pasożyty
-
Ogórecznik lekarski
Ogórecznik lekarski jest rośliną jednorodną zielarską o szerokim zastosowaniu nie tylko w kuchni, ale przede wszystkim w medycynie i kosmetyce. Jego przetwory (głównie z kwiatów) stosuje się tylko zewnętrznie, ze względu na wysoką zawartość alkaloidów pirolizydynowych, które działają toksycznie na wątrobę. Wyjątkiem jest pozyskiwany z nasion olej z ogórecznika, który jest bardzo korzystny dla naszego zdrowia i doskonale sprawdzi się jako środek do pielęgnacji skóry.
-
Glistnik jaskółcze ziele
Glistnik swoją pełną nazwę zawdzięcza greckiemu lekarzowi Dioskuridesowi, który zwrócił uwagę na fakt, że roślina ta zaczyna kwitnąć, gdy przylatują jaskółki, natomiast więdnie po ich odlocie. Jest przede wszystkim bardzo skutecznym środkiem niwelującym kurzajki. Glistnik zawiera trujące alkaloidy i przyjmowanie doustnie środków na jego bazie powinno być konsultowane z lekarzem. Zielarstwo wykorzystuje kwitnące części nadziemne, z kolei przemysł farmaceutyczny podziemne – korzeń oraz kłącze.
-
Melonowiec właściwy
Papaja (od karaibskiego słowa apapai – Owoc aniołów) jest drzewem oryginalnie pochodzącym z Meksyku, choć obecnie, jej głównym producentem są Indie. Surowcem leczniczym są jego liście oraz owoce – jagody o słodkawym, lekko kwaśnym smaku, zawierające czarne nasiona. Dzięki zawartej w owocach papainie wykorzystywana jest przede wszystkim w leczeniu schorzeń gastrycznych oraz jako ceniony składnik diet odchudzających.
-
Borówka czernica
Popularnie i regionalnie nazywana często jagodą, należy do najstarszych znanych leków stosowanych w północnej i środkowej Europie. Surowcem leczniczym są liście borówki oraz owoce pozyskiwane ze stanu naturalnego. Posiada wysoką zawartość przeciwutleniaczy oraz składników bioaktywnych i zaliczana jest do tzw. superfoods. Jest skutecznym środkiem m.in. na rozstroje żołądka, dyzenterię, czy robaczycę (tylko surowe owoce), który podawać można już od maleńkości. Wykorzystywana jest także do poprawy wzroku i leczenia „kurzej ślepoty”.
-
Bylica piołun
To bardzo gorzkie ziele o charakterystycznym zapachu, zwane jest także panieńskim lub psią rutą. Kojarzony jest często z wytwarzaniem wysokoprocentowego alkoholu z udziałem piołunu o nazwie absynt. Piołun stosowany był w medycynie ludowej już od stuleci, m.in. na dolegliwości pokarmowe oraz kobiece. Istotną kwestią jest w jego przypadku dawkowanie, ponieważ zawarty w olejku eterycznym tujon jest substancją trującą. Surowcem leczniczym jest ziele piołunu.
-
Bylica pospolita
Bylica pospolita ma bardzo podobne działanie do bylicy piołun, lecz jest słabsza, przez co bezpieczniejsza w użyciu oraz nie jest taka gorzka. Stosowana może być zarówno w lecznictwie, jak i kuchni. Wspomaga układ trawienny, niweluje bóle brzucha i działa leczniczo na wątrobę. Z kolei jako przyprawa, często dodawana jest do potraw tłustych i ciężkostrawnych, a przygotowany wcześniej napar dodany do wody bardzo skutecznie czyści lustra i kryształy. Surowcem leczniczym jest ziele bylicy pospolitej (kwitnące pędy) oraz jej korzeń.
-
Hyzop lekarski
W dawnych wierzeniach ludowych roślina ta przedstawiana była jako symbol spokoju i równowagi, a stosowana głównie do łagodzenia agresji i chorób układu oddechowego. Swoje właściwości lecznicze, a także oczyszczające, służące rytuałom duchownym, zawdzięcza zapachowi wydzielanemu przy spalaniu suszu. Zawiera olejek eteryczny, który jest złożony z ponad 50 związków – używany przede wszystkim do aromatyzowania potraw oraz do produkcji likieru i perfum.
-
Kozieradka pospolita
Zwana inaczej koniczyną grecką, to roślina z rodziny bobowatych, która swoje zastosowanie znalazła już 6 tysięcy lat temu w Chinach jako substytut kawy. W Grecji uważano, że żucie nasion kozieradki usprawnia myślenie, stąd inna nazwa – koniczyna filozofów. Wykorzystywana jako aromatyczna przyprawa, suplement dla kulturystów, a w szczególności doceniana jest w kosmetyce ze względu na swoje właściwości wzmacniające włosy i ograniczające proces ich wypadania. Surowcem leczniczym są jej nasiona.
-
Lippia trójlistna
Popularnie nazywana Werbeną cytrynową roślina, której cechą charakterystyczną jest intensywny, cytrynowy zapach. Nie jest jednak ani werbeną, ani palczatką cytrynową (znaną także jako trawa cytrynowa). Jest popularnym składnikiem perfum, stąd wiele osób kojarzy ją przede wszystkim z przemysłem perfumeryjnym. Jej niepowtarzalny cytrynowy smak i orzeźwiający aromat wykorzystywany jest do wzbogacania potraw, a przy tym działa uspokajająco, przeciwbólowo i relaksująco.
-
Kruszyna pospolita (i Szakłak pospolity)
Ten miododajny krzew swoją nazwę zawdzięcza łamliwym i bardzo kruchym gałązkom. Warto umieć ją poprawnie zidentyfikować, ponieważ jej owoce, przypominające jagody, są trujące (do spożycia tylko po obróbce termicznej). Surowcem leczniczym w przypadku kruszyny jest tylko kora. Dzięki swoim właściwościom jest bardzo skutecznym lekiem na problemy z zaparciami. Jest spokrewniona z szakłakiem pospolitym, który wykorzystywany jest leczniczo w identyczny sposób i w przy takich samych przypadkach.
-
Brzoza brodawkowata
Dzięki dużej ilości surowców zielarskich brzoza ma bardzo zróżnicowane i prozdrowotne działanie na organizm człowieka. M.in. stymuluje, wzmacnia odporność, działa jak naturalny diuretyk oraz wykorzystywana jest do produkcji ksylitolu – cukru pozyskiwanego z kory brzozy. Zielarstwo w celach leczniczych wykorzystuje przede wszystkim liście, ale także korę, sok, pąki, czy nawet występujące na pniach grzyby – błyskoporek (chaga) i białoporek podkorowy (huba brzozowa). Pozyskiwane one są zarówno z brzozy brodawkowatej, jak i brzozy białej (omszonej).
-
Nagietek lekarski
Nagietek jest rośliną pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego, z kolei w Polsce znaleźć ją można raczej w ogrodach, gdyż bardzo rzadko rośnie na dziko. Jest jednym z najpopularniejszych ziół stosowanych w przy stanach zapalnych i chorobach skóry. Dawniej służył jako barometr, ponieważ jeśli o godzinie 7 rano kwiaty nie były rozwinięte, to można było się spodziewać opadów deszczu. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie i kosmetyce są jego kwiaty.
-
Bylica draganek
Nazywana również bylicą estragonową lub estragonem, jest aromatyczną rośliną pochodzącą z Azji Środkowej, gdzie wykorzystywana jest, zarówno jako przyprawia, jak i środek leczniczy, m.in. na dolegliwości trawienne. Jego działanie jest podobne do bylicy boże drzewko, lecz znacząco słabsze, dlatego głównie jest składnikiem różnych mieszanek. Docierając do Europy, estragon otrzymał miano króla przypraw, ponieważ znakomicie podkreśla smak każdej potrawy, nawet daniom gotowanym bez użycia soli. Najbardziej wartościowym surowcem lekarskim są jego liście.
-
Chropawiec wonny (Adżwan)
Ajwan jest aromatycznym kuzynem kminku zwyczajnego, spokrewnionym z kminem rzymskim i koprem ogrodowym. Jest zarówno rośliną leczniczą jak i popularną przyprawą korzenną, pochodzącą z Indii, gdzie określana jest jako ziele biskupie lub carom. Charakteryzuje się silnym, ostrym aromatem, wykorzystywanym przede wszystkim w daniach wegetariańskich, oraz właściwościami ułatwiającymi trawienie.
-
Kolendra siewna
Kolendra, inaczej pieprz polski lub pieprzyk, jest jednym z najstarszych ziół przyprawowych uprawianych przez człowieka i wykorzystywanych zarówno w kuchni, jak i kosmetyce. Wszystkie jej części są jadalne, z kolei surowcem leczniczym stosowanym w ziołolecznictwie są jego liście oraz owoce (nasiona), głównie ze względu na swoje detoksykujące właściwości. Liście kolendry u podstawy przypominają włoską natkę pietruszki.
-
Gwiazdnica pospolita
Jest to bardzo ekspansywna i jadalna roślina, która w Polsce, uznawana jest za uporczywy i niechciany chwast w ogrodach, w dodatku bardzo trudny do wyplewienia. Gwiazdnica nie tylko rekultywuje wyjałowioną ziemię, ale stanowi też pożywienie dla ptactwa. W krajach takich jak Stany Zjednoczone, Anglia, czy Rosja jest ziołem bardzo chętnie używanym w ziołolecznictwie. Do dziś jest tam używana jako lek przeciwbólowy, przeciwnowotworowy i stosowany na trudno gojące się rany. Surowcem leczniczym gwiazdnicy jest jej ziele.