zapalenie jamy ustnej
-
Szałwia lekarska
Szałwia jest popularną, silnie aromatyczną rośliną śródziemnomorską, która w Polsce nie występuje w stanie dzikim. Znana już w czasach starożytnych, gdzie służyła jako roślina lecznicza i magiczna, symbolizująca długowieczność, dzisiaj głównie kojarzona jest z płukankami na bóle zębów. Posiada szerokie zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce oraz jako roślina przyprawowa. Poza szałwią lekarską medycyna tradycyjna wykorzystuje także szałwię muszkatołową oraz hiszpańską. Surowcem leczniczym są ich liście, a także kwiaty.
-
Nagietek lekarski
Nagietek jest rośliną pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego, z kolei w Polsce znaleźć ją można raczej w ogrodach, gdyż bardzo rzadko rośnie na dziko. Jest jednym z najpopularniejszych ziół stosowanych w przy stanach zapalnych i chorobach skóry. Dawniej służył jako barometr, ponieważ jeśli o godzinie 7 rano kwiaty nie były rozwinięte, to można było się spodziewać opadów deszczu. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie i kosmetyce są jego kwiaty.
-
Chrzan pospolity
Chrzan jest byliną z rodziny kapustowatych, z tej samej rodziny co gorczyca i rzodkiewka, oraz posiada podobne właściwości. Surowcem leczniczym są m.in. liście, choć największe zastosowanie, również w kuchni, posiada jego korzeń. Za ostry smak chrzanu odpowiada synigryna, czyli glukozynolan, który skutecznie wspomaga zdrowie. Powstaje z niego izotiocyjanian allilu, który jest związkiem o działaniu antybiotycznym – stąd określenie chrzanu naturalnym antybiotykiem.
-
Glistnik jaskółcze ziele
Glistnik swoją pełną nazwę zawdzięcza greckiemu lekarzowi Dioskuridesowi, który zwrócił uwagę na fakt, że roślina ta zaczyna kwitnąć, gdy przylatują jaskółki, natomiast więdnie po ich odlocie. Jest przede wszystkim bardzo skutecznym środkiem niwelującym kurzajki. Glistnik zawiera trujące alkaloidy i przyjmowanie doustnie środków na jego bazie powinno być konsultowane z lekarzem. Zielarstwo wykorzystuje kwitnące części nadziemne, z kolei przemysł farmaceutyczny podziemne – korzeń oraz kłącze.
-
Przywrotnik pospolity
Przywrotnik to wieloletnia roślina lecznicza o działaniu wielokierunkowym, która przede wszystkim znalazła uznanie wśród kobiet. Medycyna ludowa stosowała go w chorobach ginekologicznych, stanach zapalnych oraz obfitych krwawieniach. Natomiast w kosmetyce doceniono jej silne właściwości ujędrniające, antycellulitowe i przeciwzmarszczkowe. Surowcem leczniczym jest ziele przywrotnika pospolitego, ale także przywrotnika polnego, który wykazuje zbliżone właściwości.
-
Bez czarny
Jest jedną z najstarszych roślin wykorzystywanych w lecznictwie. Ze względu na to, że wszystkie składniki tej rośliny mają ogromne znaczenie i są wykorzystywane w leczeniu, często nazywany był „apteką dla biednych ludzi”. Częściami wykorzystywanymi są kwiaty, owoce oraz kora. Jego owoce mają odmienne właściwości lecznicze niż kwiaty, natomiast w kuchni używane są oba surowce. Stosowany był również do farbowania włosów, a korzenie gotowane w winie miały pomagać na ukąszenia węży.
-
Dziewanna
Ze względu na swój charakterystyczny wygląd, czyli wyrastające żółte kwiaty na końcu długiej, prostej łodygi, nazywana była „świecą królewską”. Już w starożytności wykorzystywana była jako lek na biegunkę, skurcze żołądka i chroniczny kaszel (jest składnikiem słynnej wykrztuśnej mieszanki ziołowej). Surowcem lekarskim dziewanny są jej kwiatostany oraz niekiedy liście. Jest rośliną dwuletnią, gdzie w pierwszym roku wytwarza liście, a w drugim kwiaty. Działanie lecznicze dostarczają 3 gatunki dziewanny: wielkokwiatowa, drobnokwiatowa oraz kutnerowa.
-
Chaber bławatek
Ta miododajna roślina swoją nazwę zawdzięcza kwiatom w kolorze chabrowym, który dodatkowo przyciąga owady zapylające. Jej surowcem leczniczym są kwiaty, popularnie wykorzystywane w leczeniu chorób oczu i układu moczowego, jak również w kosmetyce (problemy skórne) oraz jako źródło naturalnego niebieskiego barwnika. Jest to dziko rosnący w całej Europie kwiat, choć w niektórych rejonach jest już zagrożony wyginięciem, ze względu na stosowanie pestycydów.
-
Płucnica islandzka
Płucnica jest efektem symbiozy pomiędzy grzybem, a mikroskopijnym porostem. Naturalnie występuje i zbierana jest przede wszystkim w Bułgarii, Rosji, Rumunii, a także w Polsce, gdzie popularnie nazywana jest porostem (lub tarczownicą) islandzkim i jest pod ochroną. Jak nazwa mogłaby sugerować, jest ona od XVII wieku stosowana przy chorobach górnych dróg oddechowych, ale też w przypadku problemów trawiennych oraz skórnych. Surowcem zielarskim porostu jest jego plecha w formie ususzonej.
-
Hyzop lekarski
W dawnych wierzeniach ludowych roślina ta przedstawiana była jako symbol spokoju i równowagi, a stosowana głównie do łagodzenia agresji i chorób układu oddechowego. Swoje właściwości lecznicze, a także oczyszczające, służące rytuałom duchownym, zawdzięcza zapachowi wydzielanemu przy spalaniu suszu. Zawiera olejek eteryczny, który jest złożony z ponad 50 związków – używany przede wszystkim do aromatyzowania potraw oraz do produkcji likieru i perfum.
-
Babka lancetowata
Babka lancetowata jest rośliną jednoroczną, która dzięki swoim zdolnościom dostosowywania się do przeróżnych warunków, rośnie dziko na niemalże każdej łące i polu. Jej wytrzymałość potwierdza również fakt, że stosowana była już w starożytności jako okłady na rany, opuchliznę i ukąszenia. Surowcem leczniczym są liście, choć należy zachować ostrożność, ponieważ można ją łatwo pomylić z naparstnicą wełnistą, która ma podobne liście, lecz jest toksyczną rośliną dla naszego serca.
-
Aloes
Aloes był wykorzystywany ze względu na swoje liczne właściwości lecznicze już ponad 5000 lat temu w starożytnej Mezopotamii, Egipcie i Grecji. Z kolei współczesne badania naukowe potwierdziły prozdrowotne i lecznicze właściwości aloesu, które zawdzięcza bogactwu substancji bioaktywnych. Zawarty w nim miąższ oraz sok dostarczają organizmowi niezbędnych pierwiastków śladowych i substancji, które regulują funkcjonowanie całego organizmu, przywracają jego równowagę i poprawiają ogólny stan zdrowia. Surowcem leczniczym są liście aloesu i pozyskiwane one są z poszczególnych gatunków – aloes zwyczajny, uzbrojony, drzewiasty i inne.
-
Skrzyp polny
Skrzyp jest jedną z najstarszych prymitywnych roślin na świecie, która pojawiła się na Ziemi około 300 milionów lat temu. Obecnie można wyróżnić około 50 gatunków tej rośliny, ale tylko ta odmiana posiada właściwości lecznicze. Zdolności te w szczególności stosowane są w kosmetyce, zwłaszcza dzięki dobroczynnym działaniom skrzypu na cerę, włosy i paznokcie. Roślina ta dzięki swoim właściwościom i wysokiej zawartości krzemu znana jest też pod nazwą „trawa cynowa”. Surowcem zielarskim skrzypu są jego pędy płonne.
-
Galangal
Właściwości lecznicze Alpinii znane są od czasów medycyny ajuwerdyjskiej. Te azjatyckie byliny są mniej znanymi kuzynkami imbiru i posiadają podobne właściwości. Galangal jest także aromatyczną i wyrazistą w smaku przyprawą, która znalazła swoje zastosowanie w kuchni. Swoje lecznicze właściwości zawdzięczają przede wszystkim substancji zwanej galangina, która odchudza, reguluje poziom cukru i obniża cholesterol we krwi (najłatwiej przyswajalna jest w formie nalewki.). W Indiach wykorzystywany jest także jako dezodorant i odświeżacz oddechu. Nazwę „galangal” używa się na określenie 4 kłączy roślin: Alpinia officinarum (Galangal mniejszy), Alpinia galanga (Alpinia Lekarska/Galangal większy), Kaempferia galanga (Kencur) oraz Krachai.
-
Prawoślaz lekarski
Jak nazwa sugeruje, prawoślaz zawiera śluzy, dzięki którym posiada właściwości zmiękczające. Jest to roślina bogata w związki o działaniu łagodzącym w stosunku do błon śluzowych i skóry, stąd najczęściej wykorzystywanym produktem jest syrop prawoślazowy na kaszel, który jest również przeznaczony do stosowania u dzieci. Jest też jednym z niewielu syropów, który można stosować zarówno przy suchym, jak i mokrym kaszlu. Zastosowanie lecznicze posiada jego korzeń (najwięcej substancji śluzowych) oraz liście (mają o połowę mniej substancji śluzowych niż korzeń).
-
Podbiał pospolity
Podbiał jest jedną z pierwszych roślin, które pojawiają się wraz z początkiem wiosny. Od dawna znany jest jako skuteczny lek na schorzenia górnych dróg oddechowych. Zarówno kwiaty jak i młode liście posiadają właściwości lecznicze, natomiast zbierane są w różnych odstępach czasowych. Kiedy kwiaty przekwitną i zamienią się w puszystą kulkę, dopiero wtedy roślina zaczyna wypuszczać liście. Używany jest również jako przyprawa, a dawniej był palony podobnie jak tytoń – z liści podbiału przygotowuje się papierosy, których palenie ma na celu wspomaganie leczenia uzależnienia od nikotyny.
-
Owies zwyczajny
Owies już od czasów prehistorycznych był jednym z najważniejszych źródeł żywności zarówno dla ludzi jak i zwierząt. Choć stosowany głównie do wyrobu kaszy i płatków owsianych, posiada również walory lecznicze oraz kosmetyczne, o których przekonano się z czasem. W ziołolecznictwie stosuje się przede wszystkim świeże ziele owsa, a także słomę owsianą po dojrzeniu ziarna.
-
Śliwa tarnina
Tarnina jest jedną z pierwszych zakwitających roślin oraz należy do jednych z najstarszych roślin używanych przez człowieka. Choć w fitoterapii wykorzystuje się głównie owoce (tzw. tarki) tego ciernistego krzewu, to warto również przyjrzeć się właściwościom leczniczym jego kwiatów, liści oraz kory. Nie należy jednak spożywać pestek znajdujących się w owocach, gdyż są cierpkie w smaku i przede wszystkim trujące.
-
Rzepik pospolity
W gwarze ludowej nazywany także parzydłem lub zielem wątrobowym, ze względu na swoje antyseptyczne i silnie oczyszczające właściwości lecznicze. Obecnie jest pospolicie występującym i jednym z najstarszych ziół stosowanych na polskich ziemiach. Rzepik jest także wykorzystywany w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej oraz zalecany jest mówcom i śpiewakom w celu utrzymania prawidłowej emisji głosu i wzmocnienia górnych dróg oddechowych. Surowcem leczniczym jest jego ziele. Inną odmianą wykorzystywaną w lecznictwie jest rzepik wonny, który także posiada właściwości przeciwutleniające.
-
Trybula ogrodowa
Trybula już w starożytnym Rzymie wykorzystywana była jako roślina zarówno przyprawowa jak i lecznicza. Nazywana jest także pietruszką francuską, ponieważ w VIII-wiecznej Francji intensywnie propagowano jej uprawę oraz została doceniona w kuchni francuskiej. Przy roztarciu ma słodki, lekko anyżowy aromat i smak kminu rzymskiego połączonego z pietruszką. Wyglądem przypomina bardzo toksyczny blekot pospolity, który wyróżnia się jedynie ostrym zapachem. Surowcem leczniczym są jej nasiona oraz ziele.
-
Dzięgiel litwor
Dzięgiel przez wieki był istotnym źródłem pożywienia oraz właściwości leczniczych w Skandynawii. Do dziś młode łodygi, ogonki liściowe oraz liście jadane są tam jako warzywo. Znany także pod nazwą Arcydzięgiel oraz Angelica, jest dwuletnią rośliną, która charakteryzuje się silnym i przyjemnym korzennym aromatem i smakiem, stąd swoje zastosowanie znalazł również jako przyprawa. Z kolei surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie jest przede wszystkim jego korzeń i pozyskiwany z niego olejek.