Bylica piołun

Opis rośliny

Właściwości bylicy piołun

Działanie przeciwutleniające i przeciwdepresyjne

Bylica piołun posiada silne właściwości przeciwutleniające, które przede wszystkim, zawdzięcza związkom fenolowym oraz flawonoidom (kwercetyna i rutyna). Jego ekstrakt metanolowy wykazuje wyraźne działanie neuroprotekcyjne. Badania potwierdzają, że surowiec może być stosowany jako środek zapobiegający chorobom związanym ze stresem oksydacyjnym. Z kolei inne doświadczenie pokazało, że ekstrakty etanolowe z piołunu wykazują działanie wymiatające wolne rodniki. [1], [2]

Poza działaniem neuroprotekcyjnym na uszkodzenia mózgu, piołun promuje także zdolności poznawcze organizmu i stymuluje mechanizm ochronne poprzez zapobieganie neurotoksyczności spowodowanej ołowiem. Potwierdzono, że metanolowy ekstrakt z piołunu posiada skuteczność przeciwdepresyjną podobną do imipraminy. Znosi depresję oraz selektywnie hamuje wychwyt zwrotny serotoniny. [3]

Nowotwory

Wykazano, że surowy ekstrakt z części nadziemnych piołunu znosi proliferację komórek i stymuluje zaprogramowaną śmierć komórek w rakowej linii komórkowej niereagującej na estrogeny (MDA-MB-231) oraz linii komórkowej odpowiadającej na estrogeny (MCF-7). [4] Zawarty w surowcu kwas chlorogenowy posiada właściwości hamujące powstawanie nowotworów w wątrobie, jelicie grubym i języku oraz łagodzący wpływ na stres oksydacyjny in vivo. Natomiast inny związek artemisetyna wykazał znaczące działanie przeciwnowotworowe przeciwko czerniakowi B16, jednak nieznaczne działanie odnotowano na opóźnienie wzrostu mięsaka limfatycznego. [5] Udokumentowano również aktywność przeciwnowotworową przeciwko HO-8910 (rak jajnika), KML-562 (przewlekła białaczka szpikowa) i HeLa (rak szyjki macicy). [6]

Wątroba

Podawanie wyciągu wodnoalkoholowego z piołunu wspomaga czynność wątroby i hamuje koncentrację wskaźników stresu oksydacyjnego. Roślina może służyć do zmniejszania uszkodzeń wątroby oraz jako substytut leków syntetycznych stosowanych w leczeniu chorób wątroby. [7] Chociaż hepatoprotekcyjne działanie tego zioła jest prawdopodobne przy dawkach niższych niż 200 mg/kg, w dużych dawkach indukuje hepatotoksyczność poprzez zapalenie i utlenianie dzięki bioaktywnemu składnikowi jakim jest tujon. Działanie hepatoprotekcyjne obejmuje, m.in. ostrą toksyczność wątroby, łagodzenie zaburzeń wątroby, w tym stany zapalne oraz inne choroby wątroby i dróg żółciowych. [8], [9]

Przewód pokarmowy

Obecne w surowcu związki goryczkowe oraz olejek eteryczny wykazują korzystne właściwości wobec funkcjonalności układu pokarmowego. Drażnią one zakończenia nerwów w kubkach smakowych języka, zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, pobudzają wydzielanie żółci i kwasów żółciowych w wątrobie, a także wytwarzanie soku jelitowego i enzymów trawiennych w trzustce. Ekstrakty poprawiają trawienie i zwiększają przepływ żółci do dwunastnicy, przez co ułatwiają przyswajanie pokarmów. [9] Działają ogólnie wzmacniająco, regulują przemianę materii, zwiększają apetyt oraz wspierają leczenie przewlekłych nieżytów żołądka i jelit, połączonych ze zmniejszonym wydzielaniem soków trawiennych i żółci z objawami zgagi. Ponadto stosowane są w razie niedokwaśności, niestrawności, odbijania, wzdęć, bólów brzucha, kolce jelitowej oraz zaparciach atonicznych. Wskazany dla osób starszych, z niewydolnością trzustki oraz w czasie rekonwalescencji po operacjach leczenia przełyku, żołądka i dwunastnicy.

Drobnoustroje i odporność

Olejek eteryczny piołunu, poza tujonem, zawiera również baktetetchamazulen, który wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz charakterystyczny składnik, jakim jest absyntyna. Olejek ma działanie przeciwbakteryjne i słabo odkażające, przyspieszając tym leczenie zatruć bakteryjnych, infekcji i obniżając gorączkę. Ekstrakty etanolowe zwalczają Gronkowca złocistego (zwłaszcza miejscowo w przypadku zakażonej rany), z kolei ekstrakty metanolowe Laseczkę sienną, Salmonellę, Streptococcus thermophilus, Providencia alcalifaciens i Pseudomonas putida. Olejek eteryczny może być także stosowany jako naturalny środek konserwujący w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Ponadto, olejek zwalcza Listeria monocytogenes i Laseczkę woskową, a wyciąg wodny Pasteurella multocida [3], [10]

Doustne podawanie ekstraktu z piołunu wykazało potencjalne działanie przeciwwirusowe przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV) poprzez hamowanie DNA wirusa. Badania potwierdziły, że surowiec łagodzi 80–90% objawów wirusowego zapalenia wątroby. [18]

Do tego pomaga pozbyć się pasożytów oraz pierwotniaków z przewodu pokarmowego, takich jak glisty, nicienie i owsiki. Ekstrakty z rośliny wykazują silne działanie przeciwpierwotniacze na kilka pasożytów (np. Eimeria, Zarodziec, Toxoplasma, Babeszje i Theileria) i inne pierwotniaki (np. Świdrowiec amerykański, Świdrowiec nagany i Leishmania infantum). Wyciąg wodny z piołunu w dawce 3 mg/kg paszy dziennie może być stosowany w profilaktyce umiarkowanej kokcydiozy. [3] Jak donoszą niektórzy badacze, piołun wykazywał działanie przeciwmalaryczne. [19]

Przeciwgrzybicze działanie rośliny powiązane jest przede wszystkim z olejkiem oraz zawartością tujonu. Ekstrakty zawierające tujon wykazały skuteczniejsze działanie wobec Candida albicans i Saccharomyces cerevisiae var. chevalieri, aniżeli ekstrakty wolne od tujonu. Olejek eteryczny zwalcza Gronowca szarego, Alternaria alternata, Kropidlaka żółtego oraz czarnego, Epidermophyton floccosum, Trichophyton mentagrophytes, Microsporum canis oraz Nitkopodstawkówkę wodną. [3] Ponadto olejki wykazywały działanie hamujące na trzy fitopatogenne grzyby – Fusarium culmorum, Gibberella zeae i Fusarium oxysporum. [20]

W porównaniu z albendazolem – syntetycznym środkiem przeciwrobaczym – wodne i etanolowe ekstrakty z nadziemnych części bylicy piołun, wykazały większą aktywność na nicienie żołądkowo-jelitowe zwane Haemonchus contortus. Do tego etanolowy ekstrakt znacznie zmniejsza ruchliwość młodych larw i rozwój jaja Glisty świńskiej, a ekstrakt metanolowy zmniejszył liczbę larw Włosienia krętego. [3]

Bylica piołun wykazuje także aktywność przeciwko zespołom związanym z odpornością. W szczególności doniesiono, że ekstrakty zmniejszają czynnik martwicy nowotworu alfa (TNF-α) i zapewniają synergistyczne działanie gojące u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, a także przyspieszające gojenie ran [11]. [12]

Owady

Bylica piołun wykazuje działanie odstraszające owady. Charakterystyczny zapach rośliny sprawia, że ​​jest ona skuteczna jako środek odstraszający owady, a działanie to wiąże się z wydzielaniem absyntyny, która hamuje wzrost sąsiednich roślin. Olejek eteryczny posiada właściwości roztoczobójcze, owadobójcze i odstraszające muchy, mole, pchły, komary i kleszcze. Etanolowy ekstrakt hamuje rozwój larw kleszcza bydlęcego, a także pomaga zwalczyć żerowanie stonki ziemniaczanej i mszycy czeremchowo-zbożowej. Potwierdzono, że olejek wykazuje toksyczne działanie wobec Wołka zbożowego, Ryjkowca spichrzowego i Rhyzoperthy. [3], [21], [22]

Działanie rozkurczowe oraz układ moczowy

Piołun ma również działanie rozkurczowe, które dzięki obecności flawonoidów wpływa na układ moczowy oraz na macicę. Zwiększa ilość wydalanego moczu, zwłaszcza u osób z upośledzonym przesączaniem kłębkowym, a także pomaga uregulować cykl menstruacyjny.

Ponadto, ekstrakty z piołunu pozytywnie wpływają na tkanki nerek, zwłaszcza na kłębuszki, ciałko nerkowe i przewody zbiorcze moczu. Do tego, dzięki właściwościom przeciwutleniającym chroni, nie tylko wątrobę, ale także nerki przed toksycznością spowodowaną ołowiem. [14] Naukowcy zaproponowali również, że piołun wolny od tujonu, o korzystnym profilu bezpieczeństwa, może być alternatywnym uzupełnieniem leczenia białkomoczu u pacjentów z nefropatią IgA. [15] Dodatkowo badania potwierdziły antyhiperlipidemiczne i hipoglikemiczne działanie rośliny u pacjentów z cukrzycą typu 2 z hiperlipidemią. [16]

Stany zapalne

Bylica piołun i jego ekstrakty mają znaczące właściwości przeciwzapalne, a działanie to można przypisać jego wtórnym metabolitom, w tym flawonoidom i związkom typu seskwiterpeny. Ekstrakt metanolowy wykazywał opóźnioną reakcję przeciwzapalną, co może być spowodowane opóźnioną absorpcją ekstraktów roślinnych. Zaobserwowano również, że metanolowy ekstrakt łagodzi stany zapalne wywołane przez jad węża. [17]

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie działa dezynfekująco na pasożyty skóry oraz na owsiki i glisty jelitowe (lewatywa). Pomaga zwalczać nużeńca ludzkiego, wszy oraz świerzb. Piołun wcierany w skórę pomocniczo, działa również przeciwbólowo, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie oraz ułatwia wchłanianie obrzęków i krwiaków. Nasiadówki z kolei pomagają w leczeniu infekcji intymnych, a okłady w celu leczenia zakażeń skórnych, owrzodzeń i łojotoku.

[1] Źródło: Evaluation of antioxidant and free-radical scavenging potential of Artemisia absinthium, 2011
[2] Źródło: Free-radical scavenging activity of wormwood (Artemisia absinthium L) extracts, 2004
[3] Źródło: Bioactive Compounds, Pharmacological Actions, and Pharmacokinetics of Wormwood (Artemisia absinthium), 2020
[4] Źródło: Preliminary phytochemical screening of eight selected medicinal herbs used for the treatment of diabetes, malaria and pneumonia in Kisii region, southwest Kenya, 2013
[5] Źródło: Antitumor Activity of Flavones Isolated from Artemisia argyi, 2003
[6] Źródło: A new dawn for the use of traditional Chinese medicine in cancer therapy, 2009
[7] Źródło: Antioxidative and hepatoprotective effects of hydroalcoholic extract of Artemisia absinthium L. in rat, 2016
[8] Źródło: Preventive and curative effects of Artemisia absinthium on acetaminophen and CCl4-induced hepatotoxicity, 1995
[9] Źródło: In vivo hepatoprotective activity of the aqueous extract of Artemisia absinthium L. against chemically and immunologically induced liver injuries in mice, 2010
[10] Źródło: Antioxidant, Antimicrobial Activity and Total Phenolic Content within the Aerial Parts of Artemisia absinthum, Artemisia santonicum and Saponaria officinalis, 2011
[11] Źródło: Wormwood (Artemisia absinthium) suppresses tumour necrosis factor alpha and accelerates healing in patients with Crohn’s disease – A controlled clinical trial, 2009
[12] Źródło: Chemical composition of the essential oil of Artemisia absinthium growing wild in Iran, 2008
[14] Źródło: Prophylactic effects of Wormwood on lipid peroxidation in an animal model of lead intoxication, 2008
[15] Źródło: Wormwood (Artemisia absinthium) for Poorly Responsive Early-Stage IgA Nephropathy: A Pilot Uncontrolled Trial, 2010
[16] Źródło: Antidiabetic and antihyperlipidemic effects of Artemisia absinthium L., Citrullus colocynthis (L.) Schrad. and Gymnema sylvestre (Retz.) R.Br. ex Sm. on type II diabetes hyperlipidemic patients, 2018
[17] Źródło: Viper venom induced inflammation with Montivipera xanthina (Gray, 1849) and the anti-snake venom activities of Artemisia absinthium L. in rat, 2013
[18] Źródło: Antiviral Efficacy of Qust (Saussurea lappa) and Afsanteen (Artemisia absinthium) for Chronic Hepatitis B: A Prospective Single‑Arm Pilot Clinical Trial, 2018
[19] Źródło: Antimalarial natural products: a review, 2012
[20] Źródło: Chemical Composition and Antioxidant and Antimicrobial Activities of Wormwood (Artemisia absinthium L.) Essential Oils and Phenolics, 2015
[21] Źródło: Evaluation of extracts and oils of tick-repellent plants from Sweden, 2005
[22] Źródło: Antifeedant, growth and toxic effects of some plant extracts on Leptinotarsa decemlineata (Say.)(Coleoptera, Chrysomelidae), 2007

Rośliny o podobnym działaniu

Wzmocnienie organizmu – Brzoza brodawkowata
Glista ludzka – Borówka czernica
Działanie moczopędne – Robinia akacjowa
Wszawica – Lawenda lekarska

Przeciwwskazania do stosowania piołunu

Stosowany w dużych dawkach lub dłużej niż 1 miesiąc powoduje objawy zatrucia. Długotrwałe stosowanie olejku eterycznego może powodować zaburzenia psychiczne u ludzi z objawami klinicznymi, które obejmują drgawki, bezsenność i halucynacje. Niepożądane skutki uboczne mogą obejmować skurcze żołądka, skurcze urazów mózgu, zawroty głowy, wymioty, nudności, bezsenność, niepokój, zatrzymanie moczu, drgawki i drżenie. [1]

Olejku eterycznego nie należy stosować u kobiet w ciąży, matek karmiących piersią, osób z nadkwaśnością, pacjentów z wrzodami trawiennymi oraz osób z alergią. Dodatkowo podawanie dużych dawek rośliny może powodować zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, skurcze jelit, wymioty, zawroty głowy i bóle głowy. [2]

Stwierdzono, że poziom niepowodujący zmian  mieści się w zakresie od 5 do 12,5 mg/kg masy ciała/dzień. [3]

[1] Źródło: Handbook of Medicinal Herbs, 2002
[2] Źródło: Persistent metabolic acidosis and severe diarrhoea due to Artemisia absinthium poisoning., 2014
[3] Źródło: Bioactive Compounds, Pharmacological Actions, and Pharmacokinetics of Wormwood (Artemisia absinthium), 2020

Pozyskiwanie

Przyziemne liście zbieramy na początku kwitnienia, w pierwszym roku wegetacji (latem) podczas suchej, słonecznej pogody. Z kolei ze starszych roślin zbieramy górne części pędów w okresie zakwitania (od lipca do września). Ścinamy same liście lub pędy o długości około 40 cm. Piołun schnie powoli, więc trzeba go rozłożyć cienką warstwą w zacienionym, przewiewnym miejscu, od czasu do czasu go przekładając. Przechowujemy z dala od innych ziół, ponieważ przechodzą jego zapachem.

Składniki aktywne

Przepisy z bylicy piołun