dezynfekujace
-
Borówka czernica
Popularnie i regionalnie nazywana często jagodą, należy do najstarszych znanych leków stosowanych w północnej i środkowej Europie. Surowcem leczniczym są liście borówki oraz owoce pozyskiwane ze stanu naturalnego. Posiada wysoką zawartość przeciwutleniaczy oraz składników bioaktywnych i zaliczana jest do tzw. superfoods. Jest skutecznym środkiem m.in. na rozstroje żołądka, dyzenterię, czy robaczycę (tylko surowe owoce), który podawać można już od maleńkości. Wykorzystywana jest także do poprawy wzroku i leczenia „kurzej ślepoty”.
-
Szałwia lekarska
Szałwia jest popularną, silnie aromatyczną rośliną śródziemnomorską, która w Polsce nie występuje w stanie dzikim. Znana już w czasach starożytnych, gdzie służyła jako roślina lecznicza i magiczna, symbolizująca długowieczność, dzisiaj głównie kojarzona jest z płukankami na bóle zębów. Posiada szerokie zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce oraz jako roślina przyprawowa. Poza szałwią lekarską medycyna tradycyjna wykorzystuje także szałwię muszkatołową oraz hiszpańską. Surowcem leczniczym są ich liście, a także kwiaty.
-
Macierzanka tymianek
Potocznie nazywana tymiankiem pospolitym lub właściwym, jest krzewem dziko rosnącym w regionie Morza Śródziemnego. Od ponad 3500 lat słynie ze swoich właściwości leczniczych, aromaterapeutycznych oraz jako roślina przyprawowa, przez co jest tak często wykorzystywana w kuchni. Badania podają, że olejki zawarte w tymianku działają silniej niż antybiotyki i wykazują bardzo silną aktywność wobec ponad 120 szczepów bakterii, w tym klinicznych i opornych na antybiotyki. Leczniczo wykorzystywane są jej części nadziemne, czyli kwiaty oraz liście.
-
Arnika górska
Ze względu na dużą ilość cennych właściwości leczniczych arniki, wykorzystywanych od wieków, roślina ta niemalże całkowicie wyginęła. Stając się ofiarą własnego sukcesu, obecnie jest pod ochroną, a surowiec stosowany w kosmetyce i farmakologii pochodzi tylko z upraw. Występuje 30 gatunków arniki, z czego w Polsce tylko arnika górska. Doustnie staje się szybko toksyczna i dzisiaj stosowana jest tylko miejscowo. Surowcem leczniczym są kwiaty arniki, liście i koszyczki, choć najwięcej wartościowych substancji czynnych znajduje się w jego olejku eterycznym. Równowartościowych składników dostarcza także arnika łąkowa.
-
Sosna zwyczajna
Sosna jest drzewem iglastym o najskuteczniejszych właściwościach pochłaniających szkodliwe dla zdrowia pyły odpowiadające za pogarszanie się jakości powietrza. Już sam dłuższy spacer wśród drzew sosnowych wpływa leczniczo na płuca i oskrzela, dzięki zawartemu w sosnach olejkowi lotnemu. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie jest kora sosny nadmorskiej, aromatyczna żywica (olejek terpentynowy), pąki sosny zwyczajnej oraz pozyskiwany z nich olejek eteryczny. Używane głównie do leczenia chorób oddechowych.
-
Podbiał pospolity
Podbiał jest jedną z pierwszych roślin, które pojawiają się wraz z początkiem wiosny. Od dawna znany jest jako skuteczny lek na schorzenia górnych dróg oddechowych. Zarówno kwiaty jak i młode liście posiadają właściwości lecznicze, natomiast zbierane są w różnych odstępach czasowych. Kiedy kwiaty przekwitną i zamienią się w puszystą kulkę, dopiero wtedy roślina zaczyna wypuszczać liście. Używany jest również jako przyprawa, a dawniej był palony podobnie jak tytoń – z liści podbiału przygotowuje się papierosy, których palenie ma na celu wspomaganie leczenia uzależnienia od nikotyny.
-
Kalaminta
Współcześnie nieco już zapomniana i rzadko stosowana przez zielarzy roślina, powszechnie stosowana w czasach średniowiecza. Najczęściej stosowanymi gatunkami są kalaminta (inaczej czyścica) lekarska oraz kalaminta mniejsza. Jest rośliną przyprawową i korzenną, zapachem przypominającą połączenie mięty oraz oregano. Zastosowanie znajduje przede wszystkim kuchnia włoska oraz medycyna ludowa jako alternatywa dla mięty.
-
Wrzos zwyczajny
Jest jedynym przedstawicielem gatunku rośliny wieloletniej z rodzaju wrzos należącej do rodziny wrzosowatych. Wykorzystywany jest jako roślina lecznicza, miododajna oraz ozdobna. Surowcem leczniczym wrzosu jest jego ziele oraz kwiaty. Co ciekawe, im wyżej znajduje się dany wrzos względem poziomu morza tym większe jest stężenie polifenoli w surowcu. Sposób w jaki kwitnie, pozwala przewidzieć, jaka będzie jesień oraz zima – gdy kwiaty rozwijają się w dolnej części krzewinki, można spodziewać się długiej i ciepłej jesieni. Z kolei mrozy nastąpią dopiero z początkiem lutego.
-
Macierzanka piaskowa
Macierzanka piaskowa jest odmianą tymianku, lecz różni się delikatniejszym smakiem i cytrynową nutą. Stosowana jest do przyprawiania potraw, jest cennym składnikiem kosmetycznym (w przypadku walki z trądzikiem jest skuteczniejszy od nagietka), a ziołolecznictwo wykorzystuje ją w walce z wieloma dolegliwościami (choć działanie ma z reguły 2-, 3-krotnie słabsze od ziela tymianku). Dodaje się go do wszelkich mieszanek ziołowych mających na celu wzmocnienie organizmu, dezynfekcję oraz poprawę wyglądu skóry. Jest rośliną miododajną i ciepłolubną, przez co często odwiedzana jest przez pszczoły. Surowcem posiadającym właściwości lecznicze jest ziele macierzanki.
-
Bylica piołun
To bardzo gorzkie ziele o charakterystycznym zapachu, zwane jest także panieńskim lub psią rutą. Kojarzony jest często z wytwarzaniem wysokoprocentowego alkoholu z udziałem piołunu o nazwie absynt. Piołun stosowany był w medycynie ludowej już od stuleci, m.in. na dolegliwości pokarmowe oraz kobiece. Istotną kwestią jest w jego przypadku dawkowanie, ponieważ zawarty w olejku eterycznym tujon jest substancją trującą. Surowcem leczniczym jest ziele piołunu.
-
Kolendra siewna
Kolendra, inaczej pieprz polski lub pieprzyk, jest jednym z najstarszych ziół przyprawowych uprawianych przez człowieka i wykorzystywanych zarówno w kuchni, jak i kosmetyce. Wszystkie jej części są jadalne, z kolei surowcem leczniczym stosowanym w ziołolecznictwie są jego liście oraz owoce (nasiona), głównie ze względu na swoje detoksykujące właściwości. Liście kolendry u podstawy przypominają włoską natkę pietruszki.