pałeczka ropy błękitnej
-
Brzoza brodawkowata
Dzięki dużej ilości surowców zielarskich brzoza ma bardzo zróżnicowane i prozdrowotne działanie na organizm człowieka. M.in. stymuluje, wzmacnia odporność, działa jak naturalny diuretyk oraz wykorzystywana jest do produkcji ksylitolu – cukru pozyskiwanego z kory brzozy. Zielarstwo w celach leczniczych wykorzystuje przede wszystkim liście, ale także korę, sok, pąki, czy nawet występujące na pniach grzyby – błyskoporek (chaga) i białoporek podkorowy (huba brzozowa). Pozyskiwane one są zarówno z brzozy brodawkowatej, jak i brzozy białej (omszonej).
-
Róża
Róża przede wszystkim swoją popularność zyskała w ogrodnictwie jako roślina dekoracyjna, choć już w bardzo dawnych czasach wykorzystywana była nie tylko do aromatyzowania potraw i napojów, ale także w celach leczniczych oraz wzmacniających organizm. Owoce róży pomarszczonej posiadają ponad 130 przeróżnych związków leczniczych i są rekordzistami pod względem ilości naturalnej witaminy C. Wystarczy zjeść 3 owoce róży pomarszczonej, aby zapewnić organizmowi dzienną dawkę tej witaminy. Zielarstwo wykorzystuje surowiec z kilka gatunków róży, w tym kwiaty róży damasceńskiej, suszone owoce róży rdzawej oraz owoce pozorne róży dzikiej (do 6% wit. C) i girlandowej (do 10% wit. C).
-
Bez czarny
Jest jedną z najstarszych roślin wykorzystywanych w lecznictwie. Ze względu na to, że wszystkie składniki tej rośliny mają ogromne znaczenie i są wykorzystywane w leczeniu, często nazywany był „apteką dla biednych ludzi”. Częściami wykorzystywanymi są kwiaty, owoce oraz kora. Jego owoce mają odmienne właściwości lecznicze niż kwiaty, natomiast w kuchni używane są oba surowce. Stosowany był również do farbowania włosów, a korzenie gotowane w winie miały pomagać na ukąszenia węży.
-
Macierzanka piaskowa
Macierzanka piaskowa jest odmianą tymianku, lecz różni się delikatniejszym smakiem i cytrynową nutą. Stosowana jest do przyprawiania potraw, jest cennym składnikiem kosmetycznym (w przypadku walki z trądzikiem jest skuteczniejszy od nagietka), a ziołolecznictwo wykorzystuje ją w walce z wieloma dolegliwościami (choć działanie ma z reguły 2-, 3-krotnie słabsze od ziela tymianku). Dodaje się go do wszelkich mieszanek ziołowych mających na celu wzmocnienie organizmu, dezynfekcję oraz poprawę wyglądu skóry. Jest rośliną miododajną i ciepłolubną, przez co często odwiedzana jest przez pszczoły. Surowcem posiadającym właściwości lecznicze jest ziele macierzanki.
-
Rozchodnik ostry
Ziele to jest rozpoznawalne dzięki jaskrawożółtym kwiatom i często wykorzystywane jest jako roślina ozdobna, głównie sadzona na rabatach, czy skalniakach. Rozchodnik swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu, ostremu smakowi liści, które po okresie przekwitania opadają lub stają się białe i papierowate. Surowcem zielarskim jest kwitnące ziele. Choć w dużych dawkach jest rośliną trującą, to warto zastosować ją do produkcji miodu gruszkowego o fantastycznych właściwościach leczących bóle głowy.
-
Dziewanna
Ze względu na swój charakterystyczny wygląd, czyli wyrastające żółte kwiaty na końcu długiej, prostej łodygi, nazywana była „świecą królewską”. Już w starożytności wykorzystywana była jako lek na biegunkę, skurcze żołądka i chroniczny kaszel (jest składnikiem słynnej wykrztuśnej mieszanki ziołowej). Surowcem lekarskim dziewanny są jej kwiatostany oraz niekiedy liście. Jest rośliną dwuletnią, gdzie w pierwszym roku wytwarza liście, a w drugim kwiaty. Działanie lecznicze dostarczają 3 gatunki dziewanny: wielkokwiatowa, drobnokwiatowa oraz kutnerowa.
-
Wiązówka błotna
Wiązówka nazywana jest inaczej „ludową aspiryną” ze względu na fakt, że jest naturalną alternatywą dla wytworzonych sztucznie salicylanów. Jest miododajną byliną, która rośnie głównie na terenach podmokłych. Roślina ta ma szerokie zastosowanie także w kosmetyce, zwłaszcza przy uciążliwym trądziku oraz trudno gojących się ranach. Do tego wykorzystywana jest w przemyśle alkoholowym jako aromatyzator, z racji swojego migdałowego zapachu. Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie są kwiaty. Stosować w tym celu możemy zarówno wiązówkę błotną, jak i bulwkową.
-
Bylica pospolita
Bylica pospolita ma bardzo podobne działanie do bylicy piołun, lecz jest słabsza, przez co bezpieczniejsza w użyciu oraz nie jest taka gorzka. Stosowana może być zarówno w lecznictwie, jak i kuchni. Wspomaga układ trawienny, niweluje bóle brzucha i działa leczniczo na wątrobę. Z kolei jako przyprawa, często dodawana jest do potraw tłustych i ciężkostrawnych, a przygotowany wcześniej napar dodany do wody bardzo skutecznie czyści lustra i kryształy. Surowcem leczniczym jest ziele bylicy pospolitej (kwitnące pędy) oraz jej korzeń.
-
Kozieradka pospolita
Zwana inaczej koniczyną grecką, to roślina z rodziny bobowatych, która swoje zastosowanie znalazła już 6 tysięcy lat temu w Chinach jako substytut kawy. W Grecji uważano, że żucie nasion kozieradki usprawnia myślenie, stąd inna nazwa – koniczyna filozofów. Wykorzystywana jako aromatyczna przyprawa, suplement dla kulturystów, a w szczególności doceniana jest w kosmetyce ze względu na swoje właściwości wzmacniające włosy i ograniczające proces ich wypadania. Surowcem leczniczym są jej nasiona.
-
Gwiazdnica pospolita
Jest to bardzo ekspansywna i jadalna roślina, która w Polsce, uznawana jest za uporczywy i niechciany chwast w ogrodach, w dodatku bardzo trudny do wyplewienia. Gwiazdnica nie tylko rekultywuje wyjałowioną ziemię, ale stanowi też pożywienie dla ptactwa. W krajach takich jak Stany Zjednoczone, Anglia, czy Rosja jest ziołem bardzo chętnie używanym w ziołolecznictwie. Do dziś jest tam używana jako lek przeciwbólowy, przeciwnowotworowy i stosowany na trudno gojące się rany. Surowcem leczniczym gwiazdnicy jest jej ziele.
-
Fiołek trójbarwny
Popularnie nazywany bratkiem ogrodowym, jest gatunkiem fiołka bezwonnego. Jest rośliną wykorzystywaną zarówno w ziołolecznictwie, jak i w przemyśle kosmetycznym, m.in. ze względu na jego skutecznie właściwości przeciwtrądzikowe. Surowcem leczniczym są jego nadziemne części kwitnące. Fiołek polny oraz wonny mają podobne właściwości, ale są mniej wartościowe i wykazują słabsze działanie. Fiołek wonny wykorzystywany jest bardziej w przemyśle perfumeryjnym.
-
Sosna zwyczajna
Sosna jest drzewem iglastym o najskuteczniejszych właściwościach pochłaniających szkodliwe dla zdrowia pyły odpowiadające za pogarszanie się jakości powietrza. Już sam dłuższy spacer wśród drzew sosnowych wpływa leczniczo na płuca i oskrzela, dzięki zawartemu w sosnach olejkowi lotnemu. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie jest kora sosny nadmorskiej, aromatyczna żywica (olejek terpentynowy), pąki sosny zwyczajnej oraz pozyskiwany z nich olejek eteryczny. Używane głównie do leczenia chorób oddechowych.
-
Śliwa tarnina
Tarnina jest jedną z pierwszych zakwitających roślin oraz należy do jednych z najstarszych roślin używanych przez człowieka. Choć w fitoterapii wykorzystuje się głównie owoce (tzw. tarki) tego ciernistego krzewu, to warto również przyjrzeć się właściwościom leczniczym jego kwiatów, liści oraz kory. Nie należy jednak spożywać pestek znajdujących się w owocach, gdyż są cierpkie w smaku i przede wszystkim trujące.
-
Gorczyca
Roślina, której zastosowanie jest bardzo powszechne w gastronomii, jest również od wieków stosowana w medycynie ludowej. Jej nazwa powiązana jest ze specyficznym goryczkowatym smakiem nasion. Kojarzona głównie z musztardą i właściwościami konserwującymi, posiada również szerokie spektrum właściwości ziołoleczniczych. Stosowane w lecznictwie są 2 gatunki gorczycy – biała oraz sarepska, a wykorzystywane są ich owoce (nasiona) oraz liście.
-
Kolendra siewna
Kolendra, inaczej pieprz polski lub pieprzyk, jest jednym z najstarszych ziół przyprawowych uprawianych przez człowieka i wykorzystywanych zarówno w kuchni, jak i kosmetyce. Wszystkie jej części są jadalne, z kolei surowcem leczniczym stosowanym w ziołolecznictwie są jego liście oraz owoce (nasiona), głównie ze względu na swoje detoksykujące właściwości. Liście kolendry u podstawy przypominają włoską natkę pietruszki.