Ocimum basilicum

Bazylia pospolita

Aromatyczna roślina, której nazwa pochodzi z greckiego basileus, czyli „król”, jest popularną przyprawą w kuchni prowansalskiej oraz włoskiej. Pomimo tego, ogromną rolę odgrywa również w ziołolecznictwie, kosmetologii, a także perfumerii. Najcenniejszą substancją czynną bazylii są olejki eteryczne bogate w związki bioaktywne, witaminy i minerały. Zawiera również eugenol, który dzięki antyseptycznym i znieczulającym właściwościom, wykorzystywany jest do odkażania kanałów zębowych oraz jako składnik cementu dentystycznego.

Opis rośliny

rozwiń

Łodyga
Cztero-kanciasta, naga, w dole rozgałęziona,

Liście
Równoległe ulistnienie, liście jajowate, całobrzegie lub ząbkowane, zielone lub fioletowe,

Kwiaty
Czerwonawe, różowe lub żółtobiałe. Zebrane w nibyokółki, po 6 w kątach liści, kwiatostan szczytowy (kłosokształtny), kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Obfitują w nektar.

Owoce
Małe, owalne, brązowe niełupki,

Korzenie
System korzeniowy palowy, niezbyt głęboki i silnie rozgałęziony,

Występowanie
Prawdopodobnie pochodzi z tropikalnej strefy Azji, Indii, lecz dzisiaj nie rośnie dziko. Występuje tylko w uprawie.

zwiń

Właściwości bazylii pospolitej

Przewód pokarmowy

Bazylia wykorzystywana jest w leczeniu lekkich zaburzeń trawiennych oraz bólów związanych z problemami trawiennymi. Łagodzi wzdęcia, odbijanie, niestrawność oraz wzmaga apetyt, ponieważ pobudza wydzielanie śliny, żółci i soków żołądkowych, które stymulują proces trawienia i m.in ułatwiają trawienie tłuszczów. Dzięki olejkowi eterycznemu wykazuje także uchwytne działanie rozkurczowe i wiatropędne. Pomaga zwalczyć zaparcia, poprawia ruchy perystaltyczne jelit, łagodzi skurcze żołądka, kolkę, a także bóle menstruacyjne. Pomoże również zapobiec wymiotom i nudnościom. Ponadto chroni komórki wątroby przed toksycznością czynników chemicznych.

Górne drogi oddechowe

W przypadku infekcji połączonych z gorączką bazylia działa napotnie, przez co wykorzystywana jest przy grypie i przeziębieniu. Obniża gorączkę, pomocniczo wspomaga leczenie uporczywego kaszlu, kokluszu, zapalenia oskrzeli oraz astmy. Wykazuje działanie osuszające i rozgrzewające, a także pomaga usunąć nadmiar śluzu z dróg oddechowych.

Układ nerwowy

Zawarte w bazylii związki wpływają sedatywnie oraz nasennie na układ nerwowy. Poprawia nastrój, łagodzi stany depresyjne, działa uspokajająco, relaksacyjnie i pomaga leczyć bezsenność (trudność z zaśnięciem, nocne budzenie, bardzo wczesne budzenie). Polecana jest przy wyczerpaniu nerwowym i umysłowym, stanach lękowych i apatii. Kąpiele z bazylią działają pobudzająco, wzmacniają i dodają sił, a wieczorne napary obniżają napięcie nerwowe i ułatwiają zasypianie. Do tego stymuluje krążenie w mózgu i zwiększa jasność umysłu. Pomaga przy migrenach, bólach głowy i dolegliwościach bólowych na tle nerwowym.

Układ krążenia

Ekstrakty wodne z bazylii wspierają układ naczyniowo-sercowy i zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia. Rozszerzają naczynia krwionośne, działają przeciwzakrzepowo oraz obniżają poziom glukozy we krwi. Do tego wysoka zawartość witaminy A ochrania komórki nabłonkowe przed działaniem wolnych rodników i przeciwdziała utlenianiu cholesterolu we krwi. Przeciwdziała zaburzeniom krążenia i wspiera pracę mięśnia sercowego.

Drobnoustroje

Olejek eteryczny jest silnie antybakteryjny, zwłaszcza w przypadku gronkowca złocistego i pałeczki okrężnicy. Zwalcza także grzyby, w tym kropidlaka czarnego odpowiedzialnego za oskrzelowo-płucną aspergilozę. Do tego jest owadobójczy i skutecznie je od siebie odstrasza.

Zewnętrznie

Stosowany zewnętrznie, dzięki antyseptycznym właściwościom, niweluje opuchliznę i skaleczenia, łagodzi ból oraz stany zapalne stawów, w tym reumatyzm. W formie płukanek łagodzi stany zapalne górnych dróg oddechowych i jamy ustnej, bóle zębów oraz gardła. Sprawdza się przy pielęgnacji skóry, tonizuje cerę trądzikową, a także łagodzi świąd i ukąszenia owadów.

Rośliny o podobnym działaniu

Niestrawność (dyspepsja)Gorczyca
Krztusiec (koklusz)Dziewanna
Stany lękoweMelisa lekarska
ZakrzepicaArnika górska
ReumatyzmBylica pospolita

Przeciwwskazania do stosowania bazylii

Nie stosować w czasie ciąży i karmienia piersią ze względu na zawarty w olejkach eterycznych estragol. Osoby z chorobami układu krwionośnego, borykające się z zaburzeniami krzepliwości krwi oraz z problemami z ciśnieniem i epilepsją, powinny stosować bazylię w małych ilościach.

Pozyskiwanie

Bazylia nie jest rośliną rosnącą dziko. Jest ziołem jednorocznym. We własnym ogrodzie najlepiej posadzić ją w maju lub czerwcu. Lubi miejsca nasłonecznione i umiarkowany tryb podlewania. Nie jest zbyt wymagającą rośliną do hodowli. Liście przeznaczone do suszenia lub mrożenia zbieramy w czerwcu, przed okresem kwitnienia. Surowcem leczniczym są jej liście oraz kwiaty.

Składniki aktywne

rozwiń

Olejek eteryczny – estragol, linalol, eugenol
Garbniki – ok. 5%
Flawonoidy – flawony i (w odmianach purpurowych) antocyjany
Substancje gorzkie
Kwasy fenolowe
Taniny
Saponiny
Fitosterol
Sole mineralne

zwiń

Przepisy z wykorzystaniem bazylii

Napar z bazylii

Dawkowanie:

3 razy dziennie – nie stosować w sposób ciągły.

Przygotowanie:

Łyżka liści, 200 ml wody.

Kilka liści wraz z gałązkami porwij na mniejsze części i zalej wrzątkiem. Przykryj na 10-15 minut.

Odwar z bazylii

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Czubata łyżka świeżych liści, 250 ml wody, 3 ziarna pieprzu.

Świeże liście siekamy na mniejsze i zalewamy wrzątkiem. Dodajemy świeżo zmiażdżony pieprz. Podgrzewamy na małym ogniu przez 20 minut.

Tonik z bazylii

Dawkowanie:

Rano i na wieczorem.

Przygotowanie:

Kilka świeżych liści, 125 ml przegotowanej wody (opcjonalnie witamina A+E).

Umyj dokładnie liście oraz pojemnik, do którego przelany zostanie tonik. Zioła i wodę blendujemy. Przelewamy przez gazę do pojemnika. Z pozostałej papki można zrobić maseczkę. Przechowywać maksymalnie 2 tygodnie.

Syrop z bazylii

Dawkowanie:

Jedna łyżka kilka razy dziennie.

Przygotowanie:

Pęczek liści, szklanka wody, szklanka cukru, 2 cytryny.

Zagotuj wodę z cukrem aż do jego rozpuszczenia. Cytrynę dokładnie umyj i sparz. Zetrzyj na tarce tylko żółtą część skórki cytryny i wyciśnij ją. Do garnka z wodą i cukrem dodaj sok z cytryny, startą skórkę oraz liście bazylii. Odstaw na 24h, a następnie przecedź płyn przez sito. Sok ponownie gotuj przez kilka minut. Przelej płyn do pojemnika i pozostaw do ostygnięcia. Syrop przechowywać w lodówce.

Inhalowany ekstrakt z liści bazylii

Dawkowanie:

Stosować w miarę potrzeby.

Przygotowanie:

Łyżka suszonych liści bazylii, 500ml wody.

Liście bazylii dodać do wrzącej wody, umieszczonej w dużym naczyniu. Nakryć głowę ręcznikiem i pochylić się na parą wodną. Mieszankę spokojnie wdychać około 10 minut. Dodając olejek z drzewa sandałowego uzyskamy ulgę przy bólu głowy oraz przyjemne uczucie ochłodzenia.

Inne

Dawkowanie:
Przygotowanie:

#1 Żucie świeżych liści łagodzi kaszel i przeziębienie oraz skutecznie zmniejsza ochotę na sięgnięcie po papierosa. Pomaga również w przypadku zaburzeń trawiennych.

#2 Wspiera eliminację kamieni nerkowych. W proporcji 1:1 przygotowujemy miksturę z łyżeczki soku z bazylii oraz miodu i pijemy codziennie rano przez 5-6 miesięcy. Pomóc może również herbata z suszonych liści bazylii.