemic and anti-inflammatory activities of Artemisia vulgaris extract in hypercholesterolemic rats, 2015
[5] Źródło: Effectiveness of Stimulation of Acupoint KI 1 by Artemisia vulgaris (Moxa) for the Treatment of Essential Hypertension: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials, 2014
[6] Źródło: Actions of Artemisia vulgaris extracts and isolated sesquiterpene lactones against receptors mediating contraction of guinea pig ileum and trachea, 2011
[7] Źródło: Significance of Artemisia Vulgaris L. (Common Mugwort) in the History of Medicine and Its Possible Contemporary Applications Substantiated by Phytochemical and Pharmacological Studies, 2020
[8] Źródło: Hepatoprotective activity of aqueous–methanol extract of Artemisia vulgaris, 2005
[9] Źródło: Chemical Composition of the Essential Oils of Serbian Wild-Growing Artemisia absinthium and Artemisia vulgaris, 2006
[11] Źródło: Antinociceptive peripheral effect of Achillea millefolium L. and Artemisia vulgaris L.: both plants known popularly by brand names of analgesic drugs, 2008
[12] Źródło: In vitro cytotoxicity of Artemisia vulgaris L. essential oil is mediated by a mitochondria-dependent apoptosis in HL-60 leukemic cell line, 2014
[13] Źródło: In vitro study of genotoxic and cytotoxic activities of methanol extracts of Artemisia vulgaris L. and Artemisia alba Turra, 2020
[14] Źródło: Composition and Larvicidal Activity of Artemisia vulgaris L. Stem Essential Oil against Aedes Aegypti, 2013

Rośliny o podobnym działaniu

NiedokwaśnośćRzepik pospolity
Regulacja cyklu miesiączkowegoNagietek lekarski
Stany lękoweKozłek lekarski
WłosySkrzyp polny

Przeciwwskazania do stosowania bylicy

Nie należy także przekraczać zalecanych dawek oraz podawać jej w ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego i ostrych nieżytach żołądka i jelit. Osoby wrażliwe na jej pyłek również powinny unikać stosowania. Spożywana w dużych dawkach bylica pospolita może powodować poronienie nudności, wymioty i uszkodzenie układu nerwowego. Nie wolno stosować w czasie ciąży oraz karmienia. [1]

Roślina może powodować alergie – jego pyłek zawiera alergenne glikoproteiny, które wywołują reakcję alergiczną typu I (natychmiastową), związaną z przeciwciałami IgE. Ponadto u pacjentów po połknięciu pyłku zaobserwowano wstrząs anafilaktyczny. Gatunek ten jest również uważany za główną przyczynę kataru siennego i astmy alergicznej w północnej Europie, Ameryce Północnej i części Azji. [1] Zaobserwowano także reakcje krzyżowe rośliny z pyłkami innych roślin oraz substancjami pokarmowymi – z brzozą, kapustą, trawami, orzechami laskowymi, miodem, pyłkiem europejskiej oliwki i papryką słodką, a także z mleczkiem pszczelim, słonecznikiem, kiwi, brzoskwinią, mango, jabłkiem, selerem i marchewką. [2]

Oprócz wstrząsu anafilaktycznego pyłek bylicy pospolitej jako alergen może powodować trudności w oddychaniu, skurcz oskrzeli, nadwrażliwość dróg oddechowych, atak astmy, sezonowy nieżyt nosa i zapalenie spojówek. Mogą również wystąpić alergiczne reakcje skórne, takie jak zapalenie skóry i pokrzywka. [3]

Należy stosować ostrożnie u pacjentów z cukrzycą, ponieważ może powodować wzrost poziomu glukozy we krwi. Gatunek nie jest również zalecany do zapobiegania malarii, a badania in vitro nie wykazały działania pierwotniakobójczego. Ponadto doniesiono, że pacjenci, którzy stosowali bylicę jako środek profilaktyczny podczas podróży do wschodniej Afryki, nie zostali powstrzymani przed rozwojem malarii. [1]

[1] Źródło: Significance of Artemisia Vulgaris L. (Common Mugwort) in the History of Medicine and Its Possible Contemporary Applications Substantiated by Phytochemical and Pharmacological Studies, 2020
[2] Źródło: Cross-allergenicity of pollens from the Compositae family: Artemisia vulgaris, Dendranthema grandiflorum, and Taraxacum officinale, 2007
[3] Źródło: Contact allergy to Compositae plants in patients with summer-exacerbated dermatitis, 1990

Pozyskiwanie

Zbieramy same wierzchołki młodych pędów, przed pojawieniem się pąków kwiatowych. Suszymy w ciemnym, przewiewnym miejscu. Przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach.

Składniki aktywne

rozwiń

Ziele
Olejek eteryczny (0,23%) – kamfen, borneol, tujon, cyneol
Substancje goryczowe
Kwasy organiczne
Związki żywicowe
Sole mineralne

Korzeń
Olejek eteryczny (0,1%)
Garbniki
Inulina
Substancje żywicowe
Trójterpeny – farneol
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z bylicy pospolitej

Nalewka bylicowa

Dawkowanie:

1 łyżka, 3 razy dziennie po jedzeniu.

Przygotowanie:

½ szklanki rozdrobnionej świeżej bylicy pospolitej, 500 ml spirytusu (50%).

Do słoja wkładamy ziele, zalewamy wódką i odstawiamy na 2 tygodnie w ciepłe, ciemne miejsce. Po tym czasie całość filtrujemy przez gazę i przelewamy do butelek.

Napar z bylicy pospolitej

Dawkowanie:

½ szklanki, 2-3 razy dziennie.

Przygotowanie:

1 łyżka suszonej bylicy pospolitej, 250 ml wody.

Ziele zalewamy wrzątkiem i parzymy pod przykryciem przez 20 minut, po czym przecedzamy.

Odwar z bylicy pospolitej

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

3 garści świeżej lub suszonej bylicy pospolitej, 5L wody.

Ziele wkładami do garnka i zalewamy zimną wodą. Całość zagotowujemy i ogrzewamy na małym ogniu przez 5 minut. Następnie odcedzamy, studzimy i wlewamy do miednicy.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

1# Na obrzęknięte, zmęczone nogi pomaga smarowanie olejem z bylicy. 3 garści drobno posiekanej rośliny zalewamy oliwą z oliwek, tak aby przykryła roślinę. Odstawiamy słój w ciepłe, słoneczne miejsce na 2 tygodnie. Przecedzamy przez gazę, odciskamy bylicę, a płyn przelewamy do butelki.