Brzoza brodawkowata

Morfologia brzozy brodawkowatej

Właściwości brzozy

Układ moczowy i zapalenie stawów

Liście brzozy zawierają flawonoidy i potas, dzięki którym wykazują działanie diuretyczne i oczyszczające. Zwiększają ilość wydalanego moczu oraz szkodliwych związków przemiany materii, w tym jonów sodowych, chlorkowych oraz kwasu moczowego. Łagodzą stany zapalne (pęcherza moczowego, moczowodów, miedniczek nerkowych), infekcje dróg moczowych oraz wspierają leczenie i zapobiegają powstawaniu kamieni nerkowych lub moczowych. [1] Do tego odtruwają organizm, oczyszczają krew oraz usuwają nadmiar wody z organizmu. Doświadczenia potwierdziły również, że wodne ekstrakty z liści, dzięki zmniejszaniu proliferacji limfocytów zapalnych, wspierają leczenie zaburzeń immunologicznych i chorób zwyrodnieniowych stawów, takich jak reumatyzm, artretyzm, reumatoidalne zapalenie stawów. [2], [12]

Wzmocnienie organizmu

Z kolei sok brzozowy (zwany także oskołą) posiada obszerne właściwości lecznicze. Ma działanie ogólnie wzmacniające organizm, przez co polecany jest rekonwalescentom i osobom starszym. Posiada wysoką zawartość witamin, zapobiega infekcjom wirusowym, obniża gorączkę, zwalcza grypę, anemię i łagodzi bóle mięśniowe oraz bóle gardła. Do tego (jak również metanolowy ekstrakt z liści) reguluje przemianę materii, wspiera leczenie wrzodów i nieżytów żołądka [3], [4] oraz wspiera układ krwionośny, zmniejszając ryzyko zakrzepicy i chorób serca. Ponadto, podobnie do liści, działa odtruwająco, moczopędne, oczyszcza krew, zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych, a także łagodzi bóle reumatyczne. W szczególności w przypadku rwy kulszowej polecana jest maść z soku z brzozy stosowana miejscowo. [4], [12]

Grzyb chaga oraz stany zapalne

Grzyby chaga (Inonotus obliquus) natomiast wykazują, potwierdzoną badaniami aktywność przeciwnowotworową oraz wzmacniającą układ immunologiczny. Poprawiają samopoczucie osób z chorobami nowotworowymi, działają cytotoksycznie (zwłaszcza odmiana francuska i kanadyjska), a także łagodzą stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego (doustnie) oraz narządów rodnych (w formie irygacji). [14] Polecany jest w przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego, uszkodzeniach wątroby spowodowanych toksynami i bakteriami oraz w przypadku zapalenia jamy ustnej, pochwy i szyjki macicy. Przebadanie grzybu chaga pod kątem właściwości przeciwzapalnych udowodniło, że ekstrakty (zwłaszcza alkoholowy) skutecznie łagodzą stany zapalne indukowane histaminą. [5] Jak donoszą najnowsze doświadczenia, przeciwwirusowe właściwości grzyba pomagają zwalczyć wirusa opryszczki, a także potencjalnie mogą mieć korzystny wpływ na terapie przeciwko COVID-19. [15]

Do tego, badania wykazały, że ekstrakty alkoholowe z liści brzozy posiadają wysoki potencjał ogólnie przeciwzapalny, porównywalny z indometacyną – niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. Właściwość ta działa szczególnie skutecznie w przypadku stanów zapalnych rogówki (również po przeszczepach). [6], [8]

Układ krążenia, drobnoustroje oraz nowotwory

Kwas betulinowy obecny w korze brzozy również ma działanie przeciwnowotworowe, przeciwcholesterolowe, a do tego zwalcza bakterie, pasożyty oraz wirusy. Skutecznie wspiera standardowe terapie nowotworowe, hamując rozrost komórek czerniaka, białaczki i nerwiaka zarodkowego oraz stymuluje zaprogramowaną śmierć komórek raka skóry, jelita grubego, piersi oraz płuc. [7] Jak podają badania, brzoza posiada również wysoką aktywność przeciwutleniającą i zmiatającą wolne rodniki. [9] Do tego ekstrakty wykazują potencjał przeciwcukrzycowy. [13]

Ekstrakty metanolowe z kory, pąków i kwiatów hamowały rozwój Laseczki siennej, natomiast tylko ekstrakty metanolowe z liści, pąków i kwiatów, a także odwar z liści i pąków, wykazywały pewną aktywność wobec Gronkowca złocistego. Aktywność przeciwbakteryjną wobec bakterii Gram-ujemnych, a dokładniej wobec Pałeczki ropy błękitnej, wykazały metanolowe ekstrakty z kory wewnętrznej, pąków, liści i kwiatów, choć w stosunku do Escherichia coli, wykazały oporność na wszystkie zastosowane próbki testowe. [10]

Zewnętrznie

Stosowane zewnętrznie liście wspomagają leczenie problemów skórnych oraz przyspieszają gojenie lekkich zranień. Zwalczają egzemy, łuszczycę, podrażnienia skóry, stany zapalne oraz trądzik. Do tego rozjaśniają cerę oraz zwiększają produkcję kolagenu i elastyny, przez co opóźniają proces starzenia. [11] Zmniejszają cienie pod oczami oraz opuchliznę, a także w formie płukanek, zapobiegają przetłuszczaniu się włosów, niwelują łupież oraz przyspieszają porost włosów. [12]

[1] Źródło: Untersuchungen zur Wirkungsweise von Birkenblättern (Betulae folium) und phenolischer Verbindungen, unter besonderer Berücksichtigung der Beeinflussung von Metallopeptidasen, 2002
[2] Źródło: An aqueous birch leaf extract of Betula pendula inhibits the growth and cell division of inflammatory lymphocytes, 2011
[3] Źródło: Betula pendula Roth leaves: gastroprotective effects of an HPLC-fingerprinted methanolic extract, 2013
[4] Źródło: Uses of tree saps in northern and eastern parts of Europe, 2012
[5] Źródło: Inonotus obliquus attenuates histamine-induced microvascular inflammation, 2019
[6] Źródło: Inhibition of corneal inflammation following keratoplasty by birch leaf extract, 2012
[7] Źródło: Study of the betulin enriched birch bark extracts effects on human carcinoma cells and ear inflammation, 2012
[8] Źródło: Medicinal plants of the genus Betula—Traditional uses and a phytochemical–pharmacological review, 2015
[9] Źródło: Free radical scavenging activities measured by electron spin resonance spectroscopy and B16 cell antiproliferative behaviors of seven plants, 2001
[10] Źródło: Antibacterial Activity of Methanolic Extracts, Decoction and Isolated Triterpene Products From Different Parts of Birch, Betula pendula, Roth , 2013
[11] Źródło: Betula pendula leaves: polyphenolic characterization and potential innovative use in skin whitening products, 2012
[12] Źródło: Ethnobotanical study on medicinal use of wild and cultivated plants in middle, south and west Bosnia and Herzegovina, 2010
[13] Źródło: Effect of Betula pendula Leaf Extract on α-Glucosidase and Glutathione Level in Glucose-Induced Oxidative Stress, 2016
[14] Źródło: Chaga (Inonotus obliquus), a Future Potential Medicinal Fungus in Oncology? A Chemical Study and a Comparison of the Cytotoxicity Against Human Lung Adenocarcinoma Cells (A549) and Human Bronchial Epithelial Cells (BEAS-2B), 2018
[15] Źródło: The Antiviral, Anti-Inflammatory Effects of Natural Medicinal Herbs and Mushrooms and SARS-CoV-2 Infection, 2020

Rośliny o podobnym działaniu

Zapalenie pęcherza – Mącznica lekarska
Gorączka – Śliwa tarnina
Wątroba – Gwiazdnica pospolita
Nowotwory – Bukko brzozowe
Starzenie – Porzeczka czarna

Przeciwwskazania do stosowania brzozy

Nie stosować w przypadku nadwrażliwości na pyłek brzozy lub liście brzozy, niedrożności dróg moczowych oraz obrzęków spowodowanych niewydolnością nerek lub serca. Nie podawać dzieciom, a w czasie ciąży i okresie karmienia piersią stosować po konsultacji z lekarzem. Ze względu na silne właściwości diuretyczne, należy pamiętać o regularnym uzupełnianiu płynów.

Pozyskiwanie brzozy brodawkowatej

Sok brzozowy, mimo wszystko, najlepiej zakupić w sklepie zielarskim lub ze zdrową żywnością. Aby samemu zdobyć sok z brzozy, należy (najlepiej wczesną wiosną) najpierw sprawdzić, czy w danej brzozie „krążą soki”. Ucinamy małą gałązkę i sprawdzamy, czy po kilkunastu sekundach wypłynie sok. Jeśli tak to wystarczy w pniu wydrążyć niewielki, kilkucentymetrowy otwór, włożyć w niego rurkę lub rynienkę i podstawić naczynie. Na koniec otwór zalepiamy gliną i zabezpieczamy drewnem lub smarujemy ogrodniczą maścią przeciwgrzybiczą. Czas na spożycie takiego soku to zazwyczaj 3-4 dni, jeśli przechowujemy go w lodówce.

Zbieramy młode, jeszcze lepkie liście i pączki, najlepiej po trochu z każdego drzewa, aby ich za bardzo nie zniszczyć. Suszymy w ciemnym, przewiewnym miejscu, rozłożone cienką warstwą na papierze. Dobrze ususzone powinny mieć kolor oliwkowozielony. Przechowujemy w papierowych torbach. Najwięcej substancji leczniczych mają liście w kwietniu i maju.

Składniki aktywne brzozy

Przepisy z brzozy brodawkowatej