ból gardła
-
Brzoza brodawkowata
Dzięki dużej ilości surowców zielarskich brzoza ma bardzo zróżnicowane i prozdrowotne działanie na organizm człowieka. M.in. stymuluje, wzmacnia odporność, działa jak naturalny diuretyk oraz wykorzystywana jest do produkcji ksylitolu – cukru pozyskiwanego z kory brzozy. Zielarstwo w celach leczniczych wykorzystuje przede wszystkim liście, ale także korę, sok, pąki, czy nawet występujące na pniach grzyby – błyskoporek (chaga) i białoporek podkorowy (huba brzozowa). Pozyskiwane one są zarówno z brzozy brodawkowatej, jak i brzozy białej (omszonej).
-
Chrzan pospolity
Chrzan jest byliną z rodziny kapustowatych, z tej samej rodziny co gorczyca i rzodkiewka, oraz posiada podobne właściwości. Surowcem leczniczym są m.in. liście, choć największe zastosowanie, również w kuchni, posiada jego korzeń. Za ostry smak chrzanu odpowiada synigryna, czyli glukozynolan, który skutecznie wspomaga zdrowie. Powstaje z niego izotiocyjanian allilu, który jest związkiem o działaniu antybiotycznym – stąd określenie chrzanu naturalnym antybiotykiem.
-
Aspalat prosty (Rooibos)
Popularnie nazywany jest aspalatem prostym lub czerwoną herbatą, choć nie jest w żaden sposób spokrewniony z prawdziwym drzewem herbacianym. Napar z jego liści nie tylko posiada właściwości lecznicze, dzięki obecności przeciwutleniaczy, ale także skutecznie gasi pragnienie. Ma łagodny, słodkawy smak i ze względu na to, że roiboos nie zawiera kofeiny, może być dobrym substytutem kawy oraz herbaty. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie są jego części nadziemne.
-
Robinia akacjowa
Roślina ta wywodzi się z Ameryki Północnej i zawdzięcza swoją nazwę francuskiemu botanikowi Jean Robin’owi, który sprowadził ją do Europy na początku XVII wieku. Swoją popularność zyskała przede wszystkim dzięki pięknemu zapachowi. Aromaterapia wykorzystuje robinię w celu pobudzania zmysłów i rozwijania psychiki, ponieważ łagodzi napięcie, odpręża oraz pomaga w nauce. Jest również rośliną miododajną, bardzo cenioną przez pszczelarzy. Surowcem zielarskim są tylko kwiaty akacji, ponieważ kora, liście i nasiona są trujące.
-
Macierzanka piaskowa
Macierzanka piaskowa jest odmianą tymianku, lecz różni się delikatniejszym smakiem i cytrynową nutą. Stosowana jest do przyprawiania potraw, jest cennym składnikiem kosmetycznym (w przypadku walki z trądzikiem jest skuteczniejszy od nagietka), a ziołolecznictwo wykorzystuje ją w walce z wieloma dolegliwościami (choć działanie ma z reguły 2-, 3-krotnie słabsze od ziela tymianku). Dodaje się go do wszelkich mieszanek ziołowych mających na celu wzmocnienie organizmu, dezynfekcję oraz poprawę wyglądu skóry. Jest rośliną miododajną i ciepłolubną, przez co często odwiedzana jest przez pszczoły. Surowcem posiadającym właściwości lecznicze jest ziele macierzanki.
-
Dziewanna
Ze względu na swój charakterystyczny wygląd, czyli wyrastające żółte kwiaty na końcu długiej, prostej łodygi, nazywana była „świecą królewską”. Już w starożytności wykorzystywana była jako lek na biegunkę, skurcze żołądka i chroniczny kaszel (jest składnikiem słynnej wykrztuśnej mieszanki ziołowej). Surowcem lekarskim dziewanny są jej kwiatostany oraz niekiedy liście. Jest rośliną dwuletnią, gdzie w pierwszym roku wytwarza liście, a w drugim kwiaty. Działanie lecznicze dostarczają 3 gatunki dziewanny: wielkokwiatowa, drobnokwiatowa oraz kutnerowa.
-
Płucnica islandzka
Płucnica jest efektem symbiozy pomiędzy grzybem, a mikroskopijnym porostem. Naturalnie występuje i zbierana jest przede wszystkim w Bułgarii, Rosji, Rumunii, a także w Polsce, gdzie popularnie nazywana jest porostem (lub tarczownicą) islandzkim i jest pod ochroną. Jak nazwa mogłaby sugerować, jest ona od XVII wieku stosowana przy chorobach górnych dróg oddechowych, ale też w przypadku problemów trawiennych oraz skórnych. Surowcem zielarskim porostu jest jego plecha w formie ususzonej.
-
Jodła pospolita
Zwana także jodłą białą, jest jednym z najwyższych drzew w Europie. Pozyskuje się z niej wysoko gatunkowe drewno, które wykorzystywane jest zarówno w przemyśle meblarskim jak i papierniczym. W celach leczniczych wykorzystuje się igły, szyszki, pędy, a także olejek jodłowy oraz terpentynowy. Umiejscowiony w żywicy aromatyczny olejek terpentynowy ma właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Jodła ma właściwości zdrowotne zbliżone do świerka, jak również sosny. Poza jodłą białą zielarstwo pozyskuje surowiec również z jodły syberyjskiej oraz balsamicznej (głównie aromaterapia).
-
Hyzop lekarski
W dawnych wierzeniach ludowych roślina ta przedstawiana była jako symbol spokoju i równowagi, a stosowana głównie do łagodzenia agresji i chorób układu oddechowego. Swoje właściwości lecznicze, a także oczyszczające, służące rytuałom duchownym, zawdzięcza zapachowi wydzielanemu przy spalaniu suszu. Zawiera olejek eteryczny, który jest złożony z ponad 50 związków – używany przede wszystkim do aromatyzowania potraw oraz do produkcji likieru i perfum.
-
Galangal
Właściwości lecznicze Alpinii znane są od czasów medycyny ajuwerdyjskiej. Te azjatyckie byliny są mniej znanymi kuzynkami imbiru i posiadają podobne właściwości. Galangal jest także aromatyczną i wyrazistą w smaku przyprawą, która znalazła swoje zastosowanie w kuchni. Swoje lecznicze właściwości zawdzięczają przede wszystkim substancji zwanej galangina, która odchudza, reguluje poziom cukru i obniża cholesterol we krwi (najłatwiej przyswajalna jest w formie nalewki.). W Indiach wykorzystywany jest także jako dezodorant i odświeżacz oddechu. Nazwę „galangal” używa się na określenie 4 kłączy roślin: Alpinia officinarum (Galangal mniejszy), Alpinia galanga (Alpinia Lekarska/Galangal większy), Kaempferia galanga (Kencur) oraz Krachai.
-
Prawoślaz lekarski
Jak nazwa sugeruje, prawoślaz zawiera śluzy, dzięki którym posiada właściwości zmiękczające. Jest to roślina bogata w związki o działaniu łagodzącym w stosunku do błon śluzowych i skóry, stąd najczęściej wykorzystywanym produktem jest syrop prawoślazowy na kaszel, który jest również przeznaczony do stosowania u dzieci. Jest też jednym z niewielu syropów, który można stosować zarówno przy suchym, jak i mokrym kaszlu. Zastosowanie lecznicze posiada jego korzeń (najwięcej substancji śluzowych) oraz liście (mają o połowę mniej substancji śluzowych niż korzeń).
-
Szałwia lekarska
Szałwia jest popularną, silnie aromatyczną rośliną śródziemnomorską, która w Polsce nie występuje w stanie dzikim. Znana już w czasach starożytnych, gdzie służyła jako roślina lecznicza i magiczna, symbolizująca długowieczność, dzisiaj głównie kojarzona jest z płukankami na bóle zębów. Posiada szerokie zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce oraz jako roślina przyprawowa. Poza szałwią lekarską medycyna tradycyjna wykorzystuje także szałwię muszkatołową oraz hiszpańską. Surowcem leczniczym są ich liście, a także kwiaty.
-
Podbiał pospolity
Podbiał jest jedną z pierwszych roślin, które pojawiają się wraz z początkiem wiosny. Od dawna znany jest jako skuteczny lek na schorzenia górnych dróg oddechowych. Zarówno kwiaty jak i młode liście posiadają właściwości lecznicze, natomiast zbierane są w różnych odstępach czasowych. Kiedy kwiaty przekwitną i zamienią się w puszystą kulkę, dopiero wtedy roślina zaczyna wypuszczać liście. Używany jest również jako przyprawa, a dawniej był palony podobnie jak tytoń – z liści podbiału przygotowuje się papierosy, których palenie ma na celu wspomaganie leczenia uzależnienia od nikotyny.
-
Nagietek lekarski
Nagietek jest rośliną pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego, z kolei w Polsce znaleźć ją można raczej w ogrodach, gdyż bardzo rzadko rośnie na dziko. Jest jednym z najpopularniejszych ziół stosowanych w przy stanach zapalnych i chorobach skóry. Dawniej służył jako barometr, ponieważ jeśli o godzinie 7 rano kwiaty nie były rozwinięte, to można było się spodziewać opadów deszczu. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie i kosmetyce są jego kwiaty.
-
Bazylia pospolita
Aromatyczna roślina, której nazwa pochodzi z greckiego basileus, czyli „król”, jest popularną przyprawą w kuchni prowansalskiej oraz włoskiej. Pomimo tego, ogromną rolę odgrywa również w ziołolecznictwie, kosmetologii, a także perfumerii. Najcenniejszą substancją czynną bazylii są olejki eteryczne bogate w związki bioaktywne, witaminy i minerały. Zawiera również eugenol, który dzięki antyseptycznym i znieczulającym właściwościom, wykorzystywany jest do odkażania kanałów zębowych oraz jako składnik cementu dentystycznego.
-
Lipa
Lipa jest jednym z ulubionych drzew wśród pszczół jeśli chodzi o dostarczycieli nektaru, a miód lipowy zaliczany jest do jednego z najbardziej wartościowych. Na całym świecie znana jest głównie ze swoich uspokajających właściwości oraz jako domowe lekarstwo na przeziębienie. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie są jej kwiatostany oraz pąki. Pozyskiwane są najczęściej z 3 gatunków lipy – szerokolistnej, drobnolistnej oraz holenderskiej, która jest skrzyżowaniem dwóch poprzednich.